20131124

Ιωάννα Αρκά

Είμαι μία από τις πολλές χιλιάδες Ελληνίδες που μένουν εδώ και χρόνια στη Γερμανία
Είμαι μία από τις σχετικά λίγες που είναι παντρεμένες με Γερμανό, παρ’ ό,τι γεννημένες και μεγαλωμένες στην Ελλάδα. Έχοντας γίνει όχι μόνο μέλος της Γερμανικής κοινωνίας, αλλά και μιας τυπικής γερμανικής οικογένειας, χρειάστηκε να κάνω… εντατικά μαθήματα στον τρόπο σκέψης και λειτουργίας τους! Ιδού λοιπόν οι διαπιστώσεις μου, 10 χρόνια μετά από την πρώτη μου επαφή με τη χώρα και τους ανθρώπους της:
(Τα παρακάτω είναι προσωπικές διαπιστώσεις και εκτιμήσεις γενικού ενδιαφέροντος και δεν ισχύουν απαραίτητα για το σύνολο του πληθυσμού!)

1. Οι Γερμανοί παρανομούν νομίμως. Εκμεταλλεύονται κάθε σημαντική ή ασήμαντη ρύθμιση του νομοθέτη προς (χρηματικό) όφελός τους, χωρίς να παραβαίνουν το νόμο. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό πόσο αποτελεσματικοί είναι σε αυτό.

2. Οι Γερμανοί έχουν βαθύ το αίσθημα της δικαιοσύνης. Στο εστιατόριο πληρώνει καθένας τα δικά του – ο λογαριασμός δεν μοιράζεται ίσα στα μέλη της παρέας. Πολλοί γονείς όταν παραχωρήσουν ένα χρηματικό ποσό στο ένα παιδί, τότε παραχωρούν το ίδιο ποσό και στο άλλο, ανεξαρτήτως αν το δεύτερο παιδί το χρειάζεται ή όχι. Και οι σχέσεις πελατών-πωλητών βασίζονται στην εμπιστοσύνη: στην ύπαιθρο υπάρχουν χωράφια στα οποία πωλούνται ανάλογα με την εποχή λουλούδια – τα οποία ο πελάτης κόβει μόνος του -, κολοκύθες, φράουλες. Πωλητής δεν υπάρχει: ο πελάτης ρίχνει σε έναν κουμπαρά το αντίτιμο. Πολλές φορές μου έχει τύχει σε κατάστημα να με συμβουλέψουν εναντίον της αγοράς προϊόντος. Για χαλασμένα προϊόντα αρκεί η επίδειξή τους ή η αποστολή φωτογραφίας τους για να αντικατασταθούν αμέσως ή για να γίνει επιστροφή χρημάτων. Η νοοτροπία είναι: ο ευχαριστημένος πελάτης θα επιστρέψει.

3. Οι Γερμανοί έχουν παράξενο ορισμό του τι εστί φτώχεια. Συγκεκριμένα ο φτωχός, εκτός από το επίδομα που παίρνει (της τάξης των 400 ευρώ το μήνα), έχει διαμέρισμα και τις βασικές παροχές (ηλεκτρικό και νερό) πληρωμένες από το κράτος. Η διαμάχη βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο γιατί μέσα στα διάφορα επιδόματα που παίρνουν οι φτωχοί από το κράτος τα χρήματα που προβλέπονται για παιδικά παιχνίδια είναι τόσο λίγα (της τάξης των μερικών ευρώ το χρόνο).

4. Έχω ξεχάσει τον αριθμό των επιδομάτων που παίρνω επειδή δεν εργάζομαι (40 ώρες την εβδομάδα) τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού μου, επειδή έχω ένα παιδί, επειδή έχω δεύτερο παιδί, επειδή αποφασίσαμε να αγοράσουμε σπίτι, επειδή εργάζομαι και χρειάζομαι ιδιωτική σύνταξη γιατί ίσως κάποτε τα ταμεία δεν έχουν αρκετά χρήματα, επειδή εργάζομαι και έχω οικογένεια, επειδή, επειδή, επειδή…

5. Παρόλα αυτά οι Γερμανοί εξακολουθούν να παραπονιούνται γιατί το βιοτικό τους επίπεδο δεν είναι τόσο υψηλό ή το σύστημα υγεία τους δεν είναι τόσο καλό όσο εκείνο των Σουηδών, των Φιλανδών ή των Νορβηγών. Αν δεν είσαι νούμερο 1 δεν μετράει, ακόμα κι αν ζεις καλύτερα από το 99.5% του υπόλοιπου κόσμου.

6. Οι Γερμανοί δε ρισκάρουν – ιδιαίτερα οι γιατροί. Θα διαλέξουν στην πλειοψηφία των περιπτώσεων τον πιο σίγουρο και ασφαλή δρόμο, ακόμα και αν το ρίσκο που συνδέεται με την λιγότερο ασφαλή επιλογή είναι μικρό.

7. Οι Γερμανοί ανακυκλώνουν. Στο σπίτι μας έχουμε κάδους για υλικά συσκευασίας, χαρτιά, φυτικά απορρίμματα (τα οποία κομποστοποιούνται) και τα υπόλοιπα σκουπίδια. Υπάρχει ειδικό σύμβολο στις συσκευασίες που καταδεικνύει την καταλληλότητα του εκάστοτε υλικού να πεταχτεί στον κάδο ή όχι. Τα μπουκάλια και τα τσίγκινα κουτάκια επιστρέφονται στο σούπερ μάρκετ. Τα γυάλινα μπουκάλια που δεν επιστρέφονται, πετάγονται στους ειδικούς κάδους γυαλιού που βρίσκονται σε κάθε γειτονιά. Οι κάδοι γυαλιού είναι χωρισμένοι σε χρώματα: για διαφανές, καφετί και πράσινο γυαλί. Τα ογκώδη και/ή τοξικά σκουπίδια πρέπει να τα μεταφέρει ο καταναλωτής σε ειδικό χώρο (“μάντρα”) αξιοποίησης και διάθεσής τους. Οι μπαταρίες επιστρέφονται σε όλα τα καταστήματα στα οποία πωλούνται. Για όλες τις υπηρεσίες διάθεσης απορριμμάτων ο καταναλωτής, εννοείται, πληρώνει ένα αντίτιμο.

8. Στη Γερμανία υπάρχουν περίπου 3.5 χιλιάδες νεκροί από ατυχήματα το χρόνο. Σε πληθυσμό 82 εκατομμυρίων. Το νούμερο το θεωρούν απαράδεκτο, και στις σχολές οδήγησης σχολιάζεται συχνά πόσο ανεύθυνα οδηγούν οι Γερμανοί. Ωστόσο οι νεαροπαρέες επιλέγουν πάντα στη βραδινή έξοδο έναν οδηγό, ο οποίος δεν πίνει ούτε σταγόνα αλκοόλ, και πηγαίνει τα υπόλοιπα μέλη της παρέας σπίτι τους. Το να βάλεις παιδί στο αυτοκίνητο, βέβαια, χωρίς το κάθισμα το κατάλληλο για την ηλικία του, είναι ποινικό αδίκημα και τα μωρά βγαίνουν από το μαιευτήριο μέσα στο πρώτο καθισματάκι. Α, σας είπα ότι στον Γερμανικό αυτοκινητόδρομο δεν υπάρχει όριο ταχύτητας; Ούτε και διόδια.

9. Η Γερμανία έχει οπισθοδρομική (επονομαζόμενη “παραδοσιακή”) νοοτροπία σε ό,τι αφορά τα στερεότυπα σχετικά με τους ρόλους των φύλων. Όταν δεν το ξεκαθαρίζω στην αλληλογραφία, για τον συνομιλητή μου είμαι πάντα ο Κύριος Δρ. Ιωάννα Αρκά, παρόλο που σίγουρα ελάχιστοι έχουν συναντήσει στη ζωή τους αρσενικό όνομα που να τελειώνει σε -α. Ένα πολύ κοινό λογοπαίγνιο είναι το “Frau Doktor Kinderlos” (=Κυρία Δόκτωρ Άτεκνη), κάτι που ταιριάζει αρκετά με τη γερμανική πραγματικότητα, όπου το συντριπτικό ποσοστό των γυναικών που πετυχαίνουν υψηλούς επαγγελματικούς στόχους (βλ. Άγγελα Μέρκελ) είναι άτεκνες. Συγκεκριμένα, το ποσοστό των γυναικών με 2 τέκνα οι οποίες δουλεύουν full-time στη Γερμανία είναι 6%. Τα περισσότερα παιδιά μένουν στον παιδικό σταθμό μέχρι τις 12 το μεσημέρι. Το σχολείο κλείνει κατά τη μία. Και η ίδια πολλές φορές αντιμετώπισα απορημένα βλέμματα όταν εξηγούσα κατά τη διάρκεια του διδακτορικού μου ότι παρόλο που είμαι νέα μαμά, εξακολουθώ να δουλεύω 8 ώρες την ημέρα.

10. Παρόλα αυτά, οι νεαροί Γερμανοί είναι αρκετά προοδευτικοί. Δεν έχω συναντήσει στον ίσως περιορισμένο κύκλο μου νεαρούς άντρες που να μη θεωρούν απολύτως φυσιολογικό να κάνουν οποιαδήποτε δουλειά του σπιτιού. Η νέα γενιά μιλάει Αγγλικά και είναι πολύ δεκτική προς τους μετανάστες – εξάλλου σχεδόν ένας στους 10 κατοίκους Γερμανίας είναι αλλοδαπός. Μεταξύ αυτών πάνω από μισό εκατομμύριο Έλληνες. Οι ακροδεξιές εκδηλώσεις είναι ποσοτικά ελάχιστες, ωστόσο η κοινή γνώμη τις αντιμετωπίζει με αποτροπιασμό.

11. Οι Γερμανοί τρώνε “κρύο βραδινό φαγητό”. Αυτό σημαίνει: ψωμί με ποικιλία τυριών, αλλαντικών, συνοδευόμενα ίσως από τουρσιά και άααααντε και μια υποψία σαλατικού, στην καλύτερη περίπτωση. Διαθέτουν πολλά είδη ψωμιού και έχω την υποψία ότι τρέφονται σχεδόν αποκλειστικά με λίπος, κρέας και άμυλο. Θεωρώ προσωπική μου επιτυχία το ότι ο σύζυγός μου θεωρεί τον λαδερό αρακά και τους γίγαντες ως τα αγαπημένα του φαγητά, αγοράζει με δική του πρωτοβουλία σχεδόν ένα κιλό φέτα την εβδομάδα και παραδέχεται δημοσίως ότι η τώρα που έμαθε την Ελληνική κουζίνα τα φαγητά της χώρας του του φαίνονται ξενέρωτα.

12. Οι Γερμανοί είναι φανατικοί κρεατοφάγοι. Ο μέσος Γερμανός καταναλώνει περί τα 60 κιλά χοιρινού κρέατος το χρόνο. Το χοιρινό, δε, είναι εξαιρετικά φτηνό. Τελευταία, προς όφελος της κοινής υγείας, προτάθηκε η εισαγωγής μίας “μέρας χωρίς κρέας” στις καντίνες όπου τα μεσημέρια απανταχού οι εργαζόμενοι σιτίζονται. Η πρόταση απορρίφθηκε μετά αλαλαγμών και αγανακτήσεως. Μία μέρα στις 7 της εβδομάδας παραήταν μεγάλη θυσία! Παρόλα αυτά, το πρώτο σχόλιο σχεδόν κάθε Γερμανού όταν μαθαίνει ότι είμαι Ελληνίδα και μου αρέσει να μαγειρεύω είναι: “Οι Έλληνες τρώνε πολύ κρέας!”.

13. Οι βόρειοι Γερμανοί δεν είναι σαν τους νότιους Γερμανούς, και οι Βαυαροί θεωρούνται ξεχωριστή ράτσα. Μη με ρωτήσετε ποια είναι η διαφορά. Η κυριότερη που έχω διαπιστώσει είναι ότι οι βόρειοι είναι πολύ ψηλότεροι και ξανθότεροι.

14. Ο διαχωρισμός μεταξύ ανατολικής και δυτικής Γερμανίας δεν έχει ουσιαστικά πάψει να υφίσταται, κι ας έχει η χώρα επανενωθεί. Οι κοινωνικοοικονομικές διαφορές μεταξύ ανατολής και δύσης εξακολουθούν να είναι μεγάλες και ιδιαίτερα αισθητές, και η εσωτερική μετανάστευση ανθεί.

15. Σε αντίθεση με την κοινή αντίληψη, οι περισσότεροι Γερμανοί θα περάσουν το δρόμο ακόμα και αν το φανάρι των πεζών είναι κόκκινο, αν ο δρόμος είναι έρημος.

16. Οι Γερμανοί δεν έχουν ξεπεράσει το αίσθημα της ευθύνης σχετικά με τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Μέχρι πρότινος ήταν σχεδόν αδιανόητο να κάνεις αστεία για τον Χίτλερ – όπως κάνουμε στην Ελλάδα – και αν το προσπαθήσετε σε κύκλο Γερμανών θα δείτε από απορία μέχρι τρόμο στα μάτια τους. Το να αποκαλέσεις κάποιον “ναζιστή” είναι από τις χειρότερες προσβολές που μπορεί να ξεστομίσει κανείς. Το θέμα αγγίζει τα όρια του ταμπού. Εκτός αυτού, η άρνηση του Ολοκαυτώματος στη Γερμανία αποτελεί ποινικό αδίκημα!