FtS108

Οξύ το πρόβλημα με την ανεξέλεγκτη είσοδο μεταναστών από περιοχές που πλήττονται περισσότερο από μας, καθώς η γεωγραφία της πατρίδας μας με τα πολλά νησιά και τις απέραντες ακτές είναι δύσκολο να φυλαχτούν.

Η συζήτηση γύρω από το θέμα και την προσήκουσα διαχείρισή του οξύνεται καθώς η οικονομική κρίση παίρνει δραματικές διαστάσεις στην πατρίδα μας και οι στρατιές ανέργων αυξάνονται με απελπιστικό ρυθμό τόσο για τους γηγενείς Έλληνες συμπατριώτες μας όσο και για τους μετανάστες που βιώνουν ακόμη χειρότερες καταστάσεις.

Τελευταία φορά με φίλους στο Σκαμνό άκουσα κάτι εντυπωσιακό, αλλά χαρακτηριστικό της έντασης και έκτασης του προβλήματος. Μέσ’ στην απελπισία του Αλβανός μετανάστης τηλεφώνησε στην πατρίδα του, στην οικογένειά του, μεταφέροντας τη σκέψη του να επιστρέψει στην Αλβανία για καλύτερη τύχη, μέχρι που τον αποστόμωσαν λέγοντάς του: Εδώ η κατάσταση είναι τρις χειρότερη καθώς ο αδερφός κλέβει τον αδερφό σε μία προσπάθεια επιβίωσης!

Μία νομοθετική ρύθμιση που σκοπεύει να φέρει η κυβέρνηση για μία κάποια τακτοποίηση και αναγκαία διευθέτηση σε σοβαρές εκκρεμότητες διαχείρισης του προβλήματος των μεταναστών, πυροδοτεί έντονες συζητήσεις. Η κοινή γνώμη φαίνεται να είναι διχασμένη.

Η ογκούμενη οικονομική δυσπραγία που ενισχύει την εγκληματικότητα οδηγεί στους συμπολίτες μας σε μία εχθρική στάση απέναντι στους μετανάστες. Εδώ πρωτοστατεί το ΛΑΟΣ και αρκετοί ιεράρχες με μπροστάρη τον Άγιο Θεσσαλονίκης Άνθιμο που δεν κρύβει την δυσφορία του με την παρουσία στον τόπο μας αλλοδαπών που στην πλειονότητά τους είναι ετερόδοξοι, άπιστοι και εν πολλοίς μουσουλμάνοι. Δεν θεωρεί ότι κι αυτοί είναι παιδιά του ίδιου Θεού και καταφέρεται με σφοδρότητα εναντίον τους παρακινώντας και υποδαυλίζοντας εθνικιστικά, ρατσιστικά και φυλετικά συμπλέγματα σε μερίδα συμπολιτών μας που είναι θρησκευόμενοι, πρόθυμοι σε πίστη και υπακοή στα λόγια του ιεράρχη. Δεν κρύβει την αγανάκτησή του απευθυνόμενος μάλιστα από άμβωνος στους πιστούς για την πληθώρα των μελαψών μεταναστών στο κέντρο της Αθήνας. «Μαύρισε το μάτι μου!», ανέφερε χαρακτηριστικά. Μπορούμε δηλαδή να υποθέσουμε ότι μόνον οι ορθόδοξοι έχουν θέση και χώρο στον τόπο μας, αλλά εφ’ εξής επιπροσθέτως και μόνον οι λευκοί. Δεν έχουμε ωστόσο πληροφορηθεί αν ο υψηλόβαθμος ιεράρχης προωθεί εκ παραλλήλου μέσω της Ιεράς Συνόδου κατάλληλα μέτρα για τον εξοβελισμό των μαύρων από το θρήσκευμα, την διακοπή των ιεραποστολικών δραστηριοτήτων στη Μαύρη Αφρική ή και πιθανόν κάποια μέτρα κατά του Προέδρου των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα. Πέρα από την θεολογική του προσέγγιση στην οποία προφανώς αισθάνεται ειδικός με τη σιγουριά ότι έχει εξασφαλισμένη πρώτη θέση στον Παράδεισο, προχωράει και απορρίπτει με βδελυγμία την κάθε εκδοχή πολυπολιτισμικής εκδοχής και συνεισφοράς διερωτώμενος τι σόι πολιτισμό κομίζουν αυτοί οι άνθρωποι που μαύρισαν τον τόπο. Μήπως τα ίδια δεν ειπώθηκαν από μερικούς και με την έλευση των Ελλήνων της Μικρασίας μετά την καταστροφή της Σμύρνης; Ποιος να του θύμιζε άραγε ότι εδώ κι ένα με δύο αιώνες προπάτορές μας μετανάστευσαν στην Αμερική να βρουν την τύχη τους κάτω από άθλιες συνθήκες και αντιμετώπισαν από ομοίους του την απέχθεια και την πλήρη αποστροφή, αφού έγραφαν προκλητικά σε δημόσιους χώρους «απαγορεύεται η είσοδος σε σκύλους και Έλληνες». Αυτοί όμως οι Έλληνες έμελλε να αναδειχθούν σε κορυφαία κοινότητα των ΗΠΑ εν συνεχεία.

Σ’ αυτή την συζήτηση εισφέρει μερικές θέσεις η ΦτΣ.

***

Η Ελλάδα, χώρα υποδοχής μεταναστών

από το βιβλίο του καθηγητή Σάββα Ρομπόλη,
[στενού φίλου του προέδρου μας Δημήτρη Ευστράτογλου, του Σκαμνού και του Πολιτιστικού μας Συλλόγου]
«Η μετανάστευση από και προς την Ελλάδα- Απολογισμοί και προοπτικές» –
Εκδόσεις Επίκεντρο

Η Ελλάδα από τη δεκαετία του 1990 μετατρέπεται από χώρα προέλευσης μεταναστών σε χώρα υποδοχής μεταναστών, γεγονός που συνδέεται με τις ανάγκες και εξελίξεις της αγοράς εργασίας και της ελληνικής οικονομίας, τη γειτνίαση της χώρας με τις χώρες της Βαλκανικής και γενικότερα με την γεωπολιτική της θέση.

Οι οικονομικοί μετανάστες στη χώρα μας υπερβαίνουν σήμερα το ένα εκατομμύριο ατόμων και αποτελούν ένα σημαντικό και σοβαρό πεδίο ανάπτυξης πολιτικών από την Ελλάδα αναφορικά με την διαφύλαξη της κοινωνικής της συνοχής, καθώς και με τον σχεδιασμό και υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης μεταναστευτικής πολιτικής. Οι συντελούμενες ρυθμίσεις στην πτυχή της μεταναστευτικής πολιτικής της χώρας αναφέρονται , στο πλαίσιο της μη ύπαρξης ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής, στη σταδιακή νομιμοποίηση των οικονομικών μεταναστών που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα. Παράλληλα η αξιολόγηση της μεταναστευτικής πολιτικής στην Ελλάδα τα τελευταία δεκαεπτά χρόνια οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στερείται εργασιακής και κοινωνικής νομιμοποίησης, με την έννοια της μη ένταξης της πλειοψηφίας των μεταναστών στο πεδίο των εργασιακών, των ασφαλιστικών και των κοινωνικών δικαιωμάτων.

Η μεταναστευτική πολιτική στην Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 χαρακτηρίζεται από μία τάση νομιμοποίησης, ελέγχου της εισόδου και απαγόρευσης της παράνομης μετανάστευσης και στερείται κοινωνικής νομιμοποίησης, με την έννοια της μη ένταξης των μεταναστών στην πράξη στον πεδίο των ασφαλιστικών, εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Πράγματι, σημαντικός αριθμός των μεταναστών δεν είναι εγγεγραμμένη στην κοινωνική ασφάλιση, δεν δικαιούνται επιδόματα ανεργίας, οι αμοιβές τους πολλές φορές είναι χαμηλότερες απ’ αυτές που προβλέπουν οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην οικογενειακή συνένωση και απουσιάζει η προβληματική και η αντίληψη της μητρικής γλώσσας και κουλτούρας.

Ταυτόχρονα η μεταναστευτική πολιτική στην Ελλάδα εμφανίζεται συγκρατημένη στην προώθηση ρυθμίσεων που να οδηγούν στην μονιμότερη παρουσία των μεταναστών και των οικογενειών τους στη χώρα χωρίς να απαιτούνται συνεχείς νομοθετικές ρυθμίσεις, γραφειοκρατικές και πολύπλοκες ανανεώσεις και θεωρήσεις των αδειών παραμονής και εργασίας.

Είναι βέβαια χαρακτηριστικό ότι η απότομη μετατροπή της Ελλάδας σε χώρα υποδοχής μεταναστών και η μαζική είσοδος στη χώρα οικονομικών μεταναστών βρήκε απροετοίμαστους το κράτος, τους Έλληνες πολίτες και γενικότερα την ελληνική κοινωνία η οποία ως τότε διεκρίνετο από έναν ομοιογενή πληθυσμό. Βέβαια, η συμβολή των μεταναστών στην αύξηση του πληθυσμού της χώρας είναι προφανής και η παρουσία τους συνέβαλε, κατά κύριο λόγο, στην κάλυψη θέσεων εργασίας σε τομείς και κλάδους όπου υπήρχε σχετικά περιορισμένη προσφορά εργασίας από τον εγχώριο πληθυσμό.

Στην Ελλάδα οι οικονομικοί μετανάστες που έχουν ενταχθεί στην ελληνική αγορά εργασίας αποτελούν το 1/10 του συνολικού εργατικού δυναμικού και η απασχόλησή τους χαρακτηρίζεται από μία υπερεκπροσώπησή τους σε συγκεκριμένους τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Ως τόποι διαμονής και εργασίας των μεταναστών επιλέγονται περισσότερο οι περιφέρειες των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας και ιδιαίτερα η Αττική.

Η μετεξέλιξη της Ελλάδας από χώρα προέλευσης σε χώρα υποδοχής μεταναστών έχει διαφοροποιήσει και τη σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού της χώρας, που αποκτά όλο και περισσότερο πολυγλωσσικά χαρακτηριστικά. Σε αρκετά σχολεία της χώρας ο αριθμός των αλλοδαπών μαθητών υπερβαίνει το 45% του συνόλου. Οι εξελίξεις αυτές έχουν οδηγήσει σε αλλαγές το πρόγραμμα και στα σχολικά βιβλία.

***

Άμεσες λύσεις;

Θοδωρής Καλλιφατίδης
Ελληνο-Σουηδός συγγραφέας

Πρέπει να δεχτούμε το εξής: Όποια μέτρα και να πάρεις, δεν θα σταματήσεις τη διακίνηση.

Άνθρωποι που υποφέρουν κάποια στιγμή φεύγουν και κάπου πάνε. Ούτε εγώ έφυγα από κέφι.

Η λογική μου, λοιπόν, λέει: Πρώτον, ανθρώπινη υποδοχή στο βαθμό που κάθε κράτος μπορεί και δεύτερον, βοήθεια σε χώρες με οξυμένα προβλήματα.

Οι άλλες λύσεις έχουν δοκιμαστεί. Οι Αμερικανοί έφραξαν τα σύνορα με το Μεξικό χωρίς αποτέλεσμα, ο Μιτεράν πλήρωνε Ισπανούς και Πορτογάλους για να φύγουν, αυτοί έπαιρναν τα λεφτά και ξαναγύριζαν. Οι μετανάστες δεν είναι κυνηγοί ευτυχίας, όπως κάποιοι νομίζουν. Κυνηγούν λύσεις. Πώς θα ταΐσουν τα παιδιά τους, πώς θα ξεφύγουν από τη φυλακή ενός δικτάτορα.

Πρωτίστως είναι άνθρωποι που έχουν ανάγκη από βοήθεια. […] Υπάρχει μία διδακτική ιστορία στα «Λακωνικά» του Παυσανία. Ένας Σπαρτιάτης έρχεται στην Αθήνα. Έχει ένα γνωστό στην αγορά, ο οποίος κάνει ότι δεν τον βλέπει επί δύο μέρες. Μετά που έχει ετοιμάσει το σπίτι του, τον καλεί να μείνει εκεί. Ο Σπαρτιάτης κοιτάζει το τακτοποιημένο δωμάτιο και λέει: «Για χάρη σου κοιμήθηκα δύο μέρες έξω». Με άλλα λόγια, δεν πρέπει να περιμένουμε μέχρι να είναι όλες οι συνθήκες κατάλληλες για να βοηθήσουμε κάποιον. Άρα, όχι απαγορεύσεις, αλλά βοήθεια.

Να μην κλείνουμε τους αρρώστους έξω από τα σπίτια τα βράδια, όπως στον Μεσαίωνα. […] Μία Ευρώπη σε κρίση, χρειάζεται εργατικά χέρια που, λόγω δημογραφικού, σε είκοσι χρόνια δεν θα έχει καθόλου, χρειάζεται νέο αίμα, νέες παραδόσεις. Ας ξυπνήσουμε. Να γίνει κάτι.

Αυτό που δικαιώνει τη μετανάστευση είναι ότι δεν άκουσα ποτέ και πουθενά έναν πολιτικό να λέει ότι το τάδε ρεύμα μετανάστευσης, πενήντα χρόνια πριν, κατέστρεψε μια χώρα. Μόνο για τα σύγχρονα ρεύματα ανησυχούν όλοι. Έχουμε δε μανία με τρις άμεσες λύσεις, ενώ οι περισσότερες χρειάζονται χρόνο. […]

Η μανία με τις άμεσες λύσεις οδήγησε το Χίτλερ στο Ολοκαύτωμα και το Στάλιν να θεωρεί πρόβλημα τους αγρότες και να κάνει εκτοπίσεις.

***

Ελλάς 1950-1953

Από το υπόμνημα επί του τριετούς προγράμματος
του Υπουργείου Συντονισμού (1950, σελ. 91-92)

«… η μετανάστευσις θα καταβληθεί προσπάθεια να οργανωθεί και να κατευθυνθεί ιδίως εις χώρας όπου αι συνθήκαι είναι ευνοϊκαί δια το ελληνικό στοιχείον … Αλλά και η προσωρινή μετανάστευσις ενδιαφέρει ιδιαιτέρως την ελληνικήν κυβέρνησιν.

Αυτή θα συμβάλλει ουσιωδώς εις την μείωσιν των δυσχερειών τας οποίας αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία, ενώ παραλλήλως θα εβοήθει εις την κάλυψιν των εις εργατικάς χείρας ελλειμμάτων των χωρών της Δυτικής Ευρώπης. Προς τούτο η ελληνική κυβέρνησις θα επιδιώξει την σύναψιν συμφωνιών μετά χωρών εισδοχής μεταναστών…»