FtS88

Monasteri Beati Nicolai de Catapersica

1) Το πότε κατεστράφη η Μονή του Αγίου Νικολάου, μας είναι άγνωστον. Πιθανολογείται, ότι αύτη κατεστράφη, κατά το πρώτον έτος της Επαναστάσεως του 1821, και δή μετά την μάχην εις Αλαμάναν, και την θανάτωσιν του Αθανασίου Διάκου. Ο Ομέρ – Βρυώνης, και ο Τουρκικός στρατός προελαύνουν προς την Γραβιάν, έβαλαν φωτιά και κατέκαυσαν την Μονήν, εν συνεχεία έκαυσαν το δάσος εις Σακλόβραχον και Πουρναράκι, έκαυσαν την Εκκλησίαν των Αγίων Αποστόλων εις Μπράλον, όπως έκαυσαν και το χωρίον Μπράλος, προκειμένου να καταπτοήσουν τους εξεγερθέντας – επαναστάτας Χριστιανούς. [Γιάννη Βλαχογιάννη: Άρθρον εις Εφημερίδα Πρωΐα της 27-11-1932, Γεώργιος Τσίτσας (ψηλός) εκ Μπράλου: Κείμενον ομιλίας εις Ιερόν Ναόν Αγίου Παντελεήμονος Μπράλου την 27-7-2005, δια τα 100 χρόνια του Ναού (Εφημερίς Μπράλος, φύλλον 49, Δεκέμβριος, Ιανουάριος, Φεβρουάριος 2006, σελίς 3, στήλη 3)]. Ο Γιάννης Βλαχογιάννης σημειώνει: «… Ενώ καταπόδι οι Τούρκοι έφθασαν στο Μπράλο, δύο ώρες την Γραβιά και βάλανε φωτιά. Για να μηδενιστεί το φρόνημα (ηθικό) των Ελλήνων και να σταματήσει ο αγώνας της Ελευθερίας …». Τούτο εγένετο την 7ην Μαΐου 1821. Την ιδίαν ημέραν φαίνεται, ότι έκαυσαν και την Μονήν του Αγίου Νικολάου.

[Το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου στην Τρανή Βρύση, μαρτυρεί την ύπαρξη στον ίδιο χώρο του ομώνυμου Μοναστηριού]

Την πέτραν εκ της κατεδαφίσεως τόσον του Ναού, όσον και των οικημάτων, εχρησιμοποίησαν δια την κατασκευήν των μεταγενεστέρως ανεγερθεισών οικιών του Νικολάου Ντάου του Δημητρίου, του Αντωνίου Ντάου του Νικολάου, του Ιωνάννου Ντάου του Νικολάου, του Στεφάνου Τζιβάρα του Ευσταθίου κ.λπ.
2) Δεν έχει διασωθή σχετική προφορική παράδοσις εις το χωρίον σχετικώς. Το μόνον που έχω πληροφορηθή από την Ευθυμίαν χήραν Αθανασίου Ζαλαώρα, το γένος Νικολάου Ντάου (Γεροθυμίαν) είναι, ότι οι κάτοικοι κατέφυγον και εκρύβησαν εις τον λόγγον και συγκεκριμένως, ακολουθώντας το μονοπάτι από Γατόρεμα προς Γρανισώτη, όταν φθάνομεν εις την κορυφήν, το μονοπάτι διεκλαδίζετο προς Χαντάκια και Μαρτίνη. Ακριβώς απέναντι από το χωράφι του Κωνσταντίνου Αστρακά του Ταξιάρχου (Αστρακοκώτσιου) και μετά το ρεύμα, όπου υπάρχει δάσος από αραιάς (Αρηές). Ήτο το σημείον αποκρύψεώς των, έως ότου περάσει ο κίνδυνος από τον τουρκικόν στρατόν.
3) Πέραν των ανωτέρω, πρέπει να ληφθούν υπ΄ όψιν κα τα εξής:
Μετά την μάχην της Αλαμάνας, ο τουρκικός στρατός εδέχθη τα πυρά των Ελλήνων επαναστατών εις την μάχην του Ελευθεροχωρίου, με επικεφαλής των Ελλήνων τον Βασίλειον Μπούσγον και εντεύθεν είχεν αυξηθή το μένος των εναντίον των Ελλήνων. Και εκ του λόγου τούτου προέβησαν εις καταστροφήν δια του πυρός παντός, ό,τι εύρισκον έμπροσθέν των, κατά την πορείαν των, προς ΄Αμφισσαν, (Σάλωνα) .
4) Ενταύθα δέον να σημειωθή, ότι η ευρυτέρα περιοχή, περί την Τρανήν Βρύσην, όπου έκειτο και ο Ναός, ήτο ιδιοκτησία της οικογενείας Ντάου.
5) Επί πλέον εις την περιοχήν της Τρανής Βρύσης, από της οποίας διήρχετο από παλαιοτάτων χρόνων η παλαιά δημοσιά, υπήρχεν και χάνι, το οποίον εξεμεταλλεύετο η οικογένεια Αλμπούρα από τον Επάνω Μπράλον (Πηγή: Γεώργιος Τσίτσας).
Η οικογένεια Αλμπούρα εξεμεταλλεύετο και το χάνι, που υπήρχεν εις τον ΄Αγιον Παντελεήμονα του χωρίου Άνω Μπράλου.
Αμφότερα περιέπεσαν εις αχρησίαν, όταν περί τα τέλη του 19ου αιώνος, επί πρωθυπουργίας Χαριλάου Τρικούπη, κατεσκευάσθη η παλαιά Εθνική οδός Αθηνών – Λαμίας, οπότε η παλαιά δημοσιά, η διερχομένη από Τρανήν Βρύσην, εγκατελείφθη και ηχρηστεύθη.

Αθήνα, 30 Νοεμβρίου 2006 / Περικλής Αστρακάς