29.05.2015
Του Μαρίνου Γκασιάμη
Η 29η Μαΐου είναι για πολλούς η αποφράδα ημέρα της άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς Τούρκους του σουλτάνου Μωάμεθ του Β΄, που έκτοτε έμεινε γνωστός και ως πορθητής.
Η πολιορκία διήρκεσε από τις 6 Απριλίου έως την Τρίτη, 29 Μαΐου 1453 σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο.
Οι ιστορικοί αναφέρουν πως ότι είχε απομείνει από το Βυζάντιο ήταν ήδη εξασθενημένο από την προηγηθείσα Άλωση από τους σταυροφόρους, το 1204.
Σύμφωνα δε με τις ίδιες πηγές η Άλωση του 1453 αποτέλεσε και την ημερομηνία έναρξης της Αναγέννησης, μιας και μια πλειάδα λόγιων της Πόλης έφυγε στην δύση.
Πολλές ωστόσο είναι οι αναφορές που θέλουν πολλούς εκείνη την εποχή να επιζητούν το τουρκικό σαρίκι από την λατινική τιάρα.
Πέρα από τους ηρωισμούς και τα πλείστα όσα ανδραγαθήματα κατά την πολιορκία της Πόλης όμως, αυτό που παραβλέπουν πολλοί είναι η βασική αιτία για την οποία επικράτησαν οι Οθωμανοί την εποχή εκείνη.
Δεν ήταν ότι ήταν πιο έξυπνοι ή πιο μάχιμοι ή πιο πολλοί.
Ήταν ότι όλοι αυτοί η ηρωικοί αφεντάδες του Βυζαντίου είχα τσακίσει τον κοσμάκη στους φόρους και στην εκμετάλλευση.
Δεν είναι τυχαίο ότι το πόπολο δύο δρόμους είχε για να ξεφύγει από την ληστρική επιδρομή των αφεντάδων του Βυζαντίου.
Είτε να γίνει μοναχός κάτι που εξηγεί και την άνθηση των μοναστηριών της εποχής, είτε να γίνει μουσουλμάνος μιας και ως τέτοιος απαλλασσόταν από την βαριά φορολογία.
Οι Οθωμανοί βλέπεις φορολογούσαν μόνο τους ραγιάδες χριστιανούς και όχι τους μουσουλμάνους.
Οι Βυζαντινοί άρχοντες μάλιστα είχαν προτιμήσει τα τελευταία χρόνια αντί να εμπιστευτούν τον λαό τους για τον στρατό, να μαζέψουν ένα σωρό μισθοφόρους τους οποίους πλήρωναν με τα χαράτσια που επέβαλαν στον λαό.
Το ερώτημα λοιπόν για αυτή την ημέρα ίσως θα έπρεπε να ήταν ποιος φταίει. Η αναδυόμενη Οθωμανική δύναμη που έκανε αυτό που κάνει κάθε αναπτυσσόμενη δύναμη ή οι «Έλληνες» αρχοντάδες που κοίταζαν όπως όλοι οι αρχοντάδες όλων των εποχών το συμφέρον τους; Οποιεσδήποτε ομοιότητες με τον 21ο αιώνα είναι εντελώς “συμπτωματικές”…
***
makhs sesoulas
Εμφύλιοι μέχρι τελικής πτώσης, μέχρι και τον τελευταίο αιώνα πριν την πτώση με πιο τραγικό παράδειγμα αυτόν του Καντακουζηνού.
Επειδή όποτε δεν υπήρχε σιδηρά πυγμή (πχ Βουλγαροκτόνος), το κακό με τους κατά τα άλλα αποτελεσματικούς θεματικούς στρατούς, ήταν πως όποτε κάποιος δημοφιλής και ζάμπλουτος στρατηγός αποφάσιζε να στασιάσει, τους έστρεφε κατά της Κων/πολης. Έτσι σταδιακά, με αρχή τους Βαράγγους και έπειτα την μαζική εισαγωγή επίλεκτων σωμάτων μισθοφόρων από τους Κομνηνούς, προτιμήθηκε η “πίστη στο χρήμα” από τη “πίστη στο στέμμα”. Προσωπικά, πιστεύω πως οι Κομνηνοί προσπάθησαν με επιτυχία να κλείσουν τις τρύπες που άφησαν οι προηγούμενοι, όμως η λύση που προσέφεραν σε αμυντικό επίπεδο, δεν θα ήταν βιώσιμη στους επόμενους αιώνες. Η επαναφορά του θεματικού συστήματος με παράλληλο ξεδόντιασμα των “δυνατών” αριστοκρατών-γαιοκτημόνων θα μπορούσε να αποτρέψει πολλά.
Αλλά και πάλι, οι Μογγολικές επιδρομές και ο Ταμερλάνος, είναι δύο τρομεροί παράγοντες των οποίων την επίδραση δεν μπορούμε να λάβουμε υπόψιν, καθώς η συρρικνωμένη βυζαντινή αυτοκρατορία είχε την τύχη – μέσα στην ατυχία της, να μην αντιμετωπίσει.
Cris
Το Βυζάντιο παρήκμαζε σταθερά από τις 26 Αυγούστου 1071 που οι Σελτζούκοι έσφαξαν μεγάλο μέρος του γηγενούς Βυζαντινού στρατού και κατέλαβαν ανενόχλητοι από εκεί και πέρα μεγάλο μέρος της Μικράς Ασίας που ήταν η βάση ισχύος της αυτοκρατορίας. Η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης θα είχε γίνει πολύ νωρίτερα από τους Σελτζούκους αν δεν υπήρχαν οι πρώτες Σταυροφορίες. Και βέβαια οι Ενετοί και οι σταυροφόροι κάποια στιγμή εκμεταλλεύτηκαν την αδυναμία του και κατέλαβαν τη πόλη το 1204.Όποιες περιοχές είχαν σχεδόν αμιγώς Ελληνικό πληθυσμό (όπως τα παράλια της Μικράς Ασίας τόσο προς το Αιγαίο ως και προς Εύξεινο Πόντο, την Ήπειρο και τη Πελοπόννησο) αντιστάθηκαν στους Λατίνους και έφτιαξαν νέα κράτη. Η αυτοκρατορία της Νίκαιας ανακατέλαβε τελικά τη Πόλη το 1261 και μάλιστα είχε επεκταθεί αρκετά κυρίως εξαιτίας των πολιτικών και στρατιωτικών ικανοτήτων των αξιωματούχων της. Αλλά και μετά την ανακατάληψη η αδυναμία ήταν εμφανής. Εξάλλου οι Λατίνοι είχαν κλέψει όλο το χρυσάφι και το ασήμι που είχε συγκεντρωθεί για αιώνες στη Πόλη και έτσι πλέον η αυτοκρατορία ήταν ακόμα πιο αδύναμη από πριν το 1204. Και πάλι μόνο η ικανότητα των αξιωματούχων και η βούληση για ελευθερία ήταν ο καταλυτικός παράγοντας για την επιβίωση. Βοήθησαν και οι επιδρομές των Μογγόλων στους Τούρκους και η αδιαφορία των τελευταίων για μια ισχυρά οχυρωμένη θέση που ήταν εύκολο να παρακάμψουν και να καταλάβουν ευκολότερα σαφώς μεγαλύτερες εκτάσεις. Τα 192 χρόνια που άντεξε ακόμα η Πόλη και πολλά ήταν.
Με άλλα λόγια η τύχη της αυτοκρατορίας είχε αλλάξει από το Ματζικέρτ και μετά. Η μάχη εκείνη είχε χαθεί κυρίως εξαιτίας ατυχών χειρισμών και προδοσίας .Ο Ανδρόνικος Δούκας που ήταν διοικητής της εφεδρείας (που αποτελούνταν κυρίως από εξαιρετικούς μισθοφόρους βαρείς ιππείς από τη δύση καθώς και μέρος της Εταιρείας και ενός νέου Τάγματος που λεγόταν Άρχοντες) δεν μπήκε ποτέ στη μάχη, γιατί όντας ανιψιός του προηγούμενου αυτοκράτορα έλπιζε να γινόταν αυτός αυτοκράτορας στη θέση του Ρωμανού. Η καταστροφή δεν ήρθε λόγω φόρων ή κακοδιοίκησης όπως λέει ο αρθρογράφος.
Αυτό πρέπει να το έχουν υπόψη τους και οι σύγχρονοι κυβερνήτες, γιατί οι ατυχείς χειρισμοί και οι προσωπικές στρατηγικές σε κρίσιμες στιγμές μπορούν να προδιαγράψουν το μέλλον ενός κράτους.
οκιμωνας οκουλουρης
Το μεγαλύτερο δε Παραμύθι είναι το τάχα μου άνοιγμα (η παράλειψη κλεισίματος) της Κερκόπορτας.
Οι τούρκοι μπήκανε από τα τείχη κανονικότατα, αφού τα είχε κάνει πρώτα κόσκινο το κανόνι του Ουρβανού. (Βλ. και Δ. Φωτιάδη “Η επανάσταση του ’21, Α’ τόμος”).
Ας σημειωθεί ότι δεν πρόκειται περί πτώσης της Αυτοκρατορίας, αλλά για την κατάληψη των τελευταίων υπολειμμάτων της, μια και τα περισσότερα εδάφη της είχαν αρχίσει να καταλαμβάνονται 100 και πλέον χρόνια πριν.
Οι σταυροφόροι (1204) είναι η κυρία αιτία της παρακμής που οδήγησε στην αναπόφευκτη πτώση. Αυτοί σεβάστηκαν πολύ λιγότερα πράγματα απ’ ό,τι οι τούρκοι….
dstefan οκιμωνας οκουλουρης
Λάθος, το μεγαλύτερο παραμύθι είναι το κανόνι του Ουρβανού, η μπομπάρδα. Αυτό έριξε 8-10 βολές και μετά έσκασε σκοτώνοντας τον ίδιο τον Ουρβανό και ένα σωρό Τούρκους γύρω του. Αυτό δεν ήταν ικανό με τα μικρά βλήματα που έριχνε και από μεγάλη απόσταση να πειράξει τα 10μ πάχος τριπλά τείχη της πόλης. Η μόνη του δράση ήταν ο τρόμος που σκόρπιζε στους πολιορκημένους η βροντή του.
Μεγαλύτερη ζημιά στα τείχη έκαναν οι καταπέλτες του μεσαίωνα που πετούσαν ολόκληρα βράχια. Αυτό το παραμύθι με το κανόνι το παρουσιάζουν σήμερα οι Τούρκοι για να δείξουν το κατόρθωμα τους και να μην αναφέρεται η προδοσία με την Κερκόπορτα. Ένα ιστορικό γεγονός είναι παράξενο, κατά την άλωση άφησαν δυο συνοικίες αλλοδαπών μέσα στην πόλη απείραχτες οι Τούρκοι, γιατί;;;
δάσκαλος
Στο ουσιαστικό, η πτώση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας είχε προδιαγραφεί 50-100 χρόνια πριν πέσει η Πόλη και οφείλετε στην πλήρη παρακμή της, σ΄ όλους τους τομείς.
Στο επιμέρους, οφείλεται στο ότι κακοπλήρωναν οι Βυζαντινοί (και εκβίαζαν συνάμα) τον Orban, Ούγγρο χύτη κανονιών. Ο τύπος, είδε και από είδε με τους παρακμιακούς και πέρασε στο στρατόπεδο των καλοπληρωτών Τούρκων, όπου τους κατασκεύασε την λεγόμενη μπομπάρδα.
Η μπομπάρδα ήταν μπρούτζινο κανόνι μεγάλης εμβέλειας, από την δράση του οποίου έπεσαν τα απόρθητα (έως τότε) τείχη.