20150514
Του Ashoka Mody / © Copyright Bruegel. Η μετάφραση του κειμένου έγινε από το Capital.gr. Η δημοσίευση της ελληνικής μετάφρασης δεν αποτελεί προϊόν επίσημης συνεργασίας / Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.bruegel.org
Πηγή:www.capital.gr
Πριν από 65 χρόνια στις 9 Μαΐου, ο Γάλος υπουργός Εξωτερικών Robert Schuman διάβασε μια Διακήρυξη, προκαλώντας την γέννηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακόμη στην σκιά του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Ευρωπαίοι αρχίζουν να δημιουργούν, όπως γράφει ο ιστορικός Tonty Judt, «ένα νέο και σταθερό σύστημα διακρατικών σχέσεων». Για να το θέσουμε απλά, οι Ευρωπαίοι έμαθαν για άλλη μία φορά να μιλάνε ο ένας με τον άλλον και να συνεργάζονται. Ήταν ένα θαυμάσιο επίτευγμα.
Η 10η Μαΐου είναι η πέμπτη επέτειος της διάσωσης της Ελλάδας. Σχεδόν 60 χρόνια μακριά από την Διακήρυξη του Schuman, τα γεγονότα που προκλήθηκαν από την ελληνική διάσωση έχουν απελευθερώσει μια αποθαρρυντική πρόκληση για την ευρωπαϊκή συνεργασία και αρμονία. Πάνω από όλα, οι Ευρωπαίοι έχουν χάσει την ικανότητα να μιλάνε μεταξύ τους. Για μερικούς, αυτό δεν είναι ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα, είναι ελληνικό. Η Ελλάδα, από τη στιγμή που ισχύει αυτή η άποψη, είναι sui generis, και από τη στιγμή που επανέλθει στον σωστό δρόμο, τα συστήματα συνεργασίας θα επιστρέψουν στην κανονική λειτουργία τους.
Αυτή είναι μια λανθασμένη άποψη. Το ελληνικό πρόβλημα δεν θα φύγει. Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι το ευρώ τοποθέτησε την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση σε ένα ανεξέλεγκτο overdrive.
Αυτό το πρόγραμμα που προτείνεται από τους πιστωτές της Ελλάδας, απαιτεί περαιτέρω λιτότητα και μείωση των μισθών και των κοινωνικών επιδομάτων. Αυτά τα μέτρα θα βοηθήσουν κάπως, αλλά η αποπληθωριστική συρρίκνωση θα πάρει πιο ταχύ ρυθμό. Η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel έχει κατηγορήσει τον προκάτοχό της Gerhard Schroeder για το ότι επέτρεψε στην Ελλάδα να ενταχθεί στην ευρωζώνη. Πραγματικά, η Ελλάδα δεν θα έπρεπε ποτέ να είναι στην ευρωζώνη. Αλλά το πραγματικό πρόβλημα είναι η ίδια η δομή της ευρωζώνης.
Ο Schuman είχε δηλώσει: «Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί μονομιάς, ή σύμφωνα με ένα ενιαίο σχέδιο. Θα διαμορφωθεί μέσω συγκεκριμένων επιτευγμάτων τα οποία πρώτα δημιουργούν μια de facto αλληλεγγύη». Αυτή η φιλοσοφία ενσωματώθηκε θαυμάσια στην Συνθήκη της Ρώμης το 1957, όταν τα ευρωπαϊκά κράτη άνοιξαν τα σύνορά τους. Αμέτρητες εμπορικές σχέσεις δημιουργήθηκαν μεταξύ των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων και πολιτών. Η συμπάθεια για τους εμπορικούς εταίρους, δημιούργησε μια έννοια ευρωπαϊκής ταυτότητας. Η εμπιστοσύνη των πολιτών στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα ακολούθησε το μερίδιο του ενδοευρωπαϊκού εμπορίου. Η Συνθήκη της Ρώμης πέτυχε διότι ευθυγράμμισε τα εθνικά συμφέροντα. Κράτη και οι πολίτες τους, όλοι κέρδισαν μέσω ενός ενισχυμένου εμπορίου.
Με το ευρώ, τα εθνικά συμφέροντα συγκρούστηκαν. Μια κοινή νομισματική πολιτική είναι πιο ευνοϊκή για κάποιους παρά για κάποιους άλλους. Και κυρίως, το ευρώ δημιούργησε το πάντα υπαρκτό ρίσκο ότι ένα κράτος θα πρέπει να πληρώσει για ένα άλλο. Η Συνθήκη της Ρώμης δημιούργησε ένα «επί ίσοις όροις» επίπεδο, σύμφωνα με το οποίο τα έθνη συμμετέχουν ως ίσα. Στην ευρωζώνη, ορισμένα κράτη αναπόφευκτα είναι «περισσότερο ίσα από άλλα». Η Ελλάδα πρέπει να παίξει με τους κανόνες των πιστωτών της. Ακόμη και όταν αυτοί είναι προφανώς δυσλειτουργικοί. Οι υποστηρικτές επιμένουν ότι αυτό θα αποθαρρύνει τους άλλους από το να παρεκκλίνουν, και η πίστη προς τους κανόνες θα εξασφαλίσει μια σταθερή ευρωζώνη. Αλλά αυτή η ισορροπία, στην καλύτερη περίπτωση, θα είναι εύθραυστη. Τα προβλήματα θα επιδεινωθούν στην Ελλάδα και αναπόφευκτα θα ανακύψουν και αλλού.
Το οικονομικό και πολιτικό κόστος της διάσπασης της ευρωζώνης είναι τόσο φρικτό που η ατελής νομισματική ένωση θα κρατηθεί ενωμένη. Αντιθέτως, το κόστος της απερίσκεπτης βιασύνης για το ευρώ και της κακοδιαχείρισης της Ελλάδας, τελικά θα είναι μια σημαντική διαγραφή του ελληνικού χρέους.
Αλλά τώρα είναι μια καλή στιγμή για να γίνει ένα βήμα πίσω και να χαλαρώσουν οι ευρωπαϊκοί δεσμοί. Όπως δήλωσε ο Schuman, «η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί με βάση ένα σχέδιο». Ο στόχος είναι να δημιουργηθεί μια de facto αλληλεγγύη –όχι να επιβληθεί μια εύθραυστη αγκαλιά. Μια νέα αρχιτεκτονική θα πρέπει να περιορίσει τις διαβρωτικές σχέσεις εξουσίας της κεντρικής οικονομικής εποπτείας. Αφήστε τα έθνη να διαχειρίζονται τις υποθέσεις τους ανάλογα με τις προτεραιότητές τους. Και ενημερώστε τους ιδιώτες πιστωτές ότι θα επωμίζονται τις ζημιές για τον απερίσκεπτο δανεισμό. Η ευρωπαϊκή ένωση –η οποία κρατείται ενωμένη από εμπορικούς δεσμούς- ξεφτίζει καθώς οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις αναζητούν ταχύτερα αναπτυσσόμενες αγορές αλλού. Αυτή η ένωση θα μπορούσε να διαλυθεί εάν επιμείνουν η πολιτική διχόνοια και τα οικονομικά προβλήματα. Η ιστορία και ο Schuman θα παρακολουθούν.