20130225

Γεωργίου Δούσκου
Συντ/χου Πολ.Αεροπορίας

Οι Δημογέροντες ήταν οι άρχοντες των ελληνικών κοινοτήτων κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Αυτοί ήταν οι πλουσιότεροι κάτοικοι των περιοχών, εκλέγονταν από τους κατοίκους της περιοχής τους και ήταν ισόβιοι. Οι Δημογέροντες με την σειρά τους όριζαν δύο προεστούς και τον αρματολό της επαρχίας, πάντα βέβαια με την σύμφωνη γνώμη των Οθωμανών. Αυτούς τους Δημογέροντες, οι Τούρκοι, τους ονόμαζαν Κοτζαμπάσηδες.

[Οι μεν προεστοί είχαν την γενική πολιτική ευθύνη έναντι των Οθωμανών, οι δε αρματολοί την διασφάλιση της τάξης. Οι προεστοί ήταν άμεσοι εκπρόσωποι των Οθωμανών, ενώ οι αρματολοί έμμεσοι, για την τήρηση της τάξης και την πάταξη της ζωοκλοπής. Εάν ο αρματολός δυσαρεστούνταν είτε με τους προεστούς είτε με τους Οθωμανούς, έπαιρνε τα βουνά και γινόταν κλέφτης, Αυτή είναι η ιστορική βάση της αντιδικίας πολιτικών και στρατιωτικών.]

[Ούτοι (οι κοτζαμπάσηδες) ενήργουν ως υπηρέται των ορέξεων των Τούρκων, και το επάγγελμα αυτό ήτο ο πόρος της απαλλαγής των από τα βάρη και τας φορολογίας. Εισέπρατταν εκατό και έδιδον μόνο είκοσι πέντε, εξαπατώντας και τους Τούρκους. (Φωτάκος)]

Το πρώτο έτος της Επανάστασης συνοδεύτηκε από επιτυχίες των επαναστατημένων Ελλήνων, Χάνι της Γραβιάς 8 Μαΐου 1821, Βαλτέτσι 13 Μαΐου 1821, Βασιλικά Λοκρίδος 26 Αυγούστου 1821, με αποκορύφωμα την άλωση της Τριπολιτσάς στις 23 Σεπτεμβρίου 1821,στρατιωτικού και πολιτικού κέντρου της Πελοποννήσου. Η επανάσταση έχει εδραιωθεί πλέον και ο Υψηλάντης με την προκήρυξη της 6ης Οκτωβρίου 1821, θα διακηρύξει και την πολιτική ενότητα του Έθνους, σε ένα κράτος που έχει ήδη de facto δημιουργηθεί.

Από τότε που καταστράφηκε η στρατιά του Mahmud Dramali Pasha (1780-1822) στα Δερβενάκια (26 Ιουλίου 1822), η Πελοπόννησος δεν δέχτηκε άλλη Οθωμανική εισβολή.

Την ευκαιρία αυτή δεν την εκμεταλλεύθηκαν οι Έλληνες, αλλά άρχισαν να φιλονικούν για την εξουσία.
Μετά τις πρώτες νίκες της επανάστασης και σε σύντομο χρονικό διάστημα, οι ‘Έλληνες είναι γεγονός ότι επέτυχαν πολλά. Από μπουλούκια εξεγερμένων δούλων έγιναν έθνος, έκαναν στρατό, όπλισαν καράβια και μπορούσαν πλέον να απειλούν τα κάστρα και τα φρούρια των Τούρκων. Η εσωτερική διχόνοια που δημιουργήθηκε μεταξύ των Ελλήνων, Κοτζαμπάσηδων (Προεστών) και Οπλαρχηγών, προήλθε από προσωπικά συμφέροντα παρά από πολιτικές διαφορές.

Ο χωρισμός των Ελλήνων σε δύο παρατάξεις, το κόμμα των πολιτικών (Φαναριωτών, προκρίτων, νησιωτών) με αρχηγούς τον Μαυροκορδάτο, τον Νέγρη και τον Κωλέττη και το κόμμα των στρατιωτικών με αρχηγό τον Κολοκοτρώνη και ενίοτε και τον Ανδρούτσο, υπήρξε η αιτία των εμφυλίων πολέμων 1823-1825.

Τα λάφυρα του πολέμου, τα δημόσια κτήματα και οι περιουσίες των Τούρκων έπεσαν στα χέρια των Ελλήνων. Από αυτά πολύ λίγα διατέθηκαν για τον αγώνα και για περιουσία του μελλοντικού κράτους. Τα μαργαριτάρια και τα κοσμήματα του Χουρσίτ έπεσαν στα χέρια του όχλου και των χωρικών που μπήκαν στην Τριπολιτσά και πολλές φορές πουλήθηκαν με το ζύγι. Ο Πετρόμπεης έστειλε στην Μάνη από την Τρίπολη δύο καμήλες και 20 μουλάρια φορτωμένα με λάφυρα.

Οι Έλληνες πρόκριτοι λειτουργούσαν με το σκεπτικό ότι όποιος ζημιώνει το έθνος δεν ζημιώνει κανένα. Η επανάσταση ήταν επικερδής επιχείρηση για τους κοτζαμπάσηδες και τους αφεντάδες των χωριών. Έπαιρναν από τους χωρικούς τους φόρους, οι οποίοι αντί για τις τσέπες των Τούρκων έμπαιναν στις τσέπες των προκρίτων και από πάνω έπαιρναν και τα χρήματα και τις περιουσίες των Τούρκων. Σουλτάνοι στην θέση του σουλτάνου.

Αλλά στην εκμετάλλευση των δημοσίων και ιδιωτικών συμφερόντων τους, καθώς και στο πάσης φύσεως <πλιάτσικο> λαού και δημόσιας γης, οι πρόκριτοι, προσέκρουσαν σε μία αντίπαλη δύναμη που είχε εν τω μεταξύ διαμορφωθεί, της στρατιωτικής ολιγαρχίας των καπεταναίων και των οπλαρχηγών της οποίας εκφραστής ήταν ο Κολοκοτρώνης.

Ο Γέρος του Μοριά είχε προαναγγείλει ότι το Έθνος, θα αντιτάσσονταν στις αξιώσεις των χριστιανών πασάδων, όπως αποκαλούσε τους κοτζαμπάσηδες και τους προκρίτους της Πελοποννήσου. Η διαμάχη μεταξύ προκρίτων, κοτζαμπάσηδων, νησιωτών (Ύδρα- Σπέτσες) από τη μία πλευρά και στρατιωτικών και Υψηλάντη από την άλλη, υπήρξε κατά κύριο λόγω η αιτία και των δύο Εμφυλίων πολέμων σε συνδυασμό και με την ανάμειξη των Φαναριωτών (Μαυροκορδάτου – Κωλέττη – Νέγρη – Καρατζά κ.λ.π) οι οποίοι εξαπατώντας τον Υψηλάντη κατόρθωσαν να του αποσπάσουν την εντολή της πολιτικής και στρατιωτικής οργάνωσης της Στερεάς Ελλάδος, με αποτέλεσμα την δημιουργία δύο νέων κέντρων διοίκησης και εξουσιών στην Ανατολική και Δυτική Στερεά τα οποία τάσσονταν πολλές φορές απέναντι της λοιπής Ελλάδας.

Οι Αγγλικές λίρες έφεραν τέτοιο ταξικό ανακάτωμα, ώστε να είναι δύσκολος ένας ταξικός διαχωρισμός των αντιμαχόμενων παρατάξεων. Μπορεί να ειπωθεί ότι στον εμφύλιο πόλεμο του 1823-1825:
Ο Κολοκοτρώνης, που εκπροσωπούσε την αγροτιά και τον αγωνιζόμενο λαό, συμμάχησε με τους μισούς κοτζαμπάσηδες, τους φεουδάρχες , εναντίον των μεγαλοκαραβοκυραίων, που συμμάχησαν με τους άλλους μισούς κοτζαμπάσηδες, τους πολιτικάντηδες, αλλά και με τους Άγγλους Τραπεζίτες, γιατί χωρίς τις λίρες του δανείου δεν θα μπορούσαν να κάνουν πόλεμο και να τον κερδίσουν και μάλιστα με αντίπαλο τον Κολοκοτρώνη.

Κατά τον λεγόμενο β’ εμφύλιο πόλεμο ή πόλεμο των προεστών (περίοδος κατά την οποία ο Ζαΐμης ο Λόντος , Δεληγιανναίοι, Σισίνης κλπ, ενώθηκαν με τον Κολοκοτρώνη), όλοι οι Οπλαρχηγοί της Στερεάς Ελλάδος, πλην του Οδυσσέα Ανδρούτσου, Γέρο-Πανουργιά και Δ. Μακρή, κατέβησαν στον Μοριά προς βοήθεια της Κυβέρνησης Κουντουριώτη, με το αζημίωτο βέβαια, λεηλατώντας κυρίως την βόρειο Πελοπόννησο και κάνοντας ‘πλιάτσικο’ ακόμη και στα αρχοντικά του Ζαΐμη και του Λόντου. Τους Οπλαρχηγούς της Στερεάς παρακίνησε ο πονηρός Κωλέττης με τα χρήματα του β’ αγγλικού δανείου. (2.000.000 Λίρες Αγγλίας ) (Βλέπε Β Αγγλικό δάνειο).

Ο Κολοκοτρώνης, που ήταν ο στυλοβάτης των αντικυβερνητικών, μετά τον ‘σκοτωμό’ του Πάνου στις 13 Νοεμβρίου 1824, έξω από την Τριπολιτσά, είχε αποτραβηχτεί από κάθε ενέργεια και ο χαμός του γιου του τον έκανε άβουλο και ανόρεξο για πόλεμο και παραδίδεται στην Κυβέρνηση, στις 30 Δεκεμβρίου, μετά την κατάληψη της Τριπολιτσάς από τους Κυβερνητικούς.

Η <Διοίκησις> (Κυβ, Κουντουριώτη- Μαυροκορδάτου) στις 6 Φεβρουαρίου 1825 φυλάκισε, στην Μονή του Προφήτη Ηλία στην Ύδρα, τον Κολοκοτρώνη * και τους λοιπούς αρχηγούς των <ανταρτών>. Τέσσερις ημέρες μετά την φυλάκιση, ο Ιμπραήμ πασάς έκανε απόβαση στην Μεθώνη.

Τον Απρίλιο του 1825, παρά τις προσπάθειες Μαυροκορδάτου – Σανταρόζα για οχύρωση της νήσου Σφακτηρίας, ο Ιμπραήμ καταλαμβάνει την Σφακτηρία στις 26 Απριλίου. Στη μάχη σκοτώθηκε ο Υδραίος ναυμάχος Τσαμαδός, ο οποίος είχε προστρέξει για βοήθεια με το πολεμικό πλοίο ‘Αρης, με το οποίο συμμετείχε στις ναυτικές επιχειρήσεις του Αγώνα.

Η προώθηση των Τουρκοαιγυπτιακών δυνάμεων, στο εσωτερικό της Μεσσηνίας, είχε σαν αποτέλεσμα την καταστροφή των δυνάμεων του Παπαφλέσσα στο Μανιάκι, στις 20 Μαΐου 1825. Η κυβέρνηση Κουντουριώτη αναγκάζεται και απελευθερώνει από την Ύδρα, τον Κολοκοτρώνη και τους λοιπούς αρχηγούς της Πελοποννήσου. Έτσι τελείωσε ο Εμφύλιος , πριν τελειώσει ο αγώνας για την ανεξαρτησία, με τις καταστροφικές συνέπειες για τα ελληνικά πράγματα.

Πηγές:
Λεξικό Ελληνικής Επανάστασης, Χρ. Στασινόπουλου
Φωτάκου, Απομνημονεύματα
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Κ. Παπαρηγόπουλου

* Δεύτερη φυλάκιση του Κολοκοτρώνη στο Παλαμήδι, για 11 μήνες, το 1834 (Βλέπε Δίκη Κολοκοτρώνη)

Η Δίκη άρχισε στις 30 Απριλίου 1834 και τελείωσε στις 26 Μαΐου του ιδίου χρόνου.