Γεωργίου Λ. Αστρακά
Στην ενότητα αυτή εξειδικεύοντας θα ασχοληθούμε με τους πρώτους οικιστές του Σκαμνού., ακολουθώντας κατά την έρευνα περισσότερο την οδό των λογικών αναγωγών και συσχετίσεων, αφού στη διάθεσή μας δεν υπάρχουν για το ζήτημα αυτό ειδήσεις από γραπτές πηγές.
Οι πρώτοι λοιπόν οικιστές ήταν αναντίρρητα κτηνοτρόφοι και αυτό τεκμαίρεται από την περιοχή που επέλεξαν για να εγκατασταθούν. Χωρίς άλλο τα χρόνια εκείνα της αρχικής εγκατάστασης η περιοχή του Σκαμνού θα πρέπει να ήταν εξ ολοκλήρου δασώδης με πλούσια και ποικίλη χλωρίδα, η οποία ασφαλώς προσφερόταν για βοσκή αιγοπροβάτων. Παράλληλα όμως προς την πλούσια βλάστηση στην περιοχή υπήρχαν και αρκετές πηγές, που λόγω της πλούσιας και πυκνής βλάστησης, θα πρέπει να είχαν περισσότερο νερό από ότι σήμερα και για όλο το χρόνο. Με άλλα λόγια υπήρχαν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την ίδρυση μόνιμου ποιμενικού οικισμού. Είναι λογικό, ύστερ’ απ’ όλ’ αυτά, να υποθέσει κανείς, πως ίδρυσαν μία «κατούνα». Στα χρόνια του Βυζαντίου, έτσι ονόμαζαν τους ποιμενικούς οικισμούς των Σλάβων. Η κατούνα αυτή αρχή – αρχή, θα πρέπει να αποτελείτο από πρόχειρες ποιμενικές καλύβες και στάνες, όπου μία πατριά Σλάβων εγκαταστάθηκε και της έδωσε το όνομα «Προκοβενίκο» που όπως είδαμε στα προηγούμενα σημαίνει Προκοπέϊκο. Αργότερα ίσως και με το πέρασμα του χρόνου θα ανοικοδόμησαν λιθόκτιστες ή πλινθόκτιστες κατοικίες και τούτο λόγω του ότι το αίσθημα της μονιμότητας θα άρχισε να εμπεδώνεται μέσα τους, όπως συνήθως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις. Ένα ερώτημα που εγείρεται, ύστερ’ απ’ τους συλλογισμούς αυτούς, είναι το εξής:
-Πότε ήρθαν;
-Ποια χρονολογία εγκαταστάθηκαν στην περιοχή του Σκαμνού;
Η απάντηση είναι δύσκολη. Όμως κάποιες σκέψεις μπορούν να γίνουν με τη μέθοδο της αναγωγής και να μας οδηγήσουν στο συμπέρασμα, πως η κάθοδος και εγκατάστασή τους στην περιοχή του χωριού μας θα πρέπει να έγινε πολύ πριν τον 1ο αιώνα μ.Χ. Ας τις δούμε και ας τις αναπτύξουμε.
Γενικά από την ιστορία της καθόδου των Σλάβων στον ελλαδικό χώρο γνωρίζουμε, πως οι πρώτοι που κατήλθαν και που η κάθοδός τους άρχισε στις αρχές του 6ου μ.Χ. αιώνα, ήταν κτηνοτρόφοι και πως το βυζαντινό κράτος ανέχτηκε την κάθοδό τους για τους γνωστούς λόγους που αναπτύξαμε σε προηγούμενη ενότητα. Οι πρώτοι οικιστές της περιοχής του χωριού μας, ήταν αναντίρρητα κτηνοτρόφοι, όπως εξηγήθηκε, και ως εκ τούτου είναι πολύ λογικό να σκεφθεί κανείς, ότι κι’ αυτοί είναι από τους Σλάβους , που κατήλθαν ειρηνικά τον 6ο ή τον 7ο αιώνα μ.Χ. Όσοι ακολούθησαν να κατέρχονται από τα τέλη του 7ου αιώνος και μετά, συνήθως κατήρχοντο ως εισβολείς και κατά κύριο λόγο επεδίωκαν να καταλάβουν πλούσια και πεδινά εδάφη. Με τους τελευταίους η βυζαντινή αυτοκρατορία βρισκόταν συνεχώς σε εμπόλεμη κατάσταση και πολλές φορές εκδιώχθηκαν από τα εδάφη της κακήν κακώς; και με μεγάλες απώλειες.
Συνεπώς οι Σλάβοι οικιστές του Προκοβενίκου βάσιμα μπορεί να υποστηριχθεί, πως είναι από αυτούς, που κατήλθαν ειρηνικά τον 6ο ή 7ο αιώνα μ.Χ. και εγκαταστάθηκαν μόνιμα χωρίς να τους ενοχλήσει το βυζαντινό κράτος. Όμως τη συλλογιστική μας αυτή μπορούμε να την προεκτείνουμε και ακόμα παραπέρα, αν ξεκινήσουμε ανάστροφα από το έτος 1208, όπου υπάρχει η ιστορική μαρτυρία για την ύπαρξη του χωριού μας. Το χωριό μας το 13ο αιώνα είναι μάλλον πλούσιο και έχει μετεξελιχθεί σύμφωνα με τις υπάρχουσες ενδείξεις σε μία αξιόλογη εστία σηροτροφίας, που του αποφέρει αρκετά έσοδα, ώστε να θεωρείται οικονομικά εύρωστο και να ερεθίζει την αρπακτική βουλιμία των φράγκων κατακτητών.
Η μετεξέλιξη όμως αυτή των άξεστων ποιμένων δεν μπορεί να έγινε σε σύντομο χρονικό διάστημα, διότι τους χρόνους εκείνους δεν υφίσταντο οι προϋποθέσεις για κίνηση και εξέλιξη σε άλλον τρόπο ζωής, με γρήγορους ρυθμούς, όπως συμβαίνει σήμερα. Συνεπώς θα απαιτήθηκε πολύς χρόνος, όχι μόνον για να εκχερσωθούν οι λόγγοι και να μετατραπούν σε καλλιεργήσιμη γη, αλλά προ παντός για να αλλάξουν συνήθειες οι άξεστοι ποιμένες και να αποκτήσουν ήθος και φρόνημα γεωργών και ιδιαίτερα σηροτρόφων. Βέβαια στο σημείο αυτό μπορεί να υποστηριχθεί η άποψη πως οι πρώτοι οικιστές αναμίχθηκαν με τους γηγενείς πληθυσμούς από τους οποίους αφομοιώθηκαν πλήρως και έτσι αυτές οι μεταστοιχειώσεις στον κοινωνιολογικό τομέα, οπωσδήποτε θα ήταν πιο σύντομες. Η άποψη αυτή είναι λογικά και ιστορικά αληθής, αλλά παρ’ όλ’ αυτά και πάλι απαιτείται πολύς χρόνος για να σημειωθούν τέτοιου είδους μεταβολές.
Και με τις σκέψεις αυτές οδηγούμαστε στην παραδοχή, πως οι πρώτοι οικιστές του Σκαμνού θα πρέπει να ήταν αρκετά χρόνια πριν από το 1208, οπότε η χονδρική τοποθέτηση στον 6ο ή 7ο αιώνα μ.Χ. φαίνεται πάρα πολύ πιθανή και εύλογη1.