FtS66

Υλικό για κοινωνιολογική μελέτη και σημειολογική αξιολόγηση

υπό Δρος Αθανασίου Φούρλα, Καθηγητή της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Muenster ,
Βυζαντινολόγου, τ. Αρχιγραμματέα της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αμερικής

«Αρχή παιδεύσεως
ονομάτων επίσκεψις»
[Αντισθένης (ca. 445-ca.360 π.Χ.)]
Συνέχεια από το προηγούμενο φύλλο:

….Από τις μαύρες σκέψεις του, τον έβγαλε ένα χτύπημα στο τζάμι της πόρτας. Ένα γεροντικό πρόσωπο είχε κολλήσει πάνω του, προσπαθώντας να δει το εσωτερικό του μαγαζιού.

Ο Δημήτρης γύρισε και του έκανε νόημα.

-Αϊ αμ κλόουζ.

Ο γέροντας έβαλε τα χέρια δίπλα στα μάτια του, ξαναχτύπησε.

-Α, μα εσύ είσαι και πεισματάρης, ψιθύρισε ο Δημήτρης, έκανε ένα βήμα προς την πόρτα και ξανάγνεψε στον απρόσμενο επισκέπτη του.

-Αϊ αμ κλόουζ.

-Καλά, έγνεψε ο γέροντας κι έφυγε. Δεν έκανε όμως περισσότερα από τρία – τέσσερα βήματα, ξαναγύρισε και τακ – τακ στο τζάμι.

-Κοίτα ρε, μπελά που έβαλα στο κεφάλι μου μεγαλοβδομαδιάτικα, μονολόγησε ο Δημήτρης, σκούπισε τα χέρια του στην ποδιά, στάθηκε στην πόρτα της κουζίνας και φώναξε ελληνικά:

-Δεν καταλαβαίνεις ρε γέρο; Είμαστε κλειστά. Κλόουζ.

-Άνοιξε ρε παιδάκι μου, απαίτησε ο γέρος, το ξέρω ότι είναι κλειστό το μαγαζί, άνοιξε, δε θα σε φάω.

Ο Δημήτρης «τον έκοψε» από πάνω μέχρι κάτω. Δε φαινόταν επικίνδυνος και ήταν και Έλληνας. Προχώρησε στην πόρτα γύρισε το κλειδί, του άνοιξε.

-Αμάν ρε παιδάκι μου, τι είσαι εσύ; Αίτηση θα σου κάνουμε για να μας ανοίξεις;
-Είμαστε κλειστοί.
-Το ξέρω, δεν το ξέρω; Εγώ δεν ήρθα ως πελάτης αλλά να πω δυο κουβέντες με το Στίβη. Που είναι ο Στίβης;
-Ποιος είναι ο Στίβης;
-Ο μπέκερης που δούλευε εδώ.
-Δεν ξέρω, εμένα με λένε Δημήτρη.
-Και πόσο καιρό δουλεύεις σ΄ αυτό το μαγαζί;
-Μια βδομάδα.
-Μμμμ. Γι΄ αυτό δε σε ξέρω. Είχα αρπάξει ένα κρυολόγημα, Δε βγήκα δέκα μέρες από το σπίτι και φαίνεται έφυγε ο Στίβης, σ΄ αυτό το διάστημα.
-Έτσι φαίνεται.
-Και πως σε λένε είπες;
-Δημήτρη.
-Τζίμη δηλαδή.
-Όχι, Δημήτρη.
-Εδώ είναι Αμερική. Τζίμη να το κάμεις.
-Εγώ είμαι Έλληνας και θα μείνω Δημήτρης.
-Πεισματάρης μου φαίνεσαι. Πώς θα μάθουν οι Αμερικάνοι τα΄ όνομά σου βρε παιδάκι μου, που είναι και δύσκολο;
-Γιατί θα πρέπει να το μάθουν;
-Μα πως, εδώ δε θα ζήσεις;
-Μπάρμπα, δεν αλλάζουμε κουβέντα;
-Ν΄ αλλάξουμε αλλά τι να πούμε;
-Να μου πεις τα δικά σου. Πως σε λένε;
-Μάϊκλ.
-Μιχάλη δηλαδή.
-Άκου να δεις. Δεν θα περάσουμε τη βραδιά μας με τα ονόματα. Αν θες να με φωνάζεις Μιχάλη, φώναζέ με. Εγώ όμως αυτό το όνομα το΄ χω ξεχάσει.
-Γιατί;
-Γιατί έχω να τ΄ ακούσω από το 1914.
-Σώπα! Γιατί, τι έγινε το 1914;
-Ήρθα στην Αμερική.
-Σώπα! Καλά, πόσων ετών είσαι;
-Εβδομήντα πέντε. Όσα και ο αιώνας.
-Και ήρθες εδώ δέκα τεσσάρων χρονών;
-Δεκατεσσάρων.
-Θα πηγαίνεις όμως συχνά στην Ελλάδα. Τα ελληνικά σου είναι μια χαρά.
-Μπά! Δεν έχω πάει ούτε μία φορά.
-Σώπα ρε μπάρμπα. Πενήντα έξι χρόνια στην Αμερική και δεν πήγες στην Ελλάδα;
-Γιατί, παράξενο σου φαίνεται;
-Παράξενο βέβαια. Τι κάθεσαι εδώ πέρα και δεν πας στην πατρίδα;
-Τι να πάω να κάνω;
-Ό,τι κάνουν όλοι. Να δεις τους δικούς σου, το χωριό σου, την Ακρόπολη, ξέρω εγώ;
-Κοίταξε μπόϊ, όταν λείπεις τόσα χρόνια, όσα εγώ, χάνεις πια την επαφή. Το θέμα είναι να γυρίσεις πριν κλείσεις πενταετία εδώ. Αν δεν γυρίσεις τότε, πάει, πέταξε το πυλάκι. Εσύ, πόσα χρόνια έχεις εδώ;
-Δύο.
-Γκουτ. Σου μένουν άλλα τρία. Παντρεμένος;
-Παντρεμένος.
-Παιδάκια;
-Δύο κοριτσάκια.
-Γκουτ. Να τα πάρεις και να γυρίσεις από κει που ήρθες. Πριν χαθείς.
-Εσύ χάθηκες μπάρμπα Μιχάλη;
-Πολλά ρωτάς.
-Πρέπει. Πως θα γνωριστούμε; Τι να πούμε για να περάσει η νύχτα;
-Λουκ, μπόϊ, εγώ είμαι της παλιάς γενιάς. Εκείνης που έστρωσε για να κοιμηθείτε εσείς. Τι βλέπετε εσείς σήμερα; Ερχόσαστε, βρίσκετε εύκολα δουλειά, κάνετε καλό μεροκάματο, ανοίγετε δικά σας μαγαζιά, κονομάτε και κάνετε κι από πάνω κριτική. Δεν ρωτάτε πόσο ιδρώτα και αίμα χύσαμε εμείς για να φτιάξουμε την Αμερική.
-Στάσου μωρέ μπάρμπα, πολύ επιθετικός είσαι. Τι βρήκα εγώ από σας; Το ντονατσάδικο; Και για ποιο μεγάλο μεροκάματο μου μιλάς; Τα κοκαλάκια μου εδώ μέσα θα τα΄ αφήσω. Και ίσα που τα φέρνω βόλτα.
-Η γυναίκα σου δεν δουλεύει;
-Ψευτοδουλεύει.
-Και τα παιδιά;
-Είναι μικρά, πάνε στο σχολείο.
-Τότε, έχεις κι εσύ τα δίκια σου. Αλλά η δική μου η γενιά πλήρωσε τη νύφη. Ούτε οκτάωρα, ούτε ασφάλειες, ούτε τίποτα. Και τι μεροκάματο; Εμένα, επειδή ήμουνα μικρός, δεν μ΄ έπαιρναν στη δουλειά. Και κουβαλούσα νερό για τους άλλους εργάτες, μαζεύοντας δεκάρες σα ζητιάνος.
-Δούλεψες στις γραμμές των τρένων;
-Και στις γραμμές και στα χυτήρια και στα ρέστοραν και στα εργοστάσια και παντού.
-Έχεις οικογένεια;
-Όχι.
-Γιατί;
-Στιούπιτ κουέστιον. Πώς να παντρευτώ; Βρίσκαμε γυναίκα Ελληνίδα στα χρόνια μας; Και νάβρισκα όμως, που τα λεφτά; Άντε να ξεπληρώσουμε τα ναύλα μας, για την Αμέρικα, άντε να παντρέψουμε τη μια αδελφή, ν΄ αγοράσει ο πατέρας ένα χωράφι που το είχε καημό, μετά ήρθε το ντιπρέσιον, ο πόλεμος, τα γεράματα, δατς ολ.
-Μπάρμπα Μιχάλη, τι να σου πω; Σ΄ ένα λεπτό μου αφηγήθηκες όλο σου το βίο, ο οποίος δεν φαίνεται να ήταν τόσο ρόδινος. Ωστόσο μου κάνει εντύπωση που τόσα χρόνια δεν πήγες στην Ελλάδα. Δεν λαχτάρησες;
-Λαχτάρησα λέει. Η καρδιά μου το ξέρει. Σου είπα όμως. Όταν τέλειωσε ο πόλεμος οι γέροι μου είχαν πεθάνει, τ΄ αδέρφια μου είχαν κάνει οικογένειες, η κατοχή τους είχε αφήσει γυμνούς και πεινασμένους, ξανά να τους βοηθήσω, όσο μπορούσα, ξεχάστηκα.
-Ξεχάστηκες. Ωραία δικαιολογία. Κόσμος και κοσμάκης τότε πήρε το δρόμο για την πατρίδα. Δεν ζήλεψες εσύ;
-Κοίταξε, εκείνοι που πήγαν τότε στην πατρίδα, είχαν κάνει την μπάζα τους, είχαν κάτι να δείξουν, να δικαιολογήσουν την ξενιτιά τους. Εγώ τι είχα; Πώς να πάω κάτω; Με άδεια χέρια;
-Τώρα μου φαίνεται πως πιάνουμε την άκρη του κουβαριού. Δηλαδή για να πας στην Ελλάδα, έπρεπε να΄ σαι πλούσιος;
-Έτσι μας φαντάζονταν κάτω. Σου λέει, γη της επαγγελίας είναι, πόλεμο δεν είχαν, για να μην πλουτίσει, ακαμάτης θα είναι.
-Και πως ζεις τώρα μπάρμπα Μιχάλη;
-Από τη σύνταξη. Το σόσιαλ σεκιούριτι.
-Δύσκολα φαντάζομαι θα τα φέρνεις βόλτα. Γι΄ αυτό δεν πας στην Αστόρια; Γι΄ αυτό κάθεσαι μέσα στους Κινέζους;
-Άκου να σου πω, αν είναι να πιάσεις τα πως και τα γιατί, θα σηκωθώ να φύγω. Τι να την κάμω την Αστόρια και το Μπρούκλιν και το Λόνγκ Άϊλαντ. Γεμίσανε από σας τους νέους μετανάστες που τα βρήκατε έτοιμα και το μόνο που ξέρετε είναι να μας κατηγορείτε.
-Με αδικείς μπάρμπα Μιχάλη. Δεν είναι όλοι οι Έλληνες ίδιοι. Ούτε σας κατακρίνουμε όλοι, ούτε εύκολα το βγάζουμε το ψωμί μας. Το ξέρεις ότι είμαι μισός άνθρωπος, φοβάμαι πως δεν τα βγάλω πέρα, κάποια μέρα θ΄ αφήσω τα παιδάκια μου ορφανά.
-Να φύγεις ρε.
-Και που να πάω;
-Από κει που ΄ρθες.
-Σοβαρομιλείς; ή νομίζεις πως ήρθα δω για τουρισμό; Ο καθένας μας σηκώνει το δικό του Σταυρό. Για να φύγω από την Ελλάδα θα είχα σοβαρούς λόγους.
-Φυσικά και είχες λόγους. Τώρα όμως που είδες τι είναι η Αμερική να σηκωθείς και να φύγεις. Πριν χάσεις τα παιδάκια σου. Πριν χαθείς κι΄ εσύ μέσα σε τούτο το χάος.
-Και τι να κάμω στην Ελλάδα;
-Ντόνατς. Κι αν δεν έχει ντόνατς, να κάνεις κουλούρια. Να πας στο χωριό σου να μαζεύεις ελιές και ραδίκια. Τι δουλειά έχεις εσύ εδώ; Το δουλειά έχουμε εμείς εδώ; Οι ρίζες οι δικές μας είναι για άλλη γη, για άλλο ήλιο. Εδώ θα μαραθείς και θα ξεραθείς πριν την ώρα σου…

Και μετά από τα ονόματα Στίβης = Σταύρος και Τζίμης=Δημήτρης του παραπάνω γενικότερου ενδιαφέροντος κειμένου, παραθέτουμε στη συνέχεια έναν πρόχειρο κατάλογο μεταλλαγμένων ονομάτων που καταρτίσαμε κατά την τρίχρονη (Μάριος 1997 – Μάϊος 2000) υπηρεσία μας στη θέση του Αρχιγραμματέα της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αμερικής στη Νέα Υόρκη από πολυποίκιλα αναγνώσματά μας:

1. Adamson = Αδαμόπουλος
2. Agnew =Αναγνωστόπουλος βλ. και Anagnos
3. Alek =Αλεξοπούλου
4. Anagnos =Αναγνωστόπουλος βλ. και Agnew
5. Aneste =Αναστασιάδης
6. Anida =Αντιγόνη
7. Apostol =Αποστολόπουλος
8. Arthur =Αθανάσιος βλ. και Tom
9. Athanson =Αθανασιάδης
10. Athas =Αθανασίου
11. Athens =Αθανασούλας
12. Balest =Μπαλέστρας
13. Basil = Βασίλειος βλ. και Bill, William
14. Bess =Βασιλική
15. Bill =Βασίλειος, Βλάσιος
16. Black =Μαυρομάτης
17. Carvel =Καρβέλης
18. Chambers =Τσαμπίρας
19. Charles =Κυριακός, Κωνσταντίνος, Χαρίλαος
20. Charlie =Κυρικαή
21. Chelpon =Τσελεπώνης
22. Cley =Κλεάνθης
23. Christy =Χριστοδούλου
24. Coin =Κογιώνης
25. Contos =Καρακατσάνης
26. Couchell =Κουτσόγιωργας
27. Dallas =Καναλουπίτης
28. Delis =Δεληγιάννης
29. Denis =Διαμαντής
30. Dion =Διονυσίου
31. Doros =Θεόδωρος βλ. και Ted / Teddy
32. Douros =Δουρόπουλος
33. Elaine =Ελένη
34. Elisson =Ελισσαίος
35. Ernest =Αναστάσιος βλ. και Staz / Stacy
36. Eva =Ευανθία
37. Evan =Ευάγγελος βλ. και Van
38. Floor =Φλογέρας
39. Friar =Καλογερόπουλος πρβλ. και Kallosa
40. Gage =Γκατζογιάννης
41. Gaspar =Γασπαρόπουλος
42. George =Γεωργατσούλης
43. Georges =Γεωργόπουλος
44. Goldin =Χρυσούλης
45. Greg =Γρηγόριος
46. Gus =Κωνσταντίινος
47. Harisson =Χαραλαμπίδης πρβλ. και Robert
48. Harry =Αριστείδης, Αρίσταρχος, Χαρίτων
49. Howard =Θεοχαρίδης
50. Ike =Φωκίων
51. James =Δημήτριος, Ιάκωβος, Ιερόθεος, Ιερώνυμος, βλ. και Jerry, Jim
52. Jameson =Ιακωβίδης
53. Janus =Ξενόπουλος
54. Jerry =Ιάκωβος, Ιερόθεος, Ιερώνυμος, βλ. και James
55. Jim =Δημήτριος βλ. και James
56. Jantsou =Μουτσακάς
57. Johnson =Γιαννόπουλος, Ιωαννίδης
58. Kakis =Τζανακάκης
59. Kallins =Καλλιντέρης
60. Kallos =Καλογεράκης, πρβλ. και Friar
61. Kanis =Κοκιινάκης
62. Karras =Καραγιάννης
63. Kazan =Καζαντζόγλου
64. Kopan =Κοπανιτσάνος
65. Larry =Ελευθέριος βλ και Terry
66. Liber =Λυμπέρης
67. Louis =Ηλίας
68. Many =Μανώλης
69. Marks =Μαραγκουδάκης
70. Matthews =Ματθαίου
71. Menjo =Μενέλαος
72. Metropolis =Μητρόπουλος
73. Mike =Μιχαήλ
74. Mildred =Μυροφόρα
75. Miller =Μηλιώτης
76. Mitchell =Μιχαλόπουλος, Χατζημιχάλης
77. Nedelson =Νεδένιος
78. Nelson =Παπαφιλιππόπουλος
79. Nichols =Νικολόπουλος
80. Nick =Νικόλαος
81. Panton =Πανταζόπουλος
82. Papas / Pappas =βλ. υποσημείωση 11 & 12
83. Paterson =Παπαδόπουλος
84. Patricia =Παναγιώτα βλ. και Patty, Pauline
85. Pattison =Παττίχης
86. Patty =Παναγιώτα βλ. και Patricia, Pauline
87. Paul =Παύλου
88. Pauline =Παναγιώτα βλ. και Patricia, Patty
89. Pepps =Παπακωνσταντίνου
90. Peter =Πάϊκος, Παναγιώτης
91. Phil =Φιλοκλής
92. Poulos =Ζαχαρόπουλος
93. Pyrros =Πυριοβολής
94. Raphael / Raphel =Αραφαήλογλου
95. Robert =Χαράλαμπος, πρβλ. και Harisson
96. Sakel =Σακελλαρίου
97. Sam =Σωτήριος
98. Sandra =Αλεξάνδρα
99. Sekas =Συκάς
100. Spencer =Σπυρίδων
101. Stacy =Αναστασία πρβλ. και Staz
102. Stanley =Στυλιανός
103. Stav =Σταυρόπουλος
104. Staz =Αναστάσιος βλ. και Ernest, πρβλ. και Stacy
105. Stephen =Στέφανος, Σταύρος, Στυλιανός, Σπυρίδων βλ. και Steve / Steven
106. Stephens =Στεφανιδάκης
107. Steve / Steven =Σταύρος βλ. και Stephen
108. Susan =Κανέλλα
109. Tamis =Σταμάτης
110. Ted / Teddy =Θεόδωρος
111. Tenet =Τενέτης
112. Terry =Ελευθερία βλ. και Larry
113. Thomas =Ανδρέας
114. Tom =Αθανάσιος βλ. και Arthur
115. Tomby =Θωμαϊς
116. Van =Ευάγγελος βλ. και Evan
117. Vern =Βερβενιώτης
118. William =Βλάσιος, Βασίλειος βλ. και Bill, Basil

Διεξερχόμενος κανείς αυτούς εδώ τους καταλόγους ονομάτων διαπιστώνει εύκολα ότι έχουμε να κάνουμε με μεταφράσεις , συντμήσεις , παραμορφωτικές αποδόσεις και ολοκληρωτικές αλλαγές ονοματεπωνύμων, κάτι που καθιστά αδύνατη την ταύτισή τους με το ελληνικό όνομα που υποκρύπτουν.

Ακόμη και η απλή μορφή του ονόματος Papas / Pappas π.χ. καθιστά αδύνατη την ταύτισή του με το πραγματικό ελληνικό επώνυμο που κρύβει κάθε φορά, αν λάβει κανείς υπόψιν, πόσα επώνυμα έχουν ως πρώτο τους συνθετικό το Παπα- . Στον Ελληνο-Αμερικανικό Τηλεφωνικό κατάλογο του Αντ. Βομβολάκη (Greek- American Telephone Book 1998-1999) με 200.000 περίπου ονόματα επιχειρηματιών μετράει κανείς 336 ονόματα Papas με ένα “p” και 6.160 Pappas με δύο “pp” . Δεν χρειάζεται πολύ φαντασία για να αντιληφθεί κανείς τα τεράστια προβλήματα που έχει κάθε ενδιαφερόμενος, προκειμένου να ερευνήσει Αρχεία για την κατάρτιση γενεαλογικού δένδρου, για θέματα κληρονομιών, για διεξαγωγή δικαστικών αγώνων και λοιπών υποθέσεων.

Χαρακτηριστικό είναι το τραγικό γεγονός της πτώσεως αεροσκάφους της SWISSAIR αρχές Σεπτέμβρη 1998 στα νερά της ανατολικής ακτής του Καναδά, στο οποίο επέβαιναν και πολλοί Έλληνες και Ομογενείς. Η Εφημερίδα της Νέας Υόρκης «ΠΡΩΪΝΗ» (5-6 Σεπτεμβρίου 1998, σελ. 1 & 15) καταχώρισε ονόματα επιβατών της μοιραίας πτήσης SR111με τον τίτλο «πολλά τα ονόματα που ηχούν ελληνικά». Οι δυσκολίες σε παρόμοιες περιπτώσεις γίνονται ακόμη μεγαλύτερες λόγω της καταχώρισης των ονομάτων στη Η/Υ των αεροπορικών εταιριών με λατινικά γράμματα και της παραμορφωτικής αμερικανικής φωνητικής εκφοράς των. Μπορεί να φαντασθεί κανείς την αγωνία συγγενών ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού για αγαπητά τους πρόσωπα που ενδεχομένως υπέκρυπταν τα φερόμενα ως «ελληνόηχα» ονόματα επιβατών του τραγικού αεροπορικού δυστυχήματος.

Αλλά και σε περιπτώσεις δημοσιευμένων στον Τύπο ή στο Διαδίκτυο αναζητήσεων των Ελληνικών Προξενικών Αρχών ή συγγενών αγαπητών τους ή συγγενικών προσώπων συναντάμε συχνά διπλοτυπία ονομάτων, όπως για παράδειγμα Αθανάσιος ή Tom ή Arthur, Κωνσταντίνος ή Gus κλπ.

Πέραν των πρακτικών αυτών δυσκολιών και προβλημάτων το μεγάλο ερώτημα αφορά στην ιδιαιτερότητα και τον ψυχισμό ατόμων με μεταλλαγμένο όνομα , κάτι που χρήζει ιδιαίτερης ψυχολογικής μελέτης και κοινωνιολογικής αξιολόγησης. Αυτός είναι άλλωστε και ο βασικός λόγος που μας ώθησε να παραθέσουμε σ΄ αυτό εδώ το κείμενό μας εκτενή αποσπάσματα δημοσιευμάτων του ελληνο-αμερικανικού Τύπου. Να δώσουμε δηλαδή μια μικρή γεύση της προβληματολογίας, μήπως έτσι ανοίξει και η όρεξη για κάποια συστηματική έρευνα και μελέτη του όλου θέματος.

ΥΓ:
Παραθέτουμε εδώ ορισμένα ενδιαφέροντα το θέμα μας στοιχεία από το βιβλίο του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Τα οικογενειακά μας ονόματα. Προλεγόμενα – Επεξεργασία κειμένου – Σχόλια: Ε.Σ, Στάθης, Θεσσαλονίκη 1995 (1 1982):
Όσο για τους Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό και έχουν μεγάλο όνομα το συντομεύουν συχνά, τουλάχιστον όταν με τη δουλειά τους έρχονται σε επαφή με τους ξενόγλωσσους και προ πάντων με το πολύ δημόσιο . Ο Καλογερόπουλος ή η Ελπίδα Καλογεροπούλου γίνονται Καλό. Τους μετασχηματισμούς άλλωστε αυτούς τους κάνουν πρώτοι οι ξένοι, κρίνοντας περιττό το υπόλοιπο της λέξης για να φανερώσει τον κάτοχό της. Σε πολύ μεγάλη κλίμακα γίνεται αυτό από Έλληνες τους εγκατεστημένους στην Αμερική. Έτσι γίνεται λ.χ. ένας Δημητράτος: Dem, ένας Βλασόπουλος: Blase, ένας Αγγελόπουλος: Angel κλπ [σελ. 112]

Έλληνες στην Αμερική: Αγγελόπουλος – Angel , Αναστασίου – Stanley, Απόστολος – Paul, – Βλασόπουλος – Blase (προφ. Μπλες), Δημητράτος – Dem, Ηλιόπουλος – Lewison, Βασίλειος Καραμπάτας – Bill (William) Karos, Λεκατσάς – Lucas, Λουιζίδης – Leads, Μιχαλόπουλος – Michel, Παπαπαναγόπουλος Διονύσιος – Dounson, Πανουτσόπουλος – Soulos, Πετρόπουλος – Peterson, Ταβλαρίδης – Adams, Ταβλαρόπουλος – Poulos [σελ. 188]

***
Πυρήνα αυτού εδώ του Άρθρου απετέλεσε μία πρώτη προσέγγιση του θέματος εκ μέρους μου σε σύντομη σχετικά ομιλία μου στην 1st North American Youth Convention του Council of Hellenes Abroad N. & S. America Region, που έλαβε χώρα στο Σικάγο (16-18 Απριλίου 1999). Αφορμή δε για τη στροφή της προσοχής μου στο θέμα υπήρξε η έκπληξη που ένιωσα, όταν κατά τις πρώτες κιόλας ημέρες μετά την άφιξή μου στην Νέα Υόρκη τον Μάρτιο του 1997 ρωτήθηκα από Ελληνο-Αμερικανό, αν με αποκαλούν Tom ή Arthur μια και το ελληνικό μου όνομα είναι Αθανάσιος. Η έκπληξή μου ήταν μεγάλη, μετά μάλιστα από εμπειρία 27 ετών διαβίωσής μου εκτός Ελλάδος (4 χρόνια στην Τουρκία και 23 στη Γερμανία).
Steve από το Steven ή Stephen. Εκτός από το Steve=Σταύρος το όνομα αυτό το συναντάμε και για τα ελληνικά ονόματα Σπυρίδων, Στέλιος/ Στυλιανός, Στέφανος και Stephens=Στεφανιδάκης.
Ο Ελληνο-Καναδός βουλευτής Δημήτριος Καρύγιαννης χρησιμοποιεί π.χ. και τους δύο τύπους Jim / James Karygiannis σ΄ ένα και το αυτό επίσημο επιστολόχαρτό του ως εξής:
“Jim Karygiannis, Member of Parliament Ottawa Canada” και “JAMES KARYGIANNIS, M.P. SCARBOROUGH – AGINCOURT”.
To James μάλιστα στην Αγγλική αποδίδει το όνομα του αδελφοθέου Ιακώβου (Γαλ. α΄, 19: Ιάκωβον τον αδελφόν του Κυρίου) και του αποστόλου Ιακώβου (Ματθ. ι΄, 3: Ιάκωβος ο του Αλφαίου, πρβλ. και Μαρκ. γ΄, 18, Λουκ. ς΄, 15) εκεί δηλ. όπου στις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες υπάρχει η μορφή Jacobus (Λατινικά), Jacobo / Giacobbe (Ιταλικά), Jaco / Jago (Ισπανικά), Jacques (Γαλλικά), Jacob (Αγγλικά= μόνο για τον πατριάρχη Ιακώβ!) [βλ. The Oxford Dictionary of English Christian Names by E.G. Withycombe, Oxford 1045, sel. 75-76 s.v. Jacob και James].
Σχετικά με το πολυσύλλαβο για τους Καναδούς επώνυμό του ο κ. Καρύγιαννης έχει απαντήσει ότι τους είπε «ψάξτε το μεγαλύτερο όνομα στο ψηφοδέλτιο και βάλτε ένα «Χ» δίπλα» (βλ. «ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ», 24.11.1999, σελ. 1 & 4).
Κάτι παρόμοιο έχουμε και με τον κ. Γεώργιο Στεφανόπουλο, ο οποίος ως σύμβουλος του προέδρου Clinton όχι απλώς δεν άλλαξε το πολυσύλλαβο και δυσκολοπρόφερτο για τους Αμερικανούς επώνυμό του, αντίθετα φέρεται δηλώσας, ότι μέσα σ΄ ένα χρόνο θα το γνώριζαν, όλοι οι Αμερικανοί. Ενδιαφέρον παρουσιάζει στην προκειμένη περίπτωση το γεγονός, ότι στην υπογραφή επίσημης αλληλογραφίας του από το Λευκό Οίκο rge R. Stephanopoulos, Senior Advisor to the President for Policy and Strategy” εμφανίζεται και το πατρώνυμό του με το γράμμα “R” = Robert, το οποίο προτιμά ο πατέρας του –Δρ Θεολογίας και πρωθιερέας του Καθεδρικού Ναού της Αγίας Τριάδος στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης- αντί του Ελληνοχριστιανικού του Χαράλαμπος.
Και εδώ δυσκολεύεται κανείς να αποκρυπτογραφήσει τον ψυχισμό του επιθυμούντος ν΄ αναγράφεται (βλ. Jearbook 1999 της Αρχιεπισκοπής Αμερικής, σελ. 174 όπου το όνομά του καταχωρίζεται με την διπλοτυπία Robert Stephanopoulos / Χαράλαμπος Στεφανόπουλος) και αποκαλείται Ροβέρτος-είναι πασίγνωστο στον άμεσο περίγυρό του το “call me Robert”-, όταν παράλληλα διαβάζει το αξιόλογο κείμενο μιας ομιλίας που έκανε ο πατήρ Χαράλαμπος το καλοκαίρι του 1998 στη Θεσσαλονίκη και δημοσιεύθηκε στο Αθηναϊκό περιοδικό «God & Religion / Θεός & Θρησκεία», (Ιανουάριος 1999, σελ. 186-189) με τον ενδεικτικό τίτλο «Επάνοδος από την Ελλάδα» (βλ. και τη δημοσίευσή του στη Νεοϋορκέζικη Εφημερίδα «ΠΡΩΪΝΗ», 31.10-01.11.1998, σελ. Ε1 & Ε6, καθώς και Ε16, όπου και παρατίθεται ολόκληρο το σχετικό ποίημα του Καβάφη με τον ως άνω τίτλο). Τα ακροτελεύτια λόγια του έχουν ως εξής:

«Και τελειώνω με τους στοίχους του Καβάφη όπως τους αισθάνομαι:
Ας παραδεχθούμε την αλήθεια πια.
Είμεθα Έλληνες κι εμείς. Tι άλλο είμεθα;
…..
Το αίμα της Νέας Γης, της Αμερικής,
που ρέει στις φλέβες μας να μην ντραπούμε.
Να το τιμήσουμε και να το καυχηθούμε».

Αλλά και ο εκδότης του Νεοϋορκέζικου Περιοδικού “Greek-American Review”, σε ελληνόγλωσση αλληλογραφία υποσημειώνεται με το «Παναγιώτης Μακριάς, Εκδότης Greek-American Review”, ενώ στο αγγλόγλωσσο Edιtorial του περιοδικού αναγράφεται “Peter S. Makrias” Editor and Publisher”.

Τέλος δύο ακόμη Ελληνο- Αμερικανών που έτυχε να έχω άμεσα υπ΄ όψιν μου χρησιμοποιούν διπλοτυπία του ονοματεπωνύμου τους:

Ανδρέας Καναλουπίτης= Thomas Dallas
Αθανάσιος Σαριδάκης= Arthur Saridakis
Π.χ. τα ονόματα 1,9,16, 39,44,57, και 83. Χαρακτηριστικό είναι στην περίπτωση του υπ΄ αριθμόν 39 το γεγονός, ότι εδώ έχουμε μετάφραση του Καλογερόπουλος σε Friar (βλ. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος- Λαρούς- Μπριτάννικα, τόμος 60, σελ. 126-127 s.v. Φράϊερ, Κίμων), ενώ το συγγενικό του Καλογεράκης (αριθ. 60) έχει απλώς αποδοθεί με την παραμορφωτική του σύντμηση Kallos (Bishop of Amorion John C. Kallos=Ιωάννης Χ. Καλογεράκης, Επίσκοπος Αμορίου).
Π.χ. τα ονόματα 4,7,12,17,30,41 και άλλα.
Π.χ. τα ονόματα 2,5,10,18,23, 24,40 και άλλα.
Π.χ. τα ονόματα 8,25,27,47,49 και άλλα.
Μόνο στο «Ημερολόγιον 1999» της Ελληνικής Ορθοδόξου Αρχιεπισκοπής Αμερικής / Yearbook 1999 Greek Orthodox Archdiocese of America” (sel. 170 & 182) συναντά κανείς τη μορφή του ονόματος Pappas με εννέα διαφορετικά επώνυμα: Παπαγιαννάκος, Παππάς, Παπαδόπουλος, Παπαγεωργίου, Παπαθανασίου, Παναγιώταρος, Παπαμιχαλόπουλος, Παπαποστόλου, Παπαθεοφάνης. Δεκαπέντε άλλα επώνυμα ιερέων φέρονται με την πλήρη μεταγραφή της ελληνικής μορφής του ονόματός των.
560 και 298 ονόματα με πρώτο συνθετικό το «Papa-« και «Pappa-«αντιστοίχως καταχωρίζονται σε πλήρη μεταγραμματισμένη μορφή, όπως Papasarantou, Papachristides κλπ.

Αξίζει εδώ να σημειώσουμε και το εξής: Πόσες άραγε από τις γυναίκες που κατά εκατομμύρια υποβάλλονται ετησίως στο Pap’ test (δοκιμασία πρώιμης διάγνωσης του καρκίνου της μήτρας) σ΄ ολόκληρο τον πλανήτη υποψιάζονται ότι σωτήρας των είναι ο Έλληνας γιατρός Γεώργιος Παπανικολάου, που γεννήθηκε το 1883 στην Κύμη της Εύβοιας, σπούδασε Ιατρική στην Αθήνα 1898-1904, μετεκπαιδεύτηκε στη Γερμανία (1907-1910) και εργάσθηκε στη Νέα Υόρκη μέχρι το τέλος της ζωής του το 1962. Στο Αμερικανικό Λεξικό Webster’ s New Universal Unabridged Dictionary 1996, και στη σελ.1405 s.v. Pap’s test διαβάζουμε μεταξύ άλλων τα εξής: «…named after George Papanikolaou (1883-1962), U.S. cytologist, born in Greece, who developed the staining method “. Οι φιλότιμες προσπάθειες των ομογενών της Νέας Υόρκης (βλ. εφημερίδα «ΠΡΩΪΝΗ» , 14.05.1999, σελ. 8: “Pap’ test & Νέα στοιχεία») δεν μπορούν πια να καταστήσουν και οπτικά εμφανή την προέλευση του Pap’ από το Παπανικολάου. Το ότι δήθεν οι Αμερικανοί δεν μπορούν να προφέρουν πολυσύλλαβα ονόματα αναιρείται τόσο από τις περιπτώσεις George Stephanopoulos και Jim/James Karygiannis που έχουμε ήδη αναφέρει (βλ. υποσημείωση 6), όσο και την εξ Αυστραλίας σχετική ειδησιογραφία. Σε δημοσίευμα της εφημερίδας «ΠΡΩΪΝΗ» (18.06.99, σελ. 8 «Ελληνικά ονόματα») διαβάζουμε μεταξύ άλλων τα εξής: «Συγκινητική έκκληση προς τους Έλληνες της Αυστραλίας να μην αλλάξουν τα ονόματα και τα επώνυμά τους, απηύθυνε ένα από τα πλέον προβεβλημένα ομογενειακά πρόσωπα, ο οικονομολόγος Άκης Χαραλαμπόπουλος. Ο κ. Χαραλαμπόπουλος είναι ο πρώτος τη τάξει οικονομικός εμπειρογνώμονας ασφαλιστικών εταιριών της Αυστραλίας, οι απόψεις και εκτιμήσεις του για αυστραλιανή και τη διεθνή οικονομία έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα… Ο διαπρεπής ομογενής οικονομολόγος εστίασε την ομιλία του στην αγγλικοποίηση των ελληνικών ονομάτων, λέγοντας ότι εάν, για ένα πράγμα τον ευχαριστεί η συχνή δημοσιότητα που λαμβάνει, είναι γιατί οι Αγγλοσάξωνες καλούνται να προφέρουν το πολυσύλλαβο ελληνικό του επώνυμο. Ο ομιλητής είπε ότι είναι μύθος πως οι αγγλόφωνοι δεν μπορούν να προφέρουν πολυσύλλαβες λέξεις, και παρέθεσε μία σειρά από αγγλικά λήμματα. Απευθυνόμενος στο ακροατήριο, ο κ. Χαραλαμπόπουλος, εξέφρασε την ελπίδα ότι αυτοί που άλλαξαν τα ονοματεπώνυμά τους, θα πεισθούν σταδιακά να επιστρέψουν στο πατρογονικό τους όνομα. Όπως είπε χαρακτηριστικά, δεν συντρέχουν λόγοι ο Στέλιος να ονομάζεται Steve, η Αλεξάνδρα, Sandra, ο Στεφανιδάκης, Stephens και ο Μαραγκουδάκης, Marks…”.

Τέλος σημειώνουμε εδώκαι το παράδειγμα της Ελληνο-Αμερικανίδας TV-Star με το επώνυμο Κανακαρίδης / Kanakarides (βλ. τη Νεοϋορκέζικη Εφημερίδα “HELLENIC TIMES” (April 2, 1999, σελ. 15 & July 9, 1999, σελ. 14). Στην Αθηναϊκή Εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» (22.03.1999, σελ. 87Α55) και με τον τίτλο «ΜΕΛΙΝΑ ΚΑΝΑΚΑΡΙΝΤΙΣ: ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΔΑ TV-ΣΤΑΡ ΜΕ ΕΠΩΝΥΜΟ … ΓΛΩΣΣΟΔΕΤΗ» διαβάζουμε μεταξύ άλλων και τα εξής: «…’Μου προτείνουν διαρκώς να αλλάξω το όνομά μου’, λέει η ηθοποιός ‘και εγώ γελάω. Ελπίζω μόνο στον ατζέντη και το ταλέντο μου’…»
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του ονόματος του Επισκόπου Ντιτρόϊτ κ. Νικολάου (His Grace Bishop Nicholas of Detroit, βλ. Yearbook 1999 Greek Orthodox Archdiocese of America, σελ. 81), ο οποίος ως Αρχιμανδρίτης καταχωρίζεται με το όνομα Nicholas E. Pissare / Νικόλαος Πισάρε (βλ. Yearbook 1998, sel. 170), ενώ μία θεία του σε σχετική επιστολή της προς την Εφημερίδα «ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ» (31.08.99, σελ. 4) της Νέας Υόρκης διαμαρτύρεται εντόνως για την κακοποίηση του ονόματος του ανεψιού της γράφει μεταξύ άλλων: !! Στον Εθνικό Κήρυκα την Πέμπτη 19 Αυγούστου 1999, στην πρώτη σελίδα … έχετε κάνει λάθος πρώτον το επώνυμο του ανεψιού μου, επισκόπου Ντιτρόϊτ Νικολάου Πισάρη και δεύτερο αυτό που μ΄ ενοχλεί από πού κι ώσπου βρεθήκαμε εμείς οι Δωδεκανήσιοι Ελληνο-Ιταλοί;

Οι ρίζες μας γενεά προς γενεά ελληνικές: Μαγριπλή, Πισσάρη, Ρήγα και δισέγγονος της Καλής Μαζορίνας, 100% ελληνική από Κάλυμνο και Κω. Το επώνυμο του ανεψιού μου επαναλαμβάνω ούτε Παζάρι, ούτε Πάζαρο είναι, όπως εσείς γράφετε, αλλά Πισσάρη (Pissare)…Ούτε Ιταλικό, μόνον υπερήφανο, νησιώτικο, ελληνικότατο.

Από τις γιαγιάδες, παππούδες και γονείς μας πρωτοπόροι σ΄ αυτήν τη χώρα παρ΄ όλο που εμείς γεννηθήκαμε εδώ και τα παιδιά μας διατηρούμε τόσο ιερά την γνησιότητα της ελληνικής μας ιθαγένειας όσο κανείς.

Τα παιδιά μας όλα ένα προς ένα με τίμιες ελληνικές αρχές και είναι Δευτέρα γενιά Ελληνο-Αμερικανοί, καλώς μορφωμένα και πολύ άξια ν΄ αντιπροσωπεύσουν υπερήφανα και Ελλάδα και Αμερική.

Σας παρακαλώ να διορθώσετε αυτό το λάθος και να το δημοσιεύσετε να το δω στην εφημερίδα σας…Όχι μόνον τον Άξιον Νέον Επίσκοπον Νικόλαο Ντιτρόϊτ θίγετε, αλλά και όλη μας την οικογένεια και τους Δωδεκανησίους και λυπάμαι για τούτο…»

Την ανάγκη αυτή την αιστάνονται πρώτα πρώτα οι καλλιτέχνες. Έτσι μας πληροφορεί ένα χρονογράφημα του Ριπ [Ψευδώνυμο του Γ. Τσοκόπουλου] με τίτλο «ονόματα», (στην «Νέα Ημέρα» της 11 Μαϊου 19..) πως «η δεσποινίς Ηλέκτρα Παπαγεωργακοπούλου, προκειμένου να προσληφθεί εις κάποιον Γαλλικόν θέατρον, προέβη εις γενναίαν εγχείρησιν των άνω και κάτω άκρων του ατελειώτου ονόματός της. Από Παπαγεωργακοπούλου έμεινε απλώς Ζοργκά. Εις την ιδίαν επώδυνον εγχείρησιν είχε προβή πρωτύτερα η κ. Ελπίς Καλογερπούλου, ονομασθείσα Σπεράντζα Καλό». Όταν στη Γερμανία η Δις Ασκητοπούλου (σήμερα Κα Ευελπίδη) την είχαν γράψει σ΄ ένα κοντσέρτο Askito, στο διάλειμμα συνάχθηκε κόσμος να τη δει. Την νόμιζαν Γιαπωνέζα. Έπειτα έγινε Aski. [σελ. 112]. Φαντασθείτε την ελληνοποιημένη μορφή του ονόματος του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ σε επίσημη προσφώνηση ως κύριε Βασίλειε Κλείδωνα (Willian / Bill Clinton)!
Κάποτε η σύντμηση του οικ. συνοδεύεται από το πλήρες. Πβ. « Dr. Β. Αστεριάδης (Dr. B. Aster) οφθαλμολόγος ιατρός» (Απ. 2, σ. 290) [σελ. 188]
Τα παραπάνω εξαγγλισμένα νεοελληνικά οικογενειακά ανήκουν σε Έλληνες του San Francisco (πληροφ. του εκδότη της εφημερίδας “Prometheus”): Alex (Αλεξόπουλος), Andrews (Αγιανδρίτης), Anton (Αντωνόπουλος), Athas (Αθανασόπουλος), Brown (Χαραλαμπόπουλος), Castele (Κατσούλης), Christy (Χριστόπουλος), Delis (Δελάκης), Davis (Δουβαράς), George (Παπαγεωργίου), Kallas (Καλογερόπουλος), Kandis (Κανελλόπουλος), Kellar (Σακελλαρίου), Koras (Κορακάκης), Mitchel (Μπακαλιάρος), Nickolson (Νικολόπουλος), Parras (Παρασκευόπουλος), Petros (Πετρόπουλος), Photos (Φωτόπουλος), Post (Πρωτόπαπας), Stephan (Στεφανόπουλος), Vellis (Βελισσαράτος) [σελ. 164].

Ειδική κατηγορία αποτελούν τα εξαμερικανισμένα ελληνικά οικογενειακά ονόματα. Π.χ. ένας Χελιώτης στις ΗΠΑ άλλαξε τα όνομά του σε Eliot, ένας Καραγκιόζης έγινε Corey, ένας Νικολόπουλος Nilson κ.ο.κ. Επίσης υπάρχουν πολλά παραδείγματα Ελλήνων που, ύστερα από μακρόχρονη παραμονή στο εξωτερικό, αναγκάστηκαν, θέλοντας και μη, να συντομέψουν τα΄ όνομά τους: Kalo (-geropoulos), Logo (-thetopoulos), Trianda (-phyllidis) [σελ. 197].