Eλένη Κορέλλα, Κοινωνική Λειτουργός
Μας κάνει να ανησυχούμε υπερβολικά για θέματα που ουσιαστικά δεν υπάρχει λόγος. Όταν μας κυριεύει, δεν λογαριάζουμε τίποτα, θυσιάζοντας στο βωμό του ακόμα και το ίδιο μας το «είναι» χάνοντας κάθε ίχνος αυτοελέγχου.
Ας αρχίσουμε από τα βασικά: Φόβος είναι το συναίσθημα ανησυχίας που προκαλείται εξ αιτίας επικειμένου κινδύνου. Φοβία, όμως, είναι ο παθολογικός, ο υπερβολικός φόβος, που οδηγεί συνήθως σε παράλογες και εκτός ορίων αντιδράσεις. Το ερώτημα, όμως, είναι: «Τι θεωρεί κάποιος γεγονός που θα μπορούσε να προκαλέσει έντονη ανησυχία και στη συνέχεια να μετατραπεί σε φοβία;»
Πολλές φορές, απλά καθημερινά γεγονότα επιφέρουν παράλογο φόβο, ενώ ουσιαστικά δεν κρύβουν τίποτα επικίνδυνο. Τρανταχτό παράδειγμα τέτοιας κατάστασης είναι η αγοραφοβία, κατά την οποία ο πάσχων αδυνατεί να βρίσκεται σε μέρος απ’ όπου θα του ήταν δύσκολο να αποχωρήσει σε περίπτωση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης όπως αεροπλάνα ή σημεία με πολύ κόσμο. Μία ακόμη ευρέως διαδεδομένη φοβία είναι η κλειστοφοβία στην οποία το άτομο νοιώθει αδικαιολόγητη ανησυχία όταν βρίσκεται σε κλειστό χώρο. Από τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα αυτής της φοβίας είναι η αίσθηση ότι ο χώρος στην οποίο βρίσκεται το άτομο γίνεται όλο και μικρότερος. η νοσοφοβία είναι επίσης μία από τις πλέον γνωστές φοβίες κύριο σύμπτωμα της οποίας είναι η υπερβολική φοβία για τις ασθένειες. Μερικές ακόμη φοβίες είναι η ζωοφοβία, η υψοφοβία, ή αλλιώς ακροφοβία, η φοβία για το αίμα, η φοβία πνιγμού από κατάποση ή μάσημα τροφής, η σχολική φοβία και πολλές άλλες που έχουν να κάνουν με την απώλεια αυτοελέγχου και την αδυναμία εκλογίκευσης παράλογων αυθόρμητων εκδηλώσεων.
Υπάρχουν τρεις γνωστές εξηγήσεις για την «προέλευση» κάθε φοβίας μας. Σύμφωνα με έρευνες, κάποιες φοβίες όπως αυτές που σχετίζονται με το ύψος ή το σκοτάδι, είναι πιθανότατα περασμένες στο DNA μας, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει αναγνωριστεί και γονίδιο φοβίας.. Μία άλλη άποψη αντιτείνει ότι οι φοβίες «μαθαίνονται» κατά κάποιο τρόπο. ¨Όταν για παράδειγμα οι γονείς ενός παιδιού αντιδρούν με ανησυχία σε ορισμένες περιπτώσεις, καλλιεργούν στο ίδιο τους το παιδί τις μελλοντικές του φοβίες. Ένας επί πλέον τρόπος να δημιουργηθεί μία φοβία, είναι μετά από ένα ιδιαίτερα τραυματικό γεγονός. Όπως δηλαδή κάποιος βιώσει τρόμο, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση επίθεσης ενός ζώου. Τότε το σώμα «θυμάται» την αντίδρασή του και σε ανάλογη περίπτωση ί8σως αυθόρμητα αντιδράσει έντονα προς αποφυγή της ίδιας κατάστασης. Ίσως αυτό που πραγματικά ισχύει, να βρίσκεται κάπου στη μέση. Ίσως δηλαδή να υπάρχει η προδιάθεση ενός ανθρώπου για την εκδήλώση μίας ανησυχίας, και αυτή ενισχυθεί από το περιβάλλον ή από ένα ιδιαίτερα έντονο γεγονός να μετατραπεί σε φοβία. Το αξιοσημείωτο είναι, ότι εάν ο φόβος εκδηλώνεται σε φυσιολογικά επίπεδα, είναι χρήσιμος, μιας και δημιουργεί κατάσταση εγρήγορσης επιταχύνοντας τους καρδιακούς παλμούς και την αναπνοή, θέτοντας έτσι το σώμα σε ετοιμότητα!
Είναι σημαντικό να μπορεί κάποιος να διακρίνει τον υπερβολικό, από τον φυσιολογικό φόβο, να αναγνωρίζει πιθανές παράλογες ανησυχίες, και βέβαια να έχει τη δύναμη και τη θέληση να μπορεί να επιβληθεί στον εαυτό του και να μην προβεί σε ακραίες ενέργειες. Αν δεν συμβεί αυτό, και ο παραμικρός φόβος μεγαλοποιείται, σιγά – σιγά γίνεται συνήθεια η υπερβολική αντίδραση, και είναι ολοένα δυσκολότερη η αλλαγή αυτής της συμπεριφοράς.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η σταδιακή έκθεση ενός ατόμου σε φοβική κατάσταση, προσφέρει τη λύση. Μ’ αυτό τον τρόπο δημιουργείται εξοικείωση του ατόμου με την κατάσταση που του προκαλεί αναστάτωση και ο πανικός γίνεται σταδιακά ηπιότερος και ελεγχόμενος. Κάτι τέτοιο χρειάζεται αρχικά θέληση από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο, καθώς και ανεξάντλητη επιμονή και κυρίως υπομονή.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι μέσω των οποίων οι ειδικοί βοηθούν τους πάσχοντες να τις επιλύσουν, και είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για κάθε άνθρωπο να αποφασίσει να καταπολεμήσει τη φοβία, για χάρη της οποίας «μεταμορφώνεται», ακόμη και αν είναι απαραίτητη η συμβολή κάποιου ειδικού.
Τέλος, μία περισσότερο «λαϊκή» άποψη υποστηρίζει ότι πολλές φορές στη ζωή, μας συμβαίνει αυτό που θέλουμε πολύ και αυτό που φοβόμαστε πολύ. Εμείς την λαμβάνουμε υπόψη και σας παροτρύνουμε να ανακαλύψετε τι σας φοβίζει και να το εξουδετερώσετε πριν να είναι αργά!
ΦτΣ 117