Γεωργίου Π. Τσίτσα
Με ενδιαφέρει η ιστορία του χωριού μου, του Μπράλου, και γι’ αυτό τις ώρες της σχόλης μου ως επί το πλείστον, τις αφιερώνω στην αναδίφηση των Γενικών Αρχείων του Κράτους προκειμένου να αντλήσω σχετικά στοιχεία και πληροφορίες. Πρέπει να πω πως οι κόποι μου μέχρι τώρα δεν έχουν γίνει «επί ματαίω», διότι τα στοιχεία που ανακάλυψα και αρκετά είναι και προ παντός αξιόλογα, διότι παρέχουν τη δυνατότητα να συνθέσει κανείς την ιστορία του τόπου του και της γύρω περιοχής με αρκετή πληρότητα και σαφήνεια. Υπάρχει υλικό. Όμως η έρευνα είναι λίγο δύσκολη για λόγους που δεν κρίνω σκόπιμο να αναφέρω σ’ αυτό εδώ το κείμενο.
Μεταξύ των άλλων, λοιπόν, κατά την έρευνά μου, βρήκα και ένα πιστοποιητικό που εκδόθηκε στην Άμφισσα στις 8 Μαΐου 1846 και αφορά την πολεμική δράση, κατά τη διάρκεια του αγώνα της Παλιγγενεσίας, ενός Νικολάου Δημητρίου Ντάου από το χωριό Προκοβενίκο, ο οποίος, να σημειωθεί, είναι πρόγονός μου. Η μάννα μου Ευθυμία Π. Τσίτσα, έλκει την καταγωγή της από τους Ντααίους του Μπράλου (κόρη του Θεοδώρου Β. Ντάου) των οποίων ο πρόγονος Νικόλαος Δ. Ντάος, για τον οποίον γίνεται λόγος, καταγόταν από το Σκαμνό (πρώην Προκοβενίκο).
Δεν πρέπει να παροραθεί το γεγονός ότι μόλις διάβασα το Πιστοποιητικό και διαπίστωσα ότι ο προπάππος μου, Νικόλαος Δ. Ντάος ήταν κυριολεκτικά μπαρουτοκαπνισμένος αγωνιστής του ’21, αισθάνθηκα πολλή και μεγάλη υπερηφάνεια, και είναι νομίζω, πολύ ανθρώπινο, σε τέτοιες περιπτώσεις να καταλαμβάνεσαι από αισθήματα αυτού του είδους!
Αλλά ας έρθουμε στο μεγάλο αγωνιστή του Σκαμνού κι ας δούμε ποιος ήταν και, το σπουδαιότερο, ποια ήταν η πολεμική του δράση στα ένδοξα εκείνα χρόνια του ξεσηκωμού των Ελλήνων, για πατρίδα και για ελευθερία.
Ιδού τι αναφέρει επί λέξει το πιστοποιητικό:
Ο Νικόλαος Δημ. Ντάος, ετών 50, εκ του χωρίου Προκοβενίκου, του Δήμου Ηρακλειωτών της Φθιώτιδος, άμα εξερράγη η Ελληνική Επανάστασις, λαβών τα όπλα κατετάγη εις το παρά του Ιωάννου Δυοβουνιώτου διοικούμενον στρατιωτικό σώμα κατ’ αρχάς, πορευθείς μετ’ αυτού εις τας πολιορκίας των δύο φρουρίων, δηλαδή Μενδενίτσης και Υπάτης, και εις τας μάχας Δερβέν-Φούρκα, Θερμοπυλών, Γραβιάς και Βασιλικών.
Ακολουθήσας στα επόμενα τον Γεώργιο Δυοβουνιώτη, παρευρέθη εις τας μάχας Αγίας Μαρίνης, Νευροπόλεως, Προφήτου Ηλία, Ράχωβας, Διστόμου κλπ, μέχρι του έτους 1827, διακρινόμενος πάντοτε ως Μαγκατζής.
Καθ’ όλον το διάστημα της υπηρεσίας του, πράξας τον στρατιωτικόν του σκοπόν, εξετέλεσε τα καθήκοντά του μετά ζήλου, πίστεως, ευπειθείας και γενναιότητος εις τας μάχας.
Διό πιστοποιούμεν την ανωτέρω δραστηριότητα του πολεμιστού, ούτω δίδεται το παρόν, ίνα του χρησιμεύσει όπου δει.
Άμφισσα τη 8 Μαΐου 1846
Ν. Πανουργιάς / Υποστράτηγος
Ι. Ρούκης / Συνταγματάρχης
Α. Κοντοσόπουλος / Αντισυνταγματάρχης
Το περιεχόμενο του πιστοποιητικού είναι περιεκτικό, σαφές και εύληπτο και έχω τη γνώμη πως δεν χρειάζεται να γίνουν διασαφήσεις, εκτός, ίσως από την ιδιότητα του Νικολάου Δ. Ντάου, ως Μαγκατζή. Τα πρώτα χρόνια της Επαναστάσεως του 1821, προτού συγκροτηθεί τακτικός στρατός, οι πολεμιστές οργανώθηκαν σε μάγκες, σύμφωνα με τα αρβανίτικα πρότυπα. Η κάθε μάγκα είχε 10-15 άνδρες. Δύο τρεις μάγκες μαζί, σχημάτιζαν ένα μπουλούκι. Ο αρχηγός της Μάγκας λεγόταν Μαγκατζής και ο κάθε οπλοφόρος, μάγκας. Ο βαθμός του Μαγκατζή χρησιμοποιήθηκε από τους Ρουμελιώτες κατά την Επανάσταση. Στην αρχή αντικαταστάθηκε με το βαθμό του Εκατόνταρχου και κατόπιν με το βαθμό του Λοχαγού! Η λέξη μάγκα είναι αρβανίτικη και σημαίνει «άθροισμα οπλοφόρων».
Από την ανάλυση και τη μελέτη του περιεχομένου του πιστοποιητικού εξάγονται τα εξής στοιχεία:
Ο αγωνιστής Νικόλαος Δημ. Ντάος γεννήθηκε στα 1796 στον Προκοβενίκο. Μετά το 1827 εγκαταστάθηκε στον απάνω – Μπράλο, γι’ αυτό και το πιστοποιητικό του το εκδώσανε στην Άμφισσα. Αν έμενε στον Προκοβενίκο θα το έπαιρνε από την αρμόδια υπηρεσίας της Λαμίας, όπου διοικητικά υπαγόταν τότε το χωριό. Από ότι γνωρίζω από την στοματική παράδοση, εγκαταστάθηκε στον Απάνω- Μπράλο στο γιο του το Βασίλη Ντάο που ήταν γαμπρός των Αλμπουραίων ( ο Βασίλης ο Ντάος ήταν παππούς της μάνας μου και προπάππος δικός μου). Ήταν σπουδαίος άνθρωπος και θαρραλέος πολεμιστής, γι αυτό και ο οπλαρχηγός Ιωάννης Δυοβουνιώτης του ανέθεσε τη διοίκηση στρατιωτικού τμήματος με την ιδιότητα και το βαθμό του Λοχαγού (Μαγκατζής). Πήρε μέρος σε πολλές και επικίνδυνες μάχες και παρέμεινε στις επάλξεις του αγώνα καθ’ όλη τη διάρκειά του.
Επί τη ευκαιρία μεταξύ των άλλων, στο πιστοποιητικό αναφέρεται και η μάχη της Νευροπόλεως που υποθέτω, παρουσιάζει για τους Μπραλιώτες, αλλά και για τους Σκαμνιώτες, ξεχωριστό ενδιαφέρον, αφού κατά το κοινώς λεγόμενο, έγινε έξω από την πόρτα τους. Γι’ αυτή και για και άλλη μάχη, που έγινε στο σιδερόπορτο και που δεν αποκλείεται να συμπίπτει με την περιοχή του Σκαμνού, ως τώρα δεν έχουν αναφερθεί από τους ιστορικούς πολλές πληροφορίες.