20130103

Η βαθιά και πολύπλευρη κρίση που ήδη μπαίνει κλιμακούμενη στον 5ο χρόνο, προκαλεί σοβαρά προβλήματα στην ελληνική κοινωνία. Κάπου 1,5 εκατομμύρια άνεργοι του ιδιωτικού τομέα, περίπου 3.500 χιλιάδες αυτοκτονίες, εκατοντάδες χιλιάδες συνάνθρωποί μας συνωστίζονται στα συσσίτια οργανισμών κοινωνικής αλληλεγγύης, οι άστεγοι που πληθαίνουν με εντυπωσιακό ρυθμό. Οι επιχειρήσεις κλείνουν η μία μετά την άλλη και μόνον κάποιοι κατά κανόνα ανεξέλεγκτοι και παράνομοι, ανοίγουν σαν τα μανιτάρια εδώ κι εκεί, ανταλλακτήρια χρυσών και αργυρών αντικειμένων. Η νέα γενιά ανήκει στην πλέον πληττόμενη κατηγορία με το δείκτη ανεργίας να φθάνει στο 60%.

Συγκλίνουσες απόψεις κάνουν λόγο για την κατάρρευση των κοινωνικοπολιτικών συστημάτων που επικράτησαν εδώ και πολλές δεκαετίες στον κόσμο. Μετά την κατάρρευση του σοβιετικού μπλοκ στη δεκαετία του ‘ 90, έχουμε τώρα την κρίση στον λεγόμενο καπιταλισμό που όμως επηρεάζει την παγκόσμια κοινότητα λόγω της οικονομικής, εμπορικής αλληλεξάρτησης. Η Ελλάδα δεν μένει απ’ έξω από το μάτι του κυκλώνα. Απεναντίας αντιμετωπίζει τις οξύτερες επιπτώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο εξ αιτίας των ενδογενών στρεβλώσεων, απότοκο της εκτεταμένης διαφθοράς, της πλήρους έκπτωσης αρχών και αξιών. Με πρωταίτιους τους πολιτικούς ενός παρηκμασμένου συστήματος, η διαφθορά εκτείνεται σε πλατιά στρώματα της κοινωνίας, ενώ άλλα, ήδη ευρέα τμήματά της εξωθούνται στα έσχατα όρια της ένδειας. Η βασική αιτία της πτώχευσης στην Ελλάδα, σχετίζεται με τον δημόσιο τομέα της που αποτέλεσε το κεντρικό πεδίο άσκησης της παρακμιακής τακτικής των πολιτικού συστήματος. Τεράστιες δαπάνες, δυσβάστακτες, που δεν μπορεί πια να καλύψει ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας που έχει στραγγαλιστεί. Ποιο είναι το επόμενο στάδιο μετά από αυτόν τον ορυμαγδό, δεν έχει φανεί ακόμη στον ορίζοντα.
Αλλά δεν θα ήθελα σ’ αυτό εδώ το σημείωμα να μιλήσω και να επεκταθώ σαν οικονομολόγος, αλλά σαν ένα απλό και ταπεινό μέλος της ευρύτερης κοινωνίας που πάσχει.
Απότοκο της δυσάρεστης αυτής κατάστασης είναι και η κρίση στις ανθρώπινες σχέσεις και συμπεριφορές. Η βαριά ψυχολογία που φθάνει και στα όρια της κατάθλιψης, ταλανίζει πολλούς συμπολίτες. «Η φτώχεια φέρνει γρίνια», αποφαίνεται η λαϊκή ρήση και μάλλον δεν απέχει από την πραγματικότητα. Μία κοινωνία που επί μακρόν, κυρίως στα χρόνια της μεταπολίτευσης, που κορυφώθηκε και η διαφθορά, οι Έλληνες υιοθέτησαν έναν τρόπο ζωής νεοπλουτισμού, υπερκαταναλωτισμού και καλοπέρασης με δανεικά ή με απολαβές που δεν αντιστοιχούσαν στο έργο που παρήγαγαν. Ολόκληρος ο κοινωνικός περίγυρος, οι επαγγελματικές ενώσεις, οι θεσμοί, μηδ’ εξαιρουμένης και της πλειονότητας του λεγόμενου πνευματικού κόσμου, ακολούθησαν την ίδια ρώτα της παρακμής. Σήμερα με τις δυσμενείς συνέπειες της κρίσης, οι συμπολίτες μας σοκάρονται, και αισθάνονται ενόχληση, όπως προσφυώς ειπώθηκε (από την αυστριακή υπουργό οικονομικών), «οι Έλληνες που τόσα χρόνια ήταν πάνω στην αιώρα, τώρα κόπηκε το σκοινί και έπεσαν κάτω ξαφνικά».
Οι συμπολίτες που υφίστανται τα δεινά της κρίσης κινούνται ο καθένας με τον τρόπο του να βρει διέξοδο. Από δω εκκινούν και τα δράματα που απαντώνται συχνά πυκνά. Το καταφύγιο που αναζητούν ποικίλει ανάλογα με την προσωπικότητα, την ψυχοσύνθεση, την πνευματικότητα, το γνωστικό υπόβαθρο, την κοινωνική προέλευση του καθενός. Με αυτό εδώ έχουν να κάνουν και τα διάφορα δράματα που συχνά σοκάρουν, σαν έρθουν στο φως της δημοσιότητας.
Δεν θέλω να κριτικάρω στάσεις και συμπεριφορές. Προτιμώ να εκφράσω τις δικές μου, τις όποιες ταπεινές σκέψεις και απόψεις. Είναι φυσικό κι εγώ με τη σειρά μου να τοποθετούμαι με βάση τα παραπάνω χαρακτηριστικά, το βασικότερο από τα οποία είναι πως προέρχομαι από μία πολύ φτωχή οικογένεια, του Σκύμνου Φθιώτιδος, αλλά χωρίς αθέμιτες ενέργειες αξιώθηκα στον σκληρό ανταγωνιστικό ιδιωτικό τομέα να δοκιμαστώ και να σταθώ όρθιος, ο ίδιος και η οικογένειά μου. Τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο. Το παραπάνω δεδομένο με βοήθησε και με βοηθά να αντιμετωπίσω τη ζωή με λιγότερους πόρους, χωρίς αυτό να με οδηγεί σε υπερβολική έκρηξη και σε ανεξέλεγκτη αγανάκτηση. Όχι, βέβαια, πως δεν κριτικάρω τους πρωταίτιους για τη συμφορά στην πατρίδα μου και στην κοινωνία. Είμαι, αισθάνομαι και συμπεριφέρομαι σαν ένας ενεργός πολίτης.
Το πρώτο που θεωρώ χρήσιμο, είναι να ελέγξουμε με προσοχή, ποια είναι τα αίτια της κοινωνικο-οικονομικής καταστροφής που βιώνουμε στη χώρα μας. Αυτούς που λένε το αντίθετο, όπως για παράδειγμα, «δεν κοιτάζουμε το χθες», «στεκόμαστε μόνο στο αύριο», «να είμαστε αγαπημένοι και να μην τα βάζουμε με τους άλλους», δεν τους βλέπω με καλό μάτι. Ή ύποπτοι για συμμετοχή στο κύκλωμα της διαφθοράς είναι, ή αφελείς. Δεν ξεχνούμε ότι η σωστή διάγνωση αποτελεί τη βάση για μία αποτελεσματική θεραπεία.
Η άγνοια ποτέ δεν ωφέλησε. Σε πρωτόγονες καταστάσεις ακόμη και τα φυσικά φαινόμενα προκαλούσαν πανικό στον άνθρωπο και λαθεμένες αντιδράσεις. Ψεύτικες υποσχέσεις, επιδερμικές προσεγγίσεις της στιγμής, λόγια πρόσκαιρης παρηγοριάς, από κάθε λογής συμβούλους, χωρίς την σωστή στη ρίζα του προβλήματος προσέγγιση , στην καλύτερη περίπτωση να μοιάζουν με ασπιρίνες. Το πράγμα γίνεται χειρότερο, αν αυτές οι υπηρεσίες προσφέρονται και έναντι αμοιβής. Ένα ανθρώπινο ξαλάφρωμα από την έντονη ψυχολογική επιβάρυνση που προκαλούν οι δυσμενείς συνθήκες, μπορεί κάλλιστα να ωφελήσει, με το άνοιγμα της καρδιάς μας σε πρόσωπο με ακέραιο χαρακτήρα και ήθος. Δεν είναι κακό και μάλιστα επικροτείται από την επιστήμη. Αλλά χωρίς αντάλλαγμα.
Η κρίση μας καλεί να σταθούμε ο ένας κοντά στον άλλον. Με επίκεντρο της οικογένεια, τον κύκλο των συγγενών και φίλων. Κάτι που για μας είναι ασήμαντο και μπορούμε να το προσφέρουμε, θα μπορούσε να έχει μεγαλύτερη ουσία για τον διπλανό μας.
Ιεραρχούμε από μηδενική βάση τις ανάγκες μας και τις προτεραιότητές μας σε προσωπικό και οικογενειακό επίπεδο. Καιρός να ξαναζυγίσουμε τί όντως μας είναι χρήσιμο, μας είναι απαραίτητο και τι όχι. Τα μαρκετίστικα πρότυπα, ο μιμητισμός, η επιδειξιομανία, η υπερκατανάλωση, η χλιδή και τα νεοπλουτίστικα τερτίπια του Νέο-Έλληνα της παρακμής, να μπουν με μεγαλύτερη αυστηρότητα στην κριτική μας. Η ποιότητα και η ευτυχία στη ζωή, δεν προϋποθέτουν, σώνει και καλά, ιδιαίτερα μεγάλη οικονομική ευμάρεια. Να θυμηθούμε τις ξεχασμένες διδαχές των σοφών προγόνων μας και να τις υιοθετήσουμε σα στάση ζωής: «φιλοκαλούμεν μετ’ ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας».[Θουκυδίδης. Από τον Επιτάφιο του Περικλή, που σημαίνει: να ασχολούμαστε με το ωραίο χωρίς να το παρακάνουμε, επίσης να φιλοσοφούμε χωρίς να φτάνουμε στα άκρα και στη μαλθακότητα].