FtS112
Γεωργίου Πούλιου

Πάνω στο γραφείο μου έχω μέρες τους «Παράλληλους βίους» του Πλουτάρχου, εκδόσεις Πάπυρος, έτους 1976, τόμος 3ος.

Ο Πλούταρχος γεννήθηκε το 50 μ.Χ. στη Χαιρώνεια της Βοιωτίας. Είναι ο ποιο πολυγραφότατος Έλληνας. Το έργο του διακρίνεται, σε ιστορικό – βιογραφικό, στα ηθικά συγγράμματά του και στους Παράλληλους βίους.

Οι Παράλληλοι βίοι είναι το έργο, στο οποίο οφείλει κυρίως μεγάλο μέρος της φήμης του. Στους Παράλληλους Βίους του, ο Πλούταρχος περιλαμβάνει είκοσι δύο ζευγάρια Ελλήνων και Ρωμαίων επιφανών ανδρών. Τα έργα του Πλουτάρχου υπερβαίνουν τα 220. Ο κατάλογος του Λαμπρία τα ανεβάζει σε 227 …

Πήρα στα χέρια μου τους Παράλληλους Βίους και τους άνοιξα. Βρέθηκε στη σελίδα 1651 § 26, Ο Πλούταρχος, ο απαράμιλλος αυτός Πλούταρχος, στη σελίδα αυτή γράφει για τον επιφανή Ρωμαίο στρατηγό και πολιτικό ηγέτη, Αντώνιο και εραστή της Κλεοπάτρας, της τελευταίας Ελληνίδας βασίλισσας της Αιγύπτου. Ο Αντώνιος, κυρίαρχος του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους, Ρωμαίος δικτάτωρ, εις το απόγειο της δυνάμεώς του, το 41 π.Χ. βρίσκεται στην Ταρσό. Έστειλε γράμμα στην Κλεοπάτρα και την καλεί να τον επισκεφθεί. Η Κλεοπάτρα δέχθηκε την πρόσκληση – πρόκληση και αμέσως άρχισε τις προετοιμασίες. Ο Πλούταρχος, με εντυπωσιακό τρόπο, στην §26 του βιβλίου του, μας περιγράφει αυτό το ταξίδι:

[ο θάνατος της Κλεοπάτρας]

Ανέπλευσε η Κλεοπάτρα τον Κύνδον ποταμό (είναι στην Κιλικία). Χρυσή ήταν η πρύμνη του πλοίου, κόκκινα τα ιστία του και αργυρές οι κώπες, που εκινούντο ρυθμικά με τους ήχους αυλητών και κιθαρωδών. Και ξαπλωμένη αυτή κάτω από μία χρυσοκέντητη σκιάδα (ομπρέλα) ήταν στολισμένη σαν Αφροδίτη. Την ερρίπιζαν (την αέριζαν) παιδιά, που εστέκοντο κοντά της και ομοίαζαν σαν τους έρωτες των ζωγραφιών. Και οι ωραιότερες θεραπαινίδες της, στολισμένες ως Νηρηίδες και ως Χάριτες, εστέκοντο άλλες εις το πηδάλιο και άλλες στα σχοινιά. Και γέμιζαν οι όχθες του ποταμού με μεθυστικές ευωδιές θυμιαμάτων που έκαιαν εις το πλοίο. Υπήρξαν μυθώδεις η πολυτέλεια και η μεγαλοπρέπεια των γευμάτων που έδωσε η Κλεοπάτρα εις τον Αντώνιο και τους αξιωματικούς του. Αντί ταπήτων έστρωνε το δάπεδο με τριανταφυλλένια φύλλα έως πάχους 70 εκατοστών του μέτρου. Άλλη φορά στοιχημάτισε με τον Αντώνιο, ότι ένα γεύμα της θα στοίχιζε 20 εκατομμύρια φράγκα. Κάποιος Πλάγχημα ωρίσθη διαιτητής. Το γεύμα τελείωσε και η δαπάνη δεν έφθανε το στοίχημα. Υπομονή, Αντώνιε, δεν τελειώσαμε ακόμη, του λέγει η Κλεοπάτρα. Για σκουλαρίκια της είχε δύο πελώρια μαργαριτάρια. Το καθένα άξιζε δέκα εκατομμύρια φράγκα. Εις ένα νεύμα της οι δούλοι της έφεραν ένα τραπεζάκι και ένα κύπελλο με λίγο ξύδι. Το ένα μαργαριτάρι ερρίφθη μέσα εις το ξύδι. Το έλιωσε και το κατάπιε. Η Βασίλισσα είχε κερδίσει το στοίχημα.

***

Αγαπητέ αναγνώστη, τώρα θα σου περιγράψω τι λέγει για την Κλεοπάτρα ο Πλούταρχος, αυτός ο μεγάλος Έλληνας ( ως άνω τόμος 3ος σελ. 1652 §27):

Η ωραιότητα της Κλεοπάτρας δεν ήταν απαράβλητος (ασύγκριτος), ούτε κατέπλησσε εκείνους που την έβλεπαν. Αλλά είχε πανίσχυρο θέλγητρο (γοητεία) η συναναστροφή της. Εις την ομιλίαν της επέλαμπαν χάρις και ήθος. Ήταν ηδονικός (προσέφερε ηδονή) και ο ήχος της φωνής της. Εκτός της Ελληνικής και Αιγυπτιακής γλώσσης μιλούσε και τη γλώσσα των Αιθιόπων, των Τρογλοδυτών, των Εβραίων, των Αράβων, των Σύρων, των Μήδων (μία φυλή των Περσών και απογόνων της Ελληνίδας Μήδειας, από το γιο της τον Μήδο), των Πάρθων και πολλών άλλων λαών.

Οι βασιλείς της Αιγύπτου, πριν την Κλεοπάτρα, δεν γνώριζαν ούτε Αιγυπτιακά.

-Ποια ήταν η Κλεοπάτρα;

Η Κλεοπάτρα ήταν γνήσια (βέρα) Ελληνίδα. Κατάγονταν από τη Μακεδονία. Ήταν γόνος του οίκου των Πτολεμαίων. Ιδρυτής του οίκου αυτού ήταν ο Μακεδόνας Πτολεμαίος ο Λάγος. Στρατηγός του Μεγάλου (του Μεγίστου) Αλεξάνδρου.

Η Αλεξάνδρεια στην οποία βασίλευσαν οι Πτολεμαίοι, είχε όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλουπόλεως Ελληνικής.

Ελληνική ήταν η αρχιτεκτονική των ναών και των δημοσίων κτηρίων
Ελληνική η πνοή της τέχνης
Ελληνική η γλώσσα
Ελληνικά τα ήθη και τα έθιμα των ανώτερων τάξεων
Ελληνικό το ένδυμα της αυλής και της αριστοκρατίας

Οι Πτολεμαίοι βασίλευσαν στην Αίγυπτο 300 συνεχή χρόνια. Προστάτευσαν τα γράμματα και τις τέχνες, όσο κανένας άλλος βασιλικός οίκος στον κόσμο.

Η Αλεξάνδρεια των Πτολεμαίων δεν υπήρξε μόνον η συνέχεια των κλασσικών Αθηνών. Υπήρξε και η κοιτίς της Ανατομίας, της Γεωμετρίας, της Υδροστατικής, της Γεωγραφίας, της Αστρονομίας,. Μέσα στο παγκόσμιο κέντρο του Αλεξανδρινού Πολιτισμού, η Κλεοπάτρα, υπήρξε η γόησσα, όχι τόσο για τη φυσική της ομορφιά, όσο διότι ήτο η λεπτοτέρα, και η περισσότερο καλλιεργημένη προσωπικότητα της εποχής της.

***

Μετά τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα στη Ρώμη, από το Βρούτο, το 44 π.Χ., αρχηγοί του στρατού και διάδοχοι του Καίσαρα έμειναν ο Αντώνιος και ο Οκτάβιος. Δύο καρπούζια στην ίδια μασχάλη δε χωράνε. Έπρεπε ο ένας από τους δύο να φύγει. Η σύγκρουση έπρεπε να επέλθει. Δεν άργησε. Την αχανή Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία οι δύο δικτάτορες τη μοίρασαν στα δύο. Από το Ιόνιο πέλαγος μέχρι τον Ευφράτη ποταμό την εξουσία είχε ο Αντώνιος. Από το Ιόνιο πέλαγος μέχρι τον Ατλαντικό ωκεανό, την εξουσία είχε ο Οκτάβιος. Στο στρατόπεδο του Αντώνιου παρούσα ήταν και η δυναμική Κλεοπάτρα, η Βασίλισσα της Αιγύπτου, με πολύ χρήμα, στρατό, καράβια και θέλγητρα. Αλά το σπουδαιότερο ήταν η φιλοδοξία της. Και ακόμη πιο πάνω, η Κλεοπάτρα ήταν ερωτευμένη με τον Αντώνιο, όπως και ο Αντώνιος με την Κλεοπάτρα, σε βαθμό τυφλαμάρας, με καταστροφικές παρενέργειες και επακόλουθα.

Βρισκόμαστε στο έτος 31 π.Χ.. Η ρήξη Αντωνίου και Οκταβίου έχει επέλθει. Οι στρατοί εκατέρωθεν είναι έτοιμοι. Ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα βρίσκονται στο Άκτιο (στον Αμβρακικό κόλπο) με όλο το στόλο τους.

[Η ναυμαχία στο Άκτιο]

Στην απέναντι πλευρά ο Οκτάβιος, έχει στήσει το δικό του στρατόπεδο (εις ανάμνηση αυτής της συναντήσεως κτίστηκε η Νικόπολις). Όλα είναι έτοιμα. Στην περιλάλητη ναυμαχία του Ακτίου θα συγκρουσθούν οι τότε δύο κόσμοι. Ο Ανατολικός κόσμος, κατά του Δυτικού κόσμου. Στη ναυμαχία αυτή έγινε το πιο παράδοξο γεγονός. Είναι κάτι σαν ψέματα. Είναι όμως πραγματικότητα. Έμεινε ένα μεγάλο ερώτημα. Ποιος μπορεί να απαντήσει; Η Κλεοπάτρα αντί να δώσει εντολή να ριχθούν τα καράβια της εναντίον του Οκταβίου, τα πήρε κι έφυγε για την Αίγυπτο, πριν ακόμη η ναυμαχία κριθεί. Το χειρότερο απ’ όλα είναι, ότι βλέποντας ο Αντώνιος, ότι φεύγει η Κλεοπάτρα, εγκαταλείπει στρατό και καράβια και σαν «σκυλάκι», ακολουθεί την Κλεοπάτρα ως κοινός λιποτάκτης. Ίσως είναι πρωτάκουστο, στρατηγός και κυρίαρχος του τότε μισού κόσμου, να γίνεται ρίψασπις –έρως ανίκατε μάχαν- [έρωτα που σε σένα δεν αντιστέκεται κανείς] (Αντιγόνη Σοφοκλέους). Πάνω σ’ αυτό το γεγονός έχουν γραφτεί πολλά. Εγώ είμαι ο πιο αναρμόδιος να απαντήσω. Από σεβασμό προς τον μεγάλο μας Έλληνα, Πλούταρχο τον Χαιρωνειαία, θα αντιγράψω τι λέγει για το γεγονός αυτό (Πλούταρχος, Αντώνιος Πάπυρος 1976, σελ. 1680, § 66):

Ενώ η ναυμαχία ήταν ακόμη στην αρχή, αίφνης τα 60 πλοία της Κλεοπάτρας εφάνησαν να υψώνουν τα ιστία προς απόπλουν και να φεύγουν δια μέσου εκείνων που εμάχοντο. Όταν διήρχοντο ανάμεσά των, επέφεραν ταραχήν. Οι αντίπαλοι στόλοι τα έβλεπαν με απορία που πήγαιναν προς την Πελοπόννησο. Μόλις ο Αντώνιος είδε το πλοίο της Κλεοπάτρας να αποπλέει, λησμονών τα πάντα και προδίδων εκείνους οι οποίοι υπέρ αυτού εμάχοντο και απέθνησκον, εδραπέτευσε από αυτούς επιβιβασθείς εις μίαν πεντήρην (πέντε σειρές κουπιά) και έτρεξε οπίσω από την γυναίκα η οποία κατεστρέφετο και ταυτοχρόνως κατέστρεψε και αυτόν. Τότε απεδείχθη ότι ο Αντώνιος δεν εκυβερνάτο από φρένας αρχηγού, ούτε από φρένας ανδρός, αλλά δεν εκυβερνάτο ακόμη ούτε από τας ιδικάς του φρένας. Αλλά, όπως κάποιος χωρατεύοντας (αστειευόμενος) είπε: Ότι η ψυχή του ερωτευμένου ζει εις ένα σώμα, ελκύετο από την γυναίκα σαν να ήτο συγκολλημένος με αυτήν και εφέρετο μαζί της.

Φίλε αναγνώστη, γιατί έκανε αυτή την εγκληματική κίνηση η Κλεοπάτρα; Ηλίθια δεν ήταν. Μόνο αυτή ξέρει. Πολλά λέγονται. Ακόμη μήπως ήταν και φτιαχτό (σικέ) με τον Αντώνιο. Βέβαιο είναι ότι και οι δύο τους ήταν ερωτευμένοι. Βέβαιο είναι ότι καθημερινά είχαν συγκρούσεις (γνώρισμα των ερωτευμένων). Βέβαιο είναι ότι η αριστοκρατία (ελίτ) της Ρώμης και μία μεγάλη ομάδα Ρωμαίων στρατιωτικών, από το στρατόπεδο του Αντωνίου, ήταν δυσαρεστημένοι και ζήτησαν την απομάκρυνση της Κλεοπάτρας. Βέβαιο είναι ότι η γυναίκα αυτή άξιζε πολλών παραχωρήσεων. Όχι, όμως, μέχρι αυτού του σημείου. Όχι και αυτό το ρεζιλίκι, αυτόν τον εξευτελισμό, αυτή τη γελοιοποίηση. Το οικτρό τέλος του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας είχε μία φοβερή παρενέργεια για τον Ελληνισμό. Τερμάτησε ο οίκος των Πτολεμαίων και σχεδόν έκλεισε το κεφάλαιο Ελληνισμός της Αλεξανδρείας.

Ως προς το τέλος των δύο ερωτευμένων: Είναι γνωστός ο επίλογος του δράματος. Αντί του στέμματος του Κόσμου, η Κλεοπάτρα, ηλικίας τότε μόλις 39 ετών, εδέχετο εις το στήθος της δηλητήριο ενός ερπετού (φιδιού). Ο Αντώνιος άνοιξε στα σπλάχνα του. Και τον Καισαρίωνα, το γιο της Κλεοπάτρας, που είχε κάνει με τον Ιούλιο Καίσαρα, ο νικητής Οκτάβιος, τον σκότωσε.

Φεύγοντας από τη ζωή ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα άφησαν ακόμη ένα ερώτημα: Τι έγινε η περιβόητη ναυμαχία του Ακτίου το 31 π.Χ.; Περιμένω τα δικά σας.

Καλλιθέα 21.10.2010

Σύνταξη:

Δεν έχουμε την απάντηση στο ερώτημα του φίλου Γιώργου, αλλά προσφεύγουμε στην Wikipedia όπου βλέπουμε ότι ο Οκτάβιος νίκησε κατά κράτος. Μέρος των δυνάμεων του Αντωνίου προσχώρησε στο αντίπαλο στρατόπεδο. Ο Οκτάβιος έφθασε μέχρι την Αίγυπτο. Έκτοτε ο Οκτάβιος έλαβε τον τίτλο «Αύγουστος».

Στο Μνημείο Αυγούστου έχουν επίσης βρεθεί αρκετά θραύσματα μιας τεράστιας αναθηματικής επιγραφής στα λατινικά. Μετά από χρόνια ερευνών τελικά η επιγραφή συναρμολογήθηκε και σήμερα το κείμενο έχει ως εξής: «Vacat Imp. Caesar Divi Juli f Victoriam Consecutus Bello Quod Pro Republica Gessit In Hac Regione Consul Quintum Imperator Septimum Pace Parta Terra Marique Neptuno et Marti Castra ex Quibus Ad Hostem Insequendum Egressus Est Navalibus Spoliis Exornata Consacravit Vacat». Μετάφραση: «Ο αυτοκράτωρ στρατηγός Καίσαρ, γιός του θεϊκού Ιουλίου, μετά τη νικηφόρα έκβαση του πολέμου πού διεξήγαγε υπέρ της δημοκρατίας σε αυτή την περιοχή, όταν ήταν ύπατος για πέμπτη φορά και στρατηγός για έβδομη, μετά την εδραίωση της ειρήνης στην στεριά και τη θάλασσα, αφιέρωσε στον Ποσειδώνα και στον Άρη το στρατόπεδο από όπου εφόρμησε κατά του εχθρού, το οποίο τώρα κοσμείται με λάφυρα των πλοίων»