FtS102
Ένα σημαντικό βοήθημα μελέτης της Αρχαιότητας μέχρι και τον Μεσαίωνα για έργα στα Ελληνικά και Λατινικά, αποτέλεσε το δίχως άλλο η μετάφραση στα Ελληνικά (από τα Γερμανικά) από τον καθηγητή Θανάση Φούρλα, του δίτομου έργου Tusculum – Lexikon που φιλοξενείται ήδη στην βιβλιοθήκη του Πολιτιστικού Συλλόγου Σκαμνού. Η εργασία αυτή αναπτύχθηκε μέσα σε ένα δεκαετές διάστημα από το 1993 μέχρι το 2003.
Ήδη, όμως, ο διαπρεπής καθηγητής προχωράει και επεκτείνει το έργο του αυτό. Ας τον ακούσουμε σε πρόσφατες δηλώσεις του:
«…Στὴ δεκαετία 1993-2003 κυκλόρησα σὲ δύο τόμους τὴν ἑλληνική μου μετάφραση τοῦ γερμανόφωνου TUSCULUM-LEXIKON. Στὸ τέλος τοῦ Προλόγου μου σημείωνα τότε μεταξὺ ἄλλων καὶ τὰ ἑξῆς: «ἔχει προγραμματισθεῖ ἡ ἔκδοση ἑνὸς Συμπληρώματος, ὡς τρίτου τόμου, ποὺ θὰ διαλαμβάνει ἀρκετοὺς ἀκόμα Ἕλληνες καὶ Λατίνους συγγραφεῖς, προκειμένου τὸ ἔργο νὰ ἀποτελέσει ἕνα πληρέστερο ὑποκατάστατο μιᾶς Γραμματολογίας, καὶ κυρίως γιὰ τὰ Λατινικὰ Γράμματα …». Βάσει αὐτοῦ τοῦ στόχου συγκέντρωνα ἀντίστοιχο ὑλικὸ, τὸ ὁποῖο μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου γέμισε ἀρκετοὺς Φακέλλους. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ μὲ ὁδήγησε σὲ νέες σκέψεις, οἱ ὁποῖες σὲ κοινὴ σύσκεψη μὲ τὸν καλό μου φίλο καὶ καθηγητὴ τοῦ ΑΠΘ Τάσο Λῶλο ἔλαβαν ἄλλη τροπή· ἀποφασίσαμε δηλ. νὰ ἐπιχειρήσουμε οἱ δυό μας τὴν δημιουργία ἑνὸς δικοῦ μας Λεξικοῦ μὲ τὴ συμπερίληψη ὅσο τὸ δυνατὸν περισσοτέρων Ἕλλήνων καὶ Λατίνων συγγραφέων τῆς Ἀρχαιότητας καὶ τοῦ Μεσαίωνα/Βυζαντίου, ἰδιαίτερα Λατίνων συγγραφέων τοῦ Μεσαίωνα, τῶν ὁποίων τὰ ἔργα ἀποτελοῦν πηγὴ γιὰ τὴν σπουδὴ τῶν ἱστορικῶν κυρίως ἐξελίξεων στὴν «καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολή». Πρόκειται δηλ. γιὰ τὴ σύλληψη καὶ κυοφορία ἑνὸς μεγαλόπνοου καὶ κατὰ συνέπειαν μακρόπνοου ἐκδοτικοῦ προγράμματος, ἂν λάβει κανεὶς ὑπ’ ὄψιν τὸ γεγονὸς ὅτι καὶ μόνο τὰ λήμματα τοῦ Α,α/A,a ἀριθμοῦν κιόλας γύρω στὰ 1000 ὀνόματα. Τὰ λήμματα συντάσσονται σὲ πολυτονικὴ μορφή –μηδὲ τῆς βαρείας ἐξαιρουμένης-, ἡ δὲ ἀλφαβητική τους σειρὰ συμφύρεται μὲ τὴν ἑλληνικὴ καὶ λατινικὴ μορφὴ τοῦ κάθε ὀνόματος τῶν συγγραφέων….»
Το νόημα και η αξία αυτής της τεράστιας και πολύ δύσκολης εργασίας, που ασφαλώς και δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο του οιουδήποτε, παρά μόνον επιστημόνων του εκτοπίσματος του Θανάση Φούρλα και αποκαλύπτεται από τις δικές του παρατηρήσεις:
«…Μὲ δεδομένη τὴν ὑποχώρηση τῶν Ἑλληνικῶν καὶ Λατινικῶν Σπουδῶν διεθνῶς5, ἀλλὰ καὶ κυρίως μὲ τὴν γλωσσικὴ ἀπομάκρυνση ἡμῶν τῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τὰ μνημεῖα τοῦ γραπτοῦ λόγου ἀκόμη καὶ αὐτῶν τῶν πρόσφατων σχετικὰ περιόδων, πολὺ δὲ πεσισσότερο τῶν παλαιοτέρων ἐποχῶν τῆς ἱστορικῆς μας πορείας θεωροῦμε ὅτι ἡ ὕπαρξη ἑνὸς τέτοιου βοηθήματος, ὅπως τὸ ἐν τῷ γίγνεσθαι εὑρισκόμενο καὶ ἐδῶ ἀμυδρῶς σκιαγραφόμενο ἔργο, θὰ εἶναι ἕνα πολὺ χρήσμο «ἐργαλεῖο» ὄχι μόνο στὰ χέρια τῶν θεραπευτῶν τῶν Ἀνθρωπιστικῶν λεγόμενων Ἐπιστημῶν καὶ ἐραστῶν τῶν Γραμμάτων καὶ Τεχνῶν, ἀλλὰ καὶ στὸ σύνολο τῆς μαθητιώσας καὶ σπουδάζουσας Νεολαίας· θὰ μπορεῖ νὰ λειτουργεῖ ὡς γέφυρα ποὺ θὰ διευκολύνει τὸ πέρασμα ἀπὸ τὴν πετρωμένη πνευματικὰ ὄχθη τοῦ σήμερα στὴν ὄχθη τῶν παρελθόντων αἰώνων καὶ τὴν εὔκολη περιδιάβαση τῶν εὔκαρπων πνευματικῶν λειμώνων της. Ἡ παράθεση τῶν δίγλωσσων κυρίως ἐκδόσεων ἀποβλέπει στὴν εὔκολη πρόσβαση τῶν χρηστῶν του ἀπευθείας στὶς πρωτογενεῖς πηγὲς πληροφοριῶν, ἀποφεύγοντας ἔτσι τὴν ἐξάρτησή τους ἀπὸ τὴν δευτερεύουσα βοηθητικὴ καὶ μόνο Βιβλιογραφία..»
***
Wolfgang Buchwald – Armin Hohlweg – Otto Prinz, Tusculum-Λεξικὸν Ἑλλήνων καὶ Λατίνων συγγραφέων τῆς Ἀρχαιότητας καὶ τοῦ Μεσαίωνα. Μτφρ.: Ἀθανάσιος Ἀλεξ. Φούρλας. Ἐπιμ.: Ἀναστάσιος Χρ. Λῶλος, Ἀθήνα: Ἐκδόσεις Ἀθανάσιος Ἀλεξ. Φούρλας, τόμος πρῶτος: [Ἕλληνες συγγραφεῖς], 1993, σσ. 1-520 & τόμος δεύτερος [Λατῖνοι συγγραφεῖς], 2003, σσ. 521-922. Τὸ δίτομο αὐτὸ ἔργο διαλαμβάνει 1970 συγγραφεῖς, καὶ δὴ 924 Ἕλληνες καὶ 1046 Λατίνους.