υπό Γεωργίου Τσίτσα, Ιστοριοδίφη

Β τάξ. Β.Δ. 16 Νοεμβρίου 1874

Σημ. Αι αποστάσεις α) από Λαμίας, β) Αλποσπήτων και γ) Μοσχοχωρίου

	ώρες	ώρες	ώρες	κάτοικοι
Αλπόσπιτα	2,15	–	–	207	Ειρην Λαμ. Εδρα δήμ, 1 Οκτ. με 30 Απρ.
Μοσχοχώριον	2,20	0,45	–	648	Εδρ. δ. 1 Μαϊου 30 7βρ. Ελλην. σχολ., αστυν.
Βαρδάταις	1,50	0,20	0,45	318
Γαβαθά	2,30	3,00	3,30	–	Παραθερ. βλαχοποιμέν.
Γαρδικάκιον	6,00	4,20	4,30	357	Διαλελ. μονή Υαξιαρχ.
Γρεβενόν	7,00	5,30	6,30	37	Παραθερ. βλαχοποιμέν.
Δαμάστα	3,30	2,45	2,00	265
Δαμάστας Μονή	4,30	3,00	3,45	13	Γενέθλ. Θεοτ. διαλ. ήδη
Δέλφινον	4,15	2,00	2,30	81	Διαμέν. και βλαχοποιμέν.
Δρακοσπηλιά	5,45	4,30	3,45	290
Δύο Βουνά	3,30	4,00	2,00	185
Ελευθεροχώριον	5,15	4,00	2,00	185	Δια δημοσίας οδού
Ηράκλεια	2,45	1,30	0,30	402	Εκαλ. Μουσταφάμπεη
Κομποτάδες	1,45	2,00	2,45	756
Κούβελος Παύλιανης	4,30	3,00	3,45	–	Καλύβια Παυλιανίτικα
Κουμαρίτσι	5,00	2,30	3,00	144
Κωσταλέξη	2,15	1,45	2,30	243
Λούκα	3,30	4,00	4,35	–	Παραθερ. βλαχοποιμέν.
Ματάκια Δυο Βουνών	6,30	4,30	5,15	94	Παραθερ. βλαχοποιμέν.
Νευρόπλις	6,30	5,30	4,45	49	Παραθερ. βλαχοποιμέν.
Παυλιανή	6,15	4,30	4,45	885
Προκοβενίκος	6,00	5,00	4,30	146	Δια δημοσίας οδού
Σκληθράκιον	6,00	4,00	5,00	44	Παραθερ. βλαχοποιμέν.
Φρατζή	1,45	1,00	1,45	292	Δια δημοσίας οδού

Αλπόσπιτα έδρα δήμου από 1 Οκτωβρίου με τέλος Απριλίου, Ελλην. Σχολείου ο δε δήμος υπάγεται εις το Ειρηνοδικείον Λαμίας.

Ηρακλεία – Μουσταφάμπεη αρχαία πόλις, ήτις έκειτο επί λόφου διηρημένου δια ρεύματος και εις ½ ώρας απόστασιν από του Μουσαφάμπεη όπου νυν η Σιδηρόπορτα, πόλις της Μαλίδος πλησίον των Θερμοπυλών. Ιδρύθη το 426 π.Χ. υπό των κατοίκων της Τραχίνος, αφ ής απείχεν 6 στάδια τη συνδρομή των Σπαρτιατών, και άλλων Δωριέων και Αιολέων, αποίκων. Καταστραφείσα τω 371 π.Χ. υπό των Θεσσαλών ανωκοδομήθη υπό Οιτέων και Μαλιέων. Κατά τον Μαλιακόν πόλεμον παρ αυτή συνέβη η πρώτη μάχη μεταξύ Ελλήνων και Μακεδόνων, συνεπεία της οποίας ούτοι υπό τον Αντίπατρον οπισθοδρόμησαν εις Λαμίαν. Τω δε 191 π.Χ. η πόλις εκυριεύθη υπό του Ρωμαίου Υπάτου Μ. Ακιλίου Γλαβρίωνος.

Το Μασταφάμπεη την 20 Απριλίου 1821 κατελήφθη υπό του Πανουριά και Σόλωνος Ησαϊου, αλλ’ επελθών ο Μεχμέτ Πασάς έτρεψε πάντας εις φυγήν κινδυνεύσαντος να αιχμαλωτισθή του Πανουριά.

Τραχίς Κούβελος αρχαία πόλις της Φθιώτιδος, κειμένη μεταξύ του Μαλιακού Κόλπου και της Οίτης εις τας αποτόμους υπωρείας βραχώδους λόφου μίαν ώραν ΝΔ του χωρίου Κούβελος, πρωτεύουσα της μικράς Τραχινίας χώρας, ην υπέταξεν ο Ηρακλής. Το όνομα της πόλεως εν η κατά την μυθολογίαν διέμεινεν η σύζυγός του Δηιάνειρα, συνδέεται μετά του Ηρακλέους. Το 427 π.Χ. κατεστράφη υπό των Σπαρτιατών, ιδρύθη δ’ είτα πλησίον της θέσεως αυτής η Ηράκλεια.

Δαμάστα προς Α έκειντο αι Θερμοπύλαι, προς Δ Τραχίνα και Ηράκλεια παρά τον Ασωπόν ποταμόν προς Β μίαν ώραν επί του Σπερχειού η γέφυρα της Αλαμάνας. Παρ’ αυτώ και εις 1,15 υπάρχει και η ομώνυμος μονή τιμωμένη επ‘ ονόματι των Γενεθλίων της Θεοτόκου διαλελυμένη ήδη.

Δρακοσπηλιά κείται εις τας Β υπωρείας του Καλλιδρόμου όρους. Ενταύθα η αρχή της Ανοπαίας Ατραπού, δι ής ωδήγησεν ο Εφιάλτης τους Πέρσας εις τα νώτα των παρά ταις Θερμοπύλαις Ελλήνων.

Ελευθεροχώριον κείται επί της Οίτης και το παραποτάμιον του Σπερχειού ποτ. νυν Καρβουνάρη.

Κομποτάδες κείται κατά την δεξιάν όχθην του Σπερχειού ποτ. και ΒΔ του Μοσχοχωρίου. Από τας αρχάς Απριλίου με 20 ιδίου 1821 είχον στρατοπεδεύσει αυτόθι ο Διάκος, Κοντογιάννης κλπ. αλλ’ ηναγκάσθησαν ν’ απέλθωσιν επελθούσης μεγάλης δυνάμεως των Τούρκων.

Μοσχοχώριον έδρα Αστυνομίας, δήμου από 1 Μαΐου με τέλος Σεπτεμβρίου, κείται εν τη πεδιάδι μεταξύ της δεξιάς όχθης του Σπερχειού ποτ. και του Σκατορρεύματος. Πέριξ του χωρίου είναι δάση αιγείρων, πτελεών, μηλεών, ιτεών κλπ.

Παυλιανή κείται επί της ορεινής χώρας της Οίτης και παρά το ποτάμιον Καρβουνάρην (Ασωπόν) ΝΔ του Μοσχοχωρίου.

ΦτΣ Νο 49 Μάιος – Ιούνιος 1999