Γεωργίου Λ. Αστρακά

Από τα μαθητικά μου χρόνια είχα δείξει έντονο ενδιαφέρον για να μάθω την ιστορία του χωριού μας, του Σκαμνού. Τούτο οφειλόταν κατά πρώτο και κύριο λόγο στην αγάπη που είχα να διαβάζω ιστορικά βιβλία και κατά δεύτερο στην παρότρυνση, που μας έκανε ο φιλόλογος καθηγητής, να φροντίσουμε να μάθουμε, όσο γινόταν πληρέστερα την ιστορία της γενέτειράς μας γης, φτάνοντας, αν ήταν δυνατόν και ως την ιστορία της οικογένειάς μας. Το όφελος στην περίπτωση αυτή, όπως έλεγε, θα είναι αρκετά μεγάλο, διότι, συμπλήρωνε, η γνώση και η μελέτη της ιστορίας, συμβάλλει κατά πολύ στην διατήρηση της εθνικής ταυτότητας και στην ανάπτυξη και επιβίωση του πολιτισμού ενός λαού.

Μ’ αυτές τις προϋποθέσεις, λοιπόν, άρχισα να ερευνώ προς πάσα κατεύθυνση για μα συλλέξω πληροφοριακό υλικό, σχετικό με την ιστορία του χωριού μας. Τα ερωτήματα που είχα, κατά τη διάρκεια της έρευνας, ήταν πολλά και μπορώ να πω και αρκετά δύσκολα.

Ιδού μερικά από αυτά:

-Πότε για πρώτη φορά ιδρύθηκε το χωριό;
-Σε ποια θέση;
-Από ποιους;
-Με τι ασχολούνταν οι πρώτοι κάτοικοι;
-Ποια ήταν τα ήθη και τα έθιμά τους;
-Ποια η θρησκευτική τους ζωή;

και πολλά άλλα που δεν κρίνω σκόπιμο να αναπτύξω στο σημείο αυτό της μελέτης.

Το πρώτο που σκέφθηκα, όταν άρχισα την έρευνα, και δεν είχα στη διάθεσή μου πληροφορίες από γραπτές πηγές, ήταν να καταφύγω στους ηλικιωμένους του χωριού μας για να δω τι ξέρουν αυτοί και τι τέλος πάντων έχει διασωθεί από τυχόν στοματική παράδοση. Έτσι άρχισα να ρωτάω σχετικά το Γερο-Μασαβέττα, το Σκαρή, το Γερο-Χρήστο τον Αποστολόπουλο, τον Αστακοκώτσιο, τον Αποστολοθύμιο, τον Παπα-Γκόλφη, τη Γερο-Κλαμούραινα κι’  άλλους πολλούς.

Απ’ όλους άκουσα με ελάχιστες παραλλαγές, την ίδια ιστορία, η οποία φαίνεται, ότι ως στοματική παράδοση πέρασε από τη μία γενιά στην άλλη και η οποία όπως θα αποδειχθεί παρακάτω, έχει κάποια ψήγματα ιστορικής αλήθειας.

Σύμφωνα λοιπόν μ’ αυτή τη στοματική παράδοση το όνομα του χωριού μας, που πριν από τη μετονομασία του σε Σκαμνό, λεγόταν Προκοβενίκος, προήλθε από τη σύνθεση των ονομάτων τριών αδελφών: Του Πρόκου, του Βίκου και του Νίκου. ‘ητοι Προκο-βε-νίκος. Μ’ άλλα λόγια το όνομα είναι  ανθρωπωνυμικό και θα πρέπει, αυτά τα τρία αδέρφια να είναι και οι πρώτοι οικήτορες  της περιοχής.

Αρχή – αρχή το χωριό μας, σύμφωνα με την παράδοση ήταν χτισμένο στην παρυφή του βουνού, στη θέση «κριθαριά». Το τοπωνύμιο θα προήλθε προφανώς από την καλλιέργεια του κριθαριού στην περιοχή αυτή. Ο Γερο-Μασαβέττας μου συμπλήρωσε μάλιστα, πως ο Προκοβενίκος είχε 60 χανέδες, δηλαδή 60 σπίτια (χανές στην τουρκική σημαίνει σπίτι και από τη λέξη αυτή παράγεται και το «χάνι»). Το χωριό, πάλι κατά τον Γερο-Μασαβέττα, αντιμετώπιζε ένα μεγάλο πρόβλημα: Είχε πολλές χήρες. Οι άνδρες, έλεγε, έβγαιναν στο ύπαιθρο για να βοσκήσουν τα ζωντανά και από το πολύ κρύο, λόγω της αποσκιάς, πάθαιναν πνευμονία και πέθαιναν. Και δεν πέθαιναν μόνον αυτοί, αλλά κι’ όλη η φαμελιά. Στο τέλος ξεκληρίστηκαν  και μείνανε μόνο πεντέξι οικογένειες, οι οποίες έφυγαν και πήγαν και εγκαταστάθηκαν στη Βαμπακιά, κοντά στον Αη-Στάθη. Εκεί έστησαν κάτι καλυβούλες κι’ όλη μέρα στέκονταν στον ήλιο. Όμως στην Βαμπακιά δεν ήταν δυνατόν να ιδρύσουν χωριό, διότι αντιμετώπιζαν πρόβλημα νερού. Έπρεπε, λοιπόν, κατ’ ανάγκη να αλλάξουν θέση κι έτσι τελικά επιλέξανε το παλιοχωριό, όπου και νερό υπήρχε και μεγαλύτερη προστασία εξασφάλιζαν από τους δυνατούς και παγερούς αγέρηδες. Η επιλογή αυτή ήταν από κάθε άποψη σωστή και η θέση του χωριού δεν θα άλλαζε, αν δεν εχαράσσετο ο δρόμος στη σημερινή θέση, που αναμφιβόλως υπήρξε μεγάλο κίνητρο για μετοίκηση.

Αυτή σε γενικές γραμμές είναι η στοματική παράδοση που διασώθηκε.