FtS98

Στο Σκαμνό και στις 22.06.2008 η Μαρία οδηγήθηκε στην τελευταία της κατοικία ενώ τη συνόδεψε πλήθος συγγενών και φίλων. Από καιρό είχε αποφασίσει και επέλεξε τον τόπο αυτόν. Μπορώ, έχοντας γνώμη σαν σύντροφος και σύζυγός της, να πω ότι η απόφασή της αυτή δεν ήταν αυτονόητη εδώ και κάμποσα χρόνια. Διαμορφώθηκε όμως, ως φαίνεται, μέσα της η απόφαση αυτή, όπως την είχε εκδηλώσει και σε τρίτους φίλους και συγγενείς της στην πορεία και όσο γνώριζε καλύτερα το Σκαμνό και τους ανθρώπους του με τους οποίους ανέπτυξε σταθερές σχέσεις φιλίας. Αγάπησε το Σκαμνό η Μαρία, αλλά – η αλήθεια είναι- ότι και οι φίλοι της του Σκαμνού της ανταπέδωσαν την ίδια αγάπη. Καταλυτικός ήταν ο ρόλος του Πολιτιστικού Συλλόγου. Εντυπωσιάστηκε ευχάριστα βλέποντας σε ένα μικρό ορεινό χωριουδάκι υπέροχους ανθρώπους που αν και ήταν ετερόκλητοι ως προς το γνωστικό τους ή κοινωνικοοικονομικό τους προφίλ, τους συνέδεε η κοινή δράση για ανιδιοτελή κοινωνική προσφορά. Έτσι, λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι η επιλογή της τελευταίας της κατοικίας δεν συμβολίζει μόνον αγάπη, τιμή και σεβασμό στο σύζυγό της και τις ρίζες του, αλλά κατοπτρίζει και την αγάπη της για το χώρο αυτό και τον κοινωνικό περίγυρο που με τα χρόνια έγιναν «δικά» της στοιχεία ιδιαιτέρως προσφιλή.

Οκτώ χρόνια και τρεις μήνες πάλεψε η Μαρία και κοντά σ’ αυτή και η οικογένειά της με την δυσμενή ασθένεια του καρκίνου των πνευμόνων για να καταλήξει στις 20.06.2008, ώρα 13:15. Πέρα από την πιθανολογούμενη κληρονομική συνδρομή, η ίδια και οι γιατροί προσθέτουν στην εμφάνιση και εξέλιξη της νόσου την επιβάρυνσή της από το κάπνισμα.

-Κυρία Αποστολοπούλου, θα πρέπει, όμως, να κόψετε το κάπνισμα!

Έλεγαν και ξανάλεγαν οι γιατροί.

Τραγική ειρωνεία, όμως, είναι ότι η ίδια δεν υπήρξε καπνίστρια. Δέχθηκε όμως τις φοβερές συνέπειες σαν παθητική καπνίστρια στο χώρο της εργασίας της και μέχρι την εσπευσμένη –λόγω ανηλίκων τέκνων- συνταξιοδότησή της, αφού στους ίδιους χώρους οι συνάδελφοί της θεριακλήδες και αρειμάνιοι καπνιστές με ανεξέλεγκτη εξάρτηση, πεντάρα δεν έδιναν για τη βλάβη που προκαλούν στους συνανθρώπους τους μέσα στους ίδιους κλειστούς χώρους εργασίας, όπου η Μαρία εργαζόμενη φιλότιμα προσπαθούσε να συμβάλλει στα έξοδα της οικογένειάς της και στην σωστή ανατροφή των παιδιών της. Δυστυχώς, εδώ πρόκειται για άσχημα δείγματα υστέρησης του πολιτισμού και κοινωνικής συμπεριφοράς των Νεοελλήνων καπνιστών που όμοιό τους δεν υπάρχει σε όλες τις προηγμένες χώρες του κόσμου.

Ένας υπέροχος άνθρωπος, η Μαρία, δεν είναι πια μαζί μας. Συνηθίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις να αραδιάζονται ανούσια εγκώμια και λέξεις – φράσεις κλισέ που ενδέχεται και να μην ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Η κρατούσα άποψη προσανατολίζεται στο δόγμα: ο θανών δεδικαίωται. Ομολογώ, αυτό δεν το κατάλαβα ποτέ και δεν με πείθει καθώς εξομοιώνει και ισοπεδώνει τους πάντες και τα πάντα, για να μην πω, ότι μου κακοφαίνεται κιόλας. Στην περίπτωσή μας, όμως, οι πάντες και όχι μόνο τα μέλη της οικογένειάς της ομολογούν ότι πρόκειται περί μιας εξαιρετικής περίπτωσης γυναίκας με σπάνια χαρίσματα μεταξύ των οποίων, το σπουδαιότερο, κατά τη γνώμη μου, είναι η αγνότητα και η ποιότητα των αισθημάτων της. Ακόμη και στενοί συγγενείς από το οικογενειακό της περιβάλλον, όπως για παράδειγμα η πρωτοξαδέρφη της Κατερίνα Βαρβιτσιώτη από το Ξυλόκαστρο, άνθρωποι με τους οποίους έζησε και μεγάλωσε μαζί, δηλώνουν με έμφαση –και όχι μόνον τώρα που επήλθε το μοιραίο- ότι, «ακόμη και έναντι των μελών της δικής της πολυμελούς οικογένειας –έξι αδέρφια- ξεχώριζε με την αύρα της, την ομορφιά της -που για πολλούς υπήρξε ίσως και η ομορφότερη κοπέλα του Ξυλοκάστρου- και τον ανεξίκακο χαρακτήρα της αναδιατάσσοντας τις ισορροπίες». Εγώ δεν μπορώ παρά να προσυπογράψω αυτές τις διαπιστώσεις με βάση την συμβίωσή μας –σήμερα 25.06.2008, που γράφονται αυτές οι γραμμές, έχοντας την 28η επέτειο των γάμων μας- και το ξεκίνημα για το στήσιμο του σπιτικού μας. Αλλά και άνθρωποι από το ευρύτερο περιβάλλον έχουν εκδηλώσει, όχι μόνον τώρα, αλλά και σε πολύ προγενέστερο, -«ανύποπτο» θα λέγαμε-, χρόνο, τις δικές τους εκτιμήσεις. «Μεγάλη εκτίμηση, γι’ αυτή την Κυρία» (ο θεολόγος Γιώργος Λ. Αστρακάς). «Η καλύτερη νύφη του Σκαμνού» (Μαρία Γκόλφη). «Έχω μεγάλο σεβασμό γι’ αυτή τη γυναίκα», δηλώνει ο ιεροψάλτης του χωριού μας Κώστας Ε/Αικ. Τζιβάρας και ανατρέχει στα πρώτα χρόνια εμφάνισης της Μαρίας στο Σκαμνό και τη δική του υποστήριξη σε ρόλο κηπουρού στη φύτευση και καλλιέργεια φυτών στο σπίτι της που η ίδια φρόντισε με πολύ προσωπική εργασία, αγάπη και γούστο. «Δεν γνώρισα την Μαρία, λόγω της ασθένειας και απουσίας της από το Σκαμνό όλο το τελευταίο διάστημα, αλλά έχω ακούσει τόσα πολλά γι’ αυτήν την υπέροχη αριστοκράτισσα» δηλώνει συναθροίζοντας σχόλια, κρίσεις και απόψεις συγχωριανών η κα Βίκυ Χριστοδουλοπούλου – Κιτσάκη (Πρόεδρος της εισηγμένης πολυεθνικής Iberdrola – Rokas SA, σε έργα αιολικής ενέργειας) από τους καινούργιους διακεκριμένους συγχωριανούς μας, προσωπικότητα με πανελλήνια ακτινοβολία και κύρος.

Γόνος μιας αστικής, ας πούμε, οικογένειας η Μαρία, κόρη του Φαρμακοποιού Κωνσταντίνου Ρωμέση, που πρόσφερε πολλά στην πόλη του Ξυλοκάστρου ως κορυφαίος αυτοδιοικητικός παράγων επί μία εικοσαετία. Οι συμπολίτες του αναγνώρισαν το έργο και το ήθος του και τον διατηρούν με σεβασμό και εκτίμηση στη μνήμη τους τιμώντας τον ποικιλοτρόπως, με ονομασία οδού στο όνομά του και άλλες πολλές διακρίσεις. Μεγάλη αγάπη είχε ο πεθερός μου στη Μαρία και ανταποκρινόμενος στις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά της, μετά την αποφοίτηση -με άριστα- από τη μέση εκπαίδευση, την έστειλε για παραπέρα ανώτατες σπουδές στη Γερμανία, εγχείρημα, που για κείνη την εποχή, ήταν κάπως σπάνιο για τα Ελληνόπουλα, που στην πλειονότητά τους πήγαιναν στη Γερμανία ως Gastarbeiter (= «Επισκέπτης εργάτης», που όμως μεταξύ των Γερμανών, εκλαμβάνεται περίπου ως μειωτικός όρος). Σε μία από τις ομορφότερες περιοχές της χώρας που τη φιλοξένησε, Radolfzell –περιοχή Bodensee στη λίμνη της Κωστάντζας, στα σύνορα Γερμανίας – Ελβετίας- έμαθε πολύ καλά και γρήγορα τα σχετικώς δύσκολα Γερμανικά, βοηθούμενη από τα ήδη καλά γαλλικά της και συνέχισε στην Στουτγάρδη σπουδές στον τομέα Innenarchitektur (αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων), για να διακόψει πριν ολοκληρώσει, λόγω αιφνίδιου θανάτου του πατέρα της.

Ασφαλώς και δεν μπορούσε να είχε άλλη επιλογή ως προς την κατεύθυνση σπουδών. Η Μαρία διέθετε γνώμη και κατασταλαγμένη άποψη για θέματα αισθητικής και πολλά δίδαξε σ’ εμάς, στην οικογένειά της. Τελικά, τείνω να πω μετά από όσα είδα, άκουσα και βίωσα με τη Μαρία, η αισθητική δεν είναι απλά και μόνο κάτι επιφανειακό, κάτι επιδερμικό, ας πούμε, το πώς ντυνόμαστε, -η ίδια πέρα από τη φυσική ομορφιά της ήταν αυτό που λέγεται «κοκέτα»-, το πώς φροντίζουμε τον εαυτό μας, το χώρο που ζούμε και εργαζόμαστε. Είναι κάτι που εκκινεί από τον εσώτερο εαυτό μας, από τον ψυχισμό μας και ανάλογα εξωτερικεύεται και πραγματώνεται με συγκεκριμένες ενέργειες, έργα, δράσεις και συμπεριφορές. Δεν μπορεί και θα ήταν λάθος να διαχωρίσει κανείς την εσωτερική αίσθηση από τα εξωτερικά δημιουργήματα του ανθρώπου, γιατί το δεύτερο απορρέει από το πρώτο. Για τον Πολιτιστικό μας Σύλλογο –τον οποίο υποστήριξε- που ακολουθώντας την πεπατημένη, ονομάσθηκε «εξωραϊστικός και πολιτιστικός» είχε πει, ότι θα μπορούσε κάλλιστα να ονομασθεί απλά και μόνο «πολιτιστικός» αφού σ’ αυτή την έννοια εμπεριέχεται και το εξωραϊστικό στοιχείο. Όχι στην εκζήτηση, όχι στην υπερβολή και το kitsch, ναι στην αρμονία, την ομορφιά, την απλότητα και την τάξη. Ήταν εκλεκτική σε όλα. Με λεπτούς τρόπους, διακριτική και ευγενική παντού και πάντοτε. Όχι μόνο με τους τρίτους, αλλά και με τα μέλη της δικής της οικογένειας. Όσο χρειάσθηκε να νοσηλευθεί, δεν ξέχασε με την έμφυτη γυναικεία φιλαρέσκεια το καθημερινό μακιγιάζ, με μόνη εξαίρεση την τελευταία 1 ½ ημέρα εξ αιτίας της ανημποριάς της. Τη διέκρινε η γενναιοφροσύνη και η γαλαντομία. Ήθελε πάντα το τέλειο και το αισθητικά καλύτερο και έλεγε όχι στη μιζέρια, την τσαπατσουλιά και την κάθε απαξίωση. Επιζητούσε το τέλειο, χωρίς να είναι ανεδαφική και σπάταλη. Ακόμη περισσότερο πήρε αποστάσεις από την ψυχική μιζέρια των ανθρώπων και παρά τον ήπιο χαρακτήρα της απέφευγε, όσο μπορούσε, τα ταπεινά, ευτελή και χαμερπή φερσίματα.

Η Μαρία χωρίς να δυστροπεί από την ατυχία που έπληξε την οικογένειά της με την απώλεια του πατέρα της, έσπευσε στην αγορά εργασίας και βοήθησε τα αδέρφια της, όταν σπούδαζαν. Η στήριξη αυτή προς μέλη της πατρικής της οικογένειας και με άλλες μεταγενέστερες χειρονομίες ήταν μεγάλη και ξεφεύγει πολύ από τα συνηθισμένα τρέχοντα κοινωνικοοικονομικά πλαίσια. Ασχολήθηκε επαγγελματικά με αντικείμενα γραμματείας – administration ή και πιο τεχνικά ζητήματα, ιδίως όταν υπήρξαμε και συνεργάτες σε εταιρεία οικονομικών ελεγκτών και συμβούλων σε αλλοδαπούς οίκους γερμανόφωνων συμφερόντων και η συνέπειά της, η ποιότητα της εργασίας της υπήρξε παροιμιώδης. Όταν χρειάσθηκε να γράψει κάτι με το χέρι, το αποτέλεσμα ήταν εκθαμβωτικό. Πολλοί ζήτησαν ως δείγμα τέχνης και απαράμιλλης ομορφιάς ένα κείμενο της Μαρίας γραμμένο με το χέρι και όχι με τα ηλεκτρονικά συστήματα επεξεργασίας κειμένων. Δεν είχε ποτέ πρόβλημα στην εξεύρεση εργασίας, παρά μόνον να επιλέξει μεταξύ εναλλακτικών εκδοχών.

Και αν αυτές οι αναφορές μας σκιτσάρουν κάπως τη Μαρία ως άνθρωπο και δείχνουν την πορεία της, υπάρχουν άλλα στοιχεία της προσωπικότητάς της που την ανεβάζουν πολύ πιο ψηλά, στα όρια του απίστευτου. Δύσκολα θα μπορέσει να πιστέψει κανείς, εκτός από μερικούς στενούς συγγενείς που βρέθηκαν κοντά της, την περίοδο της ασθένειάς της, οπότε και έδειξε μεγάλη γενναιότητα και αξιοπρέπεια. Τούτο επεσήμαναν και αρκετοί γιατροί –αν και είναι εθισμένοι καθώς βιώνουν καθημερινά πάσης φύσεως περιστατικά-, με τους οποίους έτυχε να έρθω σε επαφή και δεν έκρυψαν τον εντυπωσιασμό τους. Είχε πλήρη επίγνωση της κατάστασης της υγείας της, αλλά στην οικογένειά της δεν έπαψε μέχρι και 1 ½ ώρα πριν καταλήξει, να επικοινωνεί και να προσφέρει στήριξη!! Ποτέ δεν αισθανθήκαμε ότι αντιμετωπίζαμε στην οικογένεια ένα βαρύ πρόβλημα υγείας. Με τον τρόπο της και χωρίς να το καταλάβουμε, μας έμαθε, το σύζυγο και τους γιους της, τρεις άνδρες, σταδιακά όλα τα απαραίτητα στο νοικοκυριό του σπιτιού, τη μαγειρική, το πλύσιμο πιάτων και ρούχων. Τώρα αντιλαμβανόμαστε γιατί προνοώντας το είχε έτσι φροντίσει με ανεπαίσθητη ηρεμία. Ήταν ο πραγματικός, ο συνετός και μέχρι των άκρων αρχηγός με ιεραποστολική προσήλωση σ’ αυτό που αποτίμησε ως πρωτεύον και σημαντικό.

Υπερήφανη θεωρούσε ως μέγιστο έργο της την δημιουργία της δικής της οικογένειας, τους γιους της για τους οποίους εργάσθηκε εντατικά να τους δώσει σωστή ανατροφή και μόρφωση.

-Αφήνω τους γιους μου σε καλά χέρια! Μου είπε προ εβδομάδας περίπου στο νοσοκομείο. Κορυφαία προτροπή, παραίνεση και ιερή δέσμευση.

-Γιωργάκη, μη στενοχωριέσαι! (προμεσημβρινές ώρες της μοιραίας Παρασκευής, το είπε κατά διαστήματα 2-3 φορές) και σε κάποια στιγμή πάλι:

-Γιώργο, γεια σου!

Εμπειρίες εκπληκτικές, λέξεις, βιώματα, απροσμέτρητος αλτρουισμός, που μας σφραγίζουν και μας συνοδεύουν για όσο ο Μεγαλοδύναμος μας επιτρέπει να κινούμαστε στον αέρα της Γης. Εγκαρτέρηση στο όριο του αδιανόητου και αδιάλειπτη προσπάθεια να συνδράμει και να στηρίξει, να προσφέρει και να δώσει, να ενθαρρύνει και να περιφρουρήσει τους δικούς της ανθρώπους, την οικογένειά της, όταν η ίδια βρίσκονταν στην έσχατη δυσχέρεια, για να πει:

-Ας μου δώσουν ένα φάρμακο, να μην αισθάνομαι!

Θέλω να πω, ότι αυτή η εντελώς έκτακτη εκδήλωση δεν μπορεί παρά να αντιστοιχεί στην ευχή που ανταλλάσσουν οι άνθρωποι και μνημονεύουν οι ιερείς με τη δική τους φρασεολογία: «Ειρηνικά τα τέλη της ζωής ημών».

Στη ζωή μας ήρθε μία prima ballerina. Εισήλθε στη σκηνή γεμάτη ομορφιά και χάρη. Επέλεξε να παρουσιάσει ένα δύσκολο κλασσικό έργο, που οι χορογράφοι και δραματουργοί των ανθρωπίνων σχέσεων και του πολιτισμού, βαθμολογούν με άριστα. Το κατάφερε με εξαίσιο τρόπο, αλλά και με αδιάπτωτη ποιότητα σε όλη τη διάρκειά του γοητεύοντάς μας. Κι αντί προς το τέλος να δείξει την αναμενόμενη κόπωση, αυτό όχι μόνο δεν φάνηκε, αλλά γι’ αυτή ακριβώς τη φάση κράτησε την καλύτερη και συγκλονιστική φιγούρα.

Η Μαρία με τη στάση της, τη δια βίου πορεία και συμπεριφορά της, τείνω να πιστέψω, ότι συντάσσεται με τους δίκαιους. Εκεί, με τους δίκαιους, προσεύχομαι στον Ύψιστο, να την κατατάξει με βάση το δικό της απολογισμό, τη δική της υπέροχη τροχιά που διέγραψε σαν στολίδι και καμάρι όλων μας.

***

FtS103

Στις 20.06.2009 ακριβώς κλείνει ένας χρόνος μετά την αναχώρηση της Μαρίας για το μεγάλο ταξίδι. Μεγάλη είναι η αγάπη για τη Μαρία όπου κι αν πέρασε στο διάβα της ζωής της, μα στο Σκαμνό που η ίδια επέλεξε για την τελευταία της κατοικία οι καρδιές των αγαπημένων της φίλων πάλλονται με τη θύμηση της και μόνον, με τα αγνά και υπέροχα αισθήματά της, την φυσική εξωτερική και εσωτερική – ψυχική ομορφιά και την αύρα της. Αγάπησε το Σκαμνό η Μαρία και κάθε τι ξεχωριστά που περικλείει και συγκροτεί το μικρό και όμορφο χωριό. Έναν ξεχωριστό χώρο που την συγκινούσε ιδιαίτερα τη Μαρία, τον περικαλλή ιερό Ναΐσκο της Κοίμησης της Θεοτόκου, Μετόχι της ξακουστής Ιεράς Μονής Αγίου Γεωργίου Στυλίδος, ακριβώς απέναντι από το σπίτι της στο Σκαμνό, επέλεξε η οικογένεια για την τέλεση του ετήσιου Μνημόσυνου. Σάββατο 20.06.2009 το πρωί. Η ειδική επιμνημόσυνη τελετή τοποθετείται γύρω στις 10:00 ώστε να μπορέσουν να ταξιδέψουν οι στενοί συγγενείς και φίλοι της οικογένειας από το Ξυλόκαστρο και την Αθήνα.

Ο καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Πανοσιολογιότατος Πατήρ Ιγνάτιος που είχε μεγάλη προσωπική εκτίμηση και ανθρώπινη συμπάθεια για την Μαρία προγραμματίζει να χοροστατήσει ο ίδιος, μιας και στην επικήδεια τελετή απουσίαζε σε ιερατική αποστολή στο εξωτερικό.

Όπως μάθαμε, μετά το ιερατικό μνημόσυνο θα ακολουθήσει για όσους επιθυμούν επίσκεψη στο κοιμητήριο και εν συνεχεία γεύμα που θα παραθέσει η οικογένεια στους συγγενείς και φίλους.

 

***

Μαρία Ρ-Α
FtS98

Την Παρασκευή 20 Ιουνίου έφυγε από κοντά μας η καλή μας Μαρία Ρωμέση – Αποστολοπούλου. Τυχεροί ήταν όσοι βρίσκονταν κοντά της και περισσότερο εμείς οι φίλοι της. Άνθρωπος ευαίσθητος, αξιοπρεπής, καλαίσθητος, οικογενειάρχης, μα περισσότερο απ’ όλα τα καλά της Μαρίας ήταν η ανθρωπιά της. Σε μια εποχή που φαίνεται να’ χουν χαθεί οι αξίες, όπως η αξιοπρέπεια, η γενναιότητα και η ευαισθησία, η Μαρία ήταν πρότυπο καθώς διέθετε όλες αυτές τις χάρες. Μεγάλη ήταν η υπομονή της με την οποία αντιμετώπισε την επάρατο νόσο επί σειρά ετών. Όσοι βρισκόμασταν κοντά της σπάνια την ακούσαμε να μιλάει για την αρρώστια της και όταν χρειαζόταν να δώσει πληροφορίες για την περιπέτεια της υγείας της το έκανε με πλήρη γνώση και εντυπωσιακή σαφήνεια και ψυχραιμία χωρίς να δραματοποιεί την κατάσταση. Ήθελε να της συμπεριφερόμαστε, όπως πρώτα, όπως σε όλους τους άλλους. Μετείχε αδιαλείπτως σε όλες τις εκδηλώσεις του Πολιτιστικού μας Συλλόγου ή σε άλλες παρόμοιες κοινωνικού χαρακτήρα στο φιλικό της περιβάλλον. Το σύντροφό της, το Γιώργο, τον στήριζε και άμβλυνε το βάρος αντιμετώπισης της νόσου στην οικογένειά της. Λάτρευε τους άνδρες της: Το σύζυγο και τους δύο γιους της. Καμάρωνε για τα παλικάρια της. Περισσότερο, όμως, απ’ όλα, νομίζω λάτρευε το Γιώργο.

Η Μαρία γνώρισε το χωριό μας, την πεθερά και την πεθερό της και όλα της έκαναν εντύπωση. Μεγαλωμένη σε μεγαλοαστική οικογένεια – ο πατέρας της για πολλά χρόνια Δήμαρχος Ξυλοκάστρου- σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών στη Γερμανία. Δεν γνώριζε και πολλά από χωριά και μάλιστα τα ορεινά και εγκαταλειμμένα και τη ζωή σ’ αυτά κι ήταν φυσικά όλα στην αρχή να της φαίνονται περίεργα. Αγάπησε όμως το Σκαμνό γιατί αγαπούσε το Γιώργο. Αγάπησε εμάς τους φίλους της και δεν έκρυβε τη λύπη της όλο τον τελευταίο καιρό με την επιδείνωση της κατάστασής της, που δεν μπορούσε να μας δει. Είχε χιούμορ η Μαρία και ήταν ευχάριστος άνθρωπος. Δεν έλεγε πολλά, αλλά έπραττε περισσότερα.

Η τελευταία της επιθυμία να ενταφιαστεί στο ταπεινό χωριό του αγαπημένου της συντρόφου, έχει την ιδιαίτερη σημασία της.

Μαράκι! Η αύρα σου είναι κοντά μας. Η στάση και συμπεριφορά σου θα μας μείνει αξέχαστη. Ήσουν γενναία, όσο λίγοι άνθρωποι και το απέδειξες αντιμετωπίζοντας την νόσο με χιούμορ, υπομονή και γενναιότητα. Τυχερά τα παιδιά σου που είχαν τέτοια μανούλα. Τυχερός κι ο Γιώργος που ήταν ο σύντροφός σου.

Ας είναι ελαφρύ το χώμα της Ρούμελης που σε σκέπασε. Ας αναπαυθεί η ψυχούλα σου κοντά στους τυχερούς που ο Θεός επέλεξε να φύγουν νωρίς, όπως επεσήμανε και ο Αρχιμανδρίτης Πατήρ Δαμασκηνός.

ΥΓ
Μετά την τελετή του 9-ημέρου, από την οικογένεια της Μαρίας μάθαμε ότι το μνημόσυνο των 40 θα τελεσθεί στην γενέτειρα της Μαρίας στο Ξυλόκαστρο, στις 27.07.2008 στον καθεδρικό Ναό της πόλεως Άγιο Βλάση. Καφές θα προσφερθεί στο Café Juneau, ενώ θα παρατεθεί εν συνεχεία και γεύμα (Restaurant Il tramonto).
StE