Του Στέφανου Σταμέλλου*

Ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα θίγει ο Γενικός Γραμματέας του Συνδέσμου Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας Μάρκος Δανάς στο ρεπορτάζ του naftemporiki.gr με τίτλο «Πώς θα “τρέξουν” οι επενδύσεις στον τομέα ιαματικού τουρισμού».

Από τα λεγόμενα του κ Δανά «αναβλύζει» – για να είμαστε μέσα στο θέμα – σε όλο του το μεγαλείο το στοιχείο της ανταγωνιστικότητας των ιαματικών πηγών σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις και την ασάφεια.

Ο κ Δανάς επισημαίνει και αναδεικνύει:

– Τα μεγάλα λόγια που έχουν ακουστεί από όλες τις πλευρές – πολιτικούς και αυτοδιοικητικούς – στα όρια του λαϊκισμού: «τα τελευταία χρόνια έχουν ειπωθεί πολλά για τη δυνατότητα επενδύσεων».
– Τις καθυστερήσεις στον καθορισμό των τεχνικών προδιαγραφών των μονάδων ιαματικής θεραπείας, των κριτηρίων διανομής και των ζωνών προστασίας των ιαματικών φυσικών πόρων: «η ανάπτυξη του χώρου των ιαματικών παραμένει ακόμη κενό γράμμα».

– Τον μεγάλο αριθμό των ιαματικών πηγών/φυσικών αναβλύσεων – 750 περίπου αναβλύσεις σε όλη τη χώρα.
– Τις περιορισμένες δυνατότητες επενδύσεων και τουριστικής αξιοποίησης των ιαματικών πηγών σύμφωνα και με τις διεθνείς εμπειρίες: «Ο αριθμός των 120 είναι, σε σύγκριση και με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ο ενδεδειγμένος. Η Γαλλία, για παράδειγμα, έχει μόλις 105 επιχειρήσεις. Κάτι παραπάνω από αυτό θα έθετε σε κίνδυνο τη δημιουργία κλάδου ιαματικού τουρισμού γιατί πάνω σε κάθε αναγνωρισμένο φυσικό πόρο θα πρέπει να στηθεί μια βιώσιμη επιχείρηση.» λέει χαρακτηριστικά ο κ Δανάς. Εδώ είναι και το στοιχείο του ανταγωνισμού που αναφέρουμε πιο πάνω. Ποιες πηγές θα αποκλειστούν και δεν θα αναγνωριστούν και με ποια αντικειμενικά κριτήρια; Ποιοι θα μπορέσουν να επηρεάσουν τις αποφάσεις;

Σύμφωνα πάντως με το Ερευνητικό Πρόγραμμα του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών με τίτλο «Ιαματικές Πηγές και Λουτρότοποι», Ιούνιος 2017, σήμερα έχουμε πανελλαδικά 82, λειτουργούσες και μη, λουτρικές μονάδες, από τις οποίες 38 είναι δημοτικές επιχειρήσεις, 7 ανήκουν στην ΕΤΑΔ(ΤΑΙΠΕΔ) και 37 είναι ιδιωτικές. Στην Περιφέρεια Στερεάς εμφανίζονται 29 λουτρικές μονάδες, από τις οποίες 3 ανήκουν στην ΕΤΑΔ(ΤΑΙΠΕΔ) και 26 είναι ιδιωτικές σε ξενοδοχεία. Από τις 29 λουτρικές μονάδες, οι 9 είναι κλειστές ή δεν δουλεύουν τα τελευταία 2-3 χρόνια. Στην Στερεά δεν έχουμε καμιά δημοτική λουτρική μονάδα.

Από τις 750 φυσικές αναβλύσεις σε όλη την Ελλάδα, έχουν καταθέσει φάκελο για αναγνώριση οι 120 – το 16% – και μέχρι στιγμής έχουν αναγνωριστεί οι 46. Υπολείπονται άλλες 74. Στην Περιφέρεια Στερεάς έχουν αναγνωριστεί δεκατρείς(13), από τις οποίες:

– οκτώ(8) στο Δήμο Ιστιαίας – Αιδηψού: Νερό Πηγής Φρύνη – Γ. Σκουρτανιώτη, Νερό Γιάλτρων Αιδηψού, Νερό Θέρμαι Σύλλα, Νερό Πηγής Λέττας Βασιλάκου Λουτρών Αιδηψού, Νερό Πηγής Κομπογιάννη Λουτρών Αιδηψού, Νερό Πηγής Γ1 Νταμάρια Αιδηψού, Νερό Πηγής Ιωάννη & Νικολάου Μπαλαλά Λουτρά Αιδηψού, Πηγή Αναστασίου Παπαϊωάννου,
– δύο(2) στο Δήμο Μώλου – Αγίου Κωνσταντίνου: Νερό Γεώτρησης Δημαρχείου Μώλου και Νερό Πηγής Καλλυντικά Κονιαβίτη,
– δύο(2) στο Δήμο Λαμιέων: Νερό(Λουτρά) Υπάτης, Νερό Πηγής Λουτρών Θερμοπυλών και
– μια(1) στο Δήμο Μακρακώμης: Πηγή Παλαιοβράχας.

Κατ’ αρχήν να θεωρήσουμε ως δεδομένο ότι βρισκόμαστε ακόμα στο σκοτάδι σε σχέση με τις προσδοκίες τόσων χρόνων. Δεύτερο, πρέπει να γίνει γνωστό ποιοι άλλοι φάκελοι έχουν υποβληθεί για αναγνώριση στο Υπουργείο, ποια είναι τα κριτήρια αναγνώρισης, τι θα ισχύσει για τις πηγές που δεν θα αναγνωριστούν και πότε θα ξεκαθαριστεί το τοπίο νομοθετικά. Η καλύτερη «επένδυση» για τις τοπικές κοινωνίες είναι η σωστή και ξεκάθαρη ενημέρωση.

Σε ό,τι αφορά στη Φθιώτιδα, οι τέσσερις αναγνωρισμένες πηγές έχουν μεταβιβαστεί από την ΕΤΑΔ στο ΤΑΙΠΕΔ. Στο πρόσφατο παρελθόν έγινε προσφυγή από πολίτες στο ΣτΕ επικαλούμενοι την αντισυνταγματικότητα της μεταβίβασης, της ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης του κοινωνικού αγαθού, του ιαματικού νερού. Μέσα σ’ αυτό το άγνωστο και ασαφές πεδίο, που περιγράφει και ο κ Δανάς, δεν είναι δυνατόν να αναζητούνται ξένοι επενδυτές – με προτεραιότητα στους Τσέχους! – λες και έχουμε λύσει όλα τα άλλα. Το πρώτο που θα έπρεπε να κάνουν η Περιφέρεια, οι δήμοι και οι φορείς της τοπικής κοινωνίας, είναι να ξεκαθαρίσουν τους στόχους τους και τα αιτήματά τους σε σχέση με την πολιτεία και το Υπουργείο. Έχουν τέτοιους ξεκάθαρους στόχους; Τι θέλουν αυτοί και πώς; Να τους δούμε… Σ’ αυτούς τους στόχους να κάνουν κοινωνούς τους πολίτες και να απαιτήσουν την υλοποίησή τους με συνεχή πίεση και διάφανη διαδικασία διεκδίκησης. Διαφορετικά πελαγοδρομούν λαϊκίζοντας.

Επισημαίνουμε ξανά το στοιχείο της ανταγωνιστικής τουριστικής ανάπτυξης των πηγών, γιατί και τα επενδυτικά κεφάλαια είναι περιορισμένα, αλλά και οι πελάτες/επισκέπτες δεν είναι απεριόριστοι. Άρα δεν πρέπει να καλλιεργούνται πολλές και φρούδες προσδοκίες. Εμείς επιμένουμε ότι στο επίκεντρο των αποφάσεων και των στόχων πρέπει βρίσκεται ο χαρακτήρας του «κοινωνικού αγαθού» των ιαματικών πηγών. Σύμφωνα και με τις προτάσεις του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, πρέπει να διερευνηθούν οι δυνατότητες δημιουργίας συνεταιριστικών εγχειρημάτων και η συνεργασία με άλλες τουριστικές επιχειρήσεις, όπως επίσης η υιοθέτηση του πετυχημένου προτύπου των δημοτικών επιχειρήσεων με τη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης σε κεντρικό ρόλο στα επενδυτικά σχήματα. Ειδικά για τις Θερμοπύλες, όπως αναφέρει κλείνοντας η έρευνα του ΕΚΚΕ, οι πηγές και οι αντίστοιχες εκτάσεις, σε συνεργασία του Κράτους με την τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά και άλλων ενδιαφερόμενων τοπικών φορέων, πρέπει να διαμορφωθούν σε «Ιστορικό – Θερμαλιστικό Πάρκο Πολιτισμού»

* Στέφανος Σταμέλλος
http://www.e-ecology.gr
https://www.facebook.com/stefanos.stamellos

Σχολιασμός από τον Γ. Αποστολόπουλο

Kαλημέρα Στέφανε! Πάνε χρόνια τώρα που είχα ασχοληθεί από το χώρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Τουριστικών Γραφείων, με το ζήτημα του ιαματικού τουρισμού για τον οποίο έχει μεγάλες προοπτικές η χώρα μας, αλλά -θα συμφωνήσω μαζί σου- δεν έγινε δυστυχώς τίποτα. Η περιοχή μας, η Φθιώτιδα, έχει μεγάλο προβάδισμα στο αντικείμενο αυτό, σημαντικό δώρο της φύσης που μένει αναξιοποίητο. Παίρνοντας παράδειγμα από άλλα πετυχημένα διεθνή πρότυπα, διαμορφώνουμε το κατάλληλο σχέδιο για τα καθ’ ημάς: Συσχετίζεται το εγχείρημα με δράσεις fitness, wellness και απευθύνεται σε μια διευρυμένη γκάμα ανθρώπων. Γυναίκες πχ που φροντίζουν την ομορφιά τους από τα 40 και μετά. Υποδομές αξιοπρεπείς που μπορούν να προσελκύσουν ανθρώπους από το εξωτερικό σε μονάδες 4 και 5 αστέρων. Διανθίζεται το προϊόν με παράλληλες δράσεις αναψυχής και περιηγήσεις στην κοντινή περιοχή. Το όλο concept επεκτείνεται σε μονάδες αποκατάστασης με ιατρική υποστήριξη μετατραυματικό στάδιο, μετεγχειριτικό κλπ. Με απλά λόγια, το πρωτόγονο προϊόν, όπου ο τοπικός γιατρός συνταγογραφούσε για τους ρευματισμούς στους γονείς μας στην γύρω περιοχή, ιαματικά λουτρά στις Θερμοπύλες, τώρα έχουμε ένα άλλο μαρκετινίστικο περιτύλιγμα.