Σκαμνού κλέος

Με ενδιαφέρον οι αναγνώστες της ΦτΣ διάβασαν στο φύλλο της ΦτΣ τις μαρτυρίες και τη συμβολή των αγωνιστών του Σκαμνού –των τριών Αποστολοπουλαίων αδελφών- στην Εθνική μας Αντίσταση. Αυτό ήταν αναμενόμενο και δεχθήκαμε την έκφραση αισθημάτων συγκίνησης και υπερηφάνειας.

Αξιοσημείωτες, όμως, είναι δύο παρεμβάσεις που είχαμε με επικριτική διάθεση. Δεν είμαστε εξουσιοδοτημένοι να ανακοινώσουμε τα ονόματα. Ο λόγος δεν γίνεται για τις λιγοστές, όσον και γνωστές σκόπιμες αμφισβητήσεις της Εθνικής μας Αντίστασης στο σύνολό της, που δεν υπάρχει λόγος να σχολιασθούν αφού δεν αναμένεται να επιφέρουν κάποιο αποτέλεσμα. Από την ασκούμενη, όμως, συγκεκριμένη κριτική που υιοθετεί ως πρόσχημα την αυστηρή τάχατες προσήλωση στην «ιστορική αλήθεια», μπορούμε απλά να πούμε ότι πρόκειται περί μίας «επαμφοτερίζουσας» στάσης που –για λόγους που δεν μπορούμε και δεν θέλουμε να αξιολογήσουμε- ανατρέπει την αυτονόητη λογική και ιεράρχηση των πραγμάτων, τι είναι δηλαδή το πρωτεύον και σημαντικό και τι είναι το δευτερεύον και ασήμαντο, που εν πάσει περιπτώσει εστιάζει τις παρατηρήσεις της στα εξής:

• Τα εγκώμια υπέρ των ανταρτών του Σκαμνού είναι υπερβολικά. Χρησιμοποιούνται μάλιστα λέξεις και εκφράσεις, όπως «παραμύθια», «μονολιθική και ολίγον παραμυθατζίδικη» προσέγγιση
• Η συμβολή του Σκαμνού, στην Εθνική Αντίσταση, δεν περιορίζεται στη δράση μίας και μόνον οικογένειας
• Το τόλμημα του Κώστα αποδίδεται στην παραίνεση της γιαγιάς τους, της Σκαροκαταιρίνης («τι τους φυλάς μωρέ!»). Το ίδιο επιχείρημα επεκτείνεται και με μία παραπέρα –υποκειμενική- εκδοχή / εκτίμηση, ότι «η γιαγιά, τους πήρε στο λαιμό της»
• Η άμεση αντίδραση του Κώστα που έσπευσε με το τσεκούρι κατά των δύο Ιταλών, δεν επέφερε το θάνατο αλλά μόνον το σοβαρό τραυματισμό και δη του ενός εκ των δύο, που αμέσως τράπηκαν σε φυγή σπεύδοντας να ειδοποιήσουν το επιτελείο των κατακτητών.
• «Η δράσις των Αφών Αποστολόπουλοι έχει την θετικήν πλευράν και την αρνητικήν»

Η δική μας απάντηση:

Οι αναφορές μας στηρίχθηκαν καθ’ ολοκληρίαν σε μαρτυρίες και κείμενα απολύτως αξιόπιστων και σεβαστών τρίτων που αποδίδουν αυθεντικές μαρτυρίες οι οποίες επί πολλές δεκαετίες δεν αμφισβητήθηκαν. Δεν προσθέσαμε ούτε μία λέξη ή φράση δική μας ακριβώς και μόνον για το λόγο ότι με τους αγωνιστές, μας συνδέουν στενοί συγγενικοί δεσμοί εξ αίματος.

Δεν υποστηρίχθηκε ότι η συμβολή του Σκαμνού στον αγώνα κατά των κατακτητών περιορίζεται σε μία και μόνη οικογένεια. Υπάρχει μία τεράστια προσφορά από άξιους συγχωριανούς στη μνήμη των οποίων υποκλινόμαστε με σεβασμό και ευγνωμοσύνη. Το υπό έκδοση βιβλίο του Πολιτιστικού μας Συλλόγου περιλαμβάνει σε ξεχωριστή ενότητα και μία φιλότιμη προσπάθεια παρουσίασης αυτής της ευρύτερης αντιστασιακής δράσης στο Σκαμνό.

Ουδείς αμφισβητεί ή παραβλέπει την παραίνεση της γιαγιάς Σκαροκαταιρίνης, προς τον Κώστα που άδραξε το τσεκούρι κατά των Ιταλών που επεχείρησαν να προσβάλουν την τιμή της οικογένειας στις 09.02.1942. Αυτής της μοναδικής γυναίκας του Σκαμνού. Την μαία του χωριού που όλοι τη σέβονταν και την εκτιμούσαν για την προσωπικότητά της ή την αυστηρή, δωρική έστω και υπερβολική -κατ’ άλλους- πάνω σε θέματα αξιοπρέπειας και αρχών. Πολύ φοβούμαστε, ότι οι επικριτές μας, αν και συγχωριανοί, παραβλέπουν μία σοβαρή πραγματικότητα που θα όφειλαν να συνεκτιμήσουν. Μιλάμε για την μητριαρχία που αποτελεί ένα σοβαρό δεδομένο για τη δομή και συγκρότηση της μικρής κοινωνίας του χωριού. Πολύ μεγάλος και σοβαρός ο ρόλος της μάνας ή της γιαγιάς στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Δεν είναι τυχαίο που λέμε, ακόμη και σήμερα: «Ο Γιώργος της Λούκαινας, «ο Σπύρος της Ανδριάνας», «ο Σπυρδουλομήτσος» –δηλαδή ο Μήτσος της Σπυριδούλας- κοκ. Η παραίνεση της γιαγιάς μπορεί να ήταν σκληρή, αλλά δεν υπήρχε για αυτήν και την κουλτούρα της οικογένειας άλλη επιλογή. Μας στέλνει πιθανόν χιλιάδες χρόνια πίσω στη Σπαρτιάτισσα μάνα που προέτρεπε το βλαστάρι της δίνοντάς του την ασπίδα με το «ή ταν ή επί τας», αλλά περί αυτού ακριβώς πρόκειται. Το στοιχείο αυτό που ουδόλως αμφισβητείται, σε τίποτα δεν αλλάζει, δεν μειώνει ή δεν επηρεάζει την αξία και σημασία του τολμήματος του Κώστα. Εδώ αξιολογούμε το ψυχικό σθένος και το ανυπέρβλητο φρόνημα και μεγαλείο της υπόψη οικογένειας και δεν ασχολούμαστε με το τι θα έκανε κάποιος άλλος λιγόψυχος στη θέση τους. Πως να το κάνουμε άλλωστε; Θέλει «αρετήν και τόλμην η ελευθερία», αλλά επίσης γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δεν ήταν ιδιαιτέρως πολλοί αυτοί που φύλαξαν τις Θερμοπύλες. Τουλάχιστον οφείλουμε να τους σεβόμαστε.

Ομοίως δεν νομίζουμε ότι έχει αξία να ασχοληθούμε με το ότι το χτύπημα με το τσεκούρι δεν επέφερε το θάνατο, αλλά τραυμάτισε και μάλιστα μόνον τον έναν από τους δύο θρασείς στρατιώτες του κατακτητή. Υποβαθμίζεται η όλη συζήτηση, αν έτσι ιεραρχούνται τα πράγματα. Σημασία έχει ότι το επεισόδιο αυτό του Σκαμνού άναψε το φυτίλι της Αντίστασης σε όλη τη Ρούμελη. Το αν από κει και πέρα για τους σκοπούς του αγώνα μεταδόθηκε ότι τους σκότωσε και τους δύο ή μόνο τον έναν, ελάχιστη σημασία έχει. Στις πολεμικές επιχειρήσεις αυτά είναι συνηθισμένα σε κάθε τόπο και χρόνο.

«Τελευταία εγχειρήματα αυταπάρνησης»

Με τον παραπάνω τίτλο κυκλοφόρησε μόλις προσφάτως ένα ενδιαφέρον βιβλίου του κ. Γιάννη Βούζα (Λαδιάς) από τους Δελφούς που είναι αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης μέσα από τις τάξεις του ΕΛΑΣ.

Με ιδιαιτέρως προχωρημένες σπουδές (Μηχανολόγος Μηχανικός) στην Ελλάδα και στην τέως Σοβιετική Ένωση και σοβαρή μεταπτυχιακή διδακτορική διατριβή, αλλά και άλλες σημαντικότατες επιστημονικές μελέτες(έργο του ιδίου είναι το βραβευμένο πρώτο «Ρωσσο-Ελληνικό Λεξικό Τεχνικών Όρων»], τα γραφόμενα του κ. Βούζα έχουν μία ξεχωριστή ποιότητα. Με ύφος απλό και συμπυκνωμένα νοήματα αναφέρεται στις συγκλονιστικές περιπέτειες των Ελλήνων Ανταρτών μετά το ξέσπασμα του Εμφυλίου σπαραγμού, όπου ο ένας αδελφός, αντάρτης του ΔΣΕ (Δημοκρατικού Στρατού), βρέθηκε στο στόχαστρο του άλλου αδελφού του, του ΚΣ (Κυβερνητικού Στρατού) την περίοδο 1946-1949.

Στο βιβλίο ιστορείται η προσωπική, αλλά και η ευρύτερη αντιπαράθεση των κυβερνητικών στρατιωτικών δυνάμεων με τους αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού στα κακοτράχαλα βουνά του αυχένα Ρούμελης, αλλά και Ανατολικής Θεσσαλίας (Πήλιο, Όσσα, Όλυμπος) και εν συνεχεία προς Βορρά στην οροσειρά της Πίνδου, μετά την ήττα των ανταρτών στο Γράμμο και το Βίτσι, όπου όσοι επέζησαν των σκληρών αναμετρήσεων και των ομηρικών κακουχιών, εγκατέλειψαν την Πατρίδα για να σωθούν και να αποφύγουν έναν δυσμενή θάνατο με βασανιστήρια και εξευτελισμούς, περνώντας στην Αλβανία και εκείθεν σε διάφορες άλλες χώρες του πρώην Σοβιετικού μπλοκ.

Αναμφιβόλως και η παρούσα εργασία του κ. Βούζα, από 174 σελίδες [ISBN: 978-960-930790-1, Ιδιωτική Έκδοση 2008, Ιωάννης Βούζας – Λαδιάς, Αρκαδίου 38, Χολαργός, ΤΚ 155 62, τηλ.: 210-65 23 724] θα συμβάλλει στην ιστορική τεκμηρίωση αυτής της τόσο οδυνηρής πτυχής της νεότερης Ιστορίας της πατρίδας μας.

Γιώργος Μωραϊτης

Ο κ. Γιώργος Μωραϊτης από την Μενδενίτσα, είναι καλός φίλος του Σκαμνού και του Πολιτιστικού μας Συλλόγου. Αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης με τον ΕΛΑΣ, με συμμετοχή στο ΔΣΕ και τον Εμφύλιο και χίλιες δυο περιπέτειες εν συνεχεία στην Ουγγαρία και Ρουμανία. Εισήλθε κρυφά στη χώρα και συνελήφθη το 1956 για να καταδικαστεί δις εις θάνατον και να περάσει πολλά χρόνια στις φυλακές μέχρι το 1966. Η χούντα του 1967 τον φέρνει και πάλι στις επάλξεις του αντιδικτατορικού αγώνα για να οδηγηθεί και πάλι με βαριές ποινές στις φυλακές μέχρι το 1973. Ασκεί το επάγγελμα του δημοσιογράφου και τιμάται από το χώρο των Αντιστασιακών με πολλούς τίτλους. Βραβεία έχει δεχθεί και για την δημοσιογραφική του δράση. Στο ενεργητικό του Γιώργου Μωραϊτη εντάσσεται μία σοβαρότατη βιβλιογραφία, με πάνω από δέκα τίτλους βιβλίων.

Μας έκανε τιμητική αφιέρωση και έχουμε ήδη στα χέρια μας αξιολογότατες εργασίες του:

Αναμνήσεις ενός αντάρτη, Τόμος Α΄ Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 1989
Αναμνήσεις ενός αντάρτη, Τόμος Β’ Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 1999

Με τους δύο τόμους καλύπτει τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο μέχρι και την Βάρκιζα, ενώ επίκειται και η έκδοση ενός τρίτου τόμου που θα καλύψει τον Εμφύλιο και τα επέκεινα.

Εκάς οι Βέβηλοι, Το «κατηγορώ» του Πλουμπίδη, Ντοκουμέντο – Εκδόσεις Εντός

Ο συντοπίτης αγωνιστής έγραψε και την απριλιανή δικτατορία δύο βιβλία εκ των οποίων το ένα έχει μεταφραστεί και στα γερμανικά:

Ρεπορτάζ κάτω από τις ερπύστριες, Reportage unter Panzerketten, Εκδόσεις Εντός, Αθήνα
Κόντρα στη χούντα, Στις επάλξεις του αγώνα και της δημοσιογραφίας, Εκδόσεις Εντός, Αθήνα 1997

Με τις ευαισθησίες του σοσιαλιστή για τους εργαζόμενους, εξέδωσε με συλλογή άρθρων του το βιβλίο

Με τους ανθρώπους του μόχθου, Στις επάλξεις του αγώνα και της δημοσιογραφίας, Β έκδοση Golema, Αθήνα 2007

Μεγάλη επιτυχία, εξ άλλου, σημείωσε το βιβλίο Μυθιστόρημα του Γιώργου Μωραϊτη

Ο γερο-Τζιμ [Made in USA] Η βίβλος ενός αγίου, Β’ έκδοση Καστανιώτη, Αθήνα 2005