FtS85
Το επώνυμον Αστρακάς δεν παράγεται και δεν ετυμολογείται εκ του ομοήχου λέξεως της ρωσικής γλώσσης Αστραχάν ή Αστρακάν Αστρακάς, προς δήλωσιν του σχετικού γουναρικού, αλλά είναι αρχαιοελληνικόν και ετυμολογείται εκ της λέξεως όστρακον.
Εκ της λέξεως όστρακον παράγεται το οστρακεύς (ο) = ο κεραμεύς, ο οστρακάς, ο κεραμοποιός, ο κεραμιδάς, ο οποίος κατασκευάζει τα όστρακα, δηλαδή τα κεραμιδάκια, επί των οποίων εχάραζον μικρά κείμενα.
Κατά την αρχαιότητα τα όστρακα εχρησιμοποίουν ως ψηφοδέλτια κατά τας εκλογάς, εξοστρακισμούς.
Η λέξις οστρακεύς απαντάται εις την Ανθολογίαν Πλανούδου, 191 και το πρώτον εις τον κατά τον δεύτερον (2ο) αιώνα προ Χριστού ζήσαντα επικόν ποιητήν Νικαίνετον (4. 19).
Εκ του οστρακεύς παρήχθη το οστρακάς (ο). Η λέξις «οστρακάς» (ο) απαντάται το πρώτον εις το έργον Ρητορική του κατ τον 2ον αιώνα μ. Χ. ζήσαντος Ηρωδιανού Αιλίου, ο οποίος είναι ο τελευταίος ανεξάρτητος έλλην γλωσσικός ερευνητής, ήτο δε υιός και μαθητής του Απολλωνίου Δύσκολου (Λεξικόν TUSCULUM, τόμος Α΄, σελίς 197).
Η κατάληξις –ας, γενική –ά, ως ο ψωμάς, του ψωμά, ήτο της δωρικής διαλέκτους κατά τους γραμματικούς, [Ηρωδιανός, τόμος 11, σελίς 636, έκδοσις Α Lentz (1867 – 1970)] ενώ ο σχηματισμός του πληθυντικού εις -αδες των αρσενικών ονομάτων εις –ας είναι της Ιωνικής διαλέκτου και άρχισεν και εμφανίζεται από της εποχής των ελληνιστικών χρόνων (Στυλιανός Γ. Καψωμένος : Από την Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας Θεσσαλονίκη 1985 σελίς 49).
Εν συνεχεία βάσει του νόμου της εξομοιώσεως το όμικρον (ο) της πρώτης συλλαβής ετροποποιήθη και εξωμοιώθη προς το φωνήεςν της επομένης συλλαβής α και ούτως εκ του τύπου οστρακάς παρήχθη ο τύπος αστρακάς.
Κατά την διάρκειαν της βυζαντινής περιόδου και εν συνεχεία διεμορφώθησαν οι τύποι : οστρακεύς, οστρακάς, αστρακάς, αστρακάριος, αστρακάρης, Αστράκης, Αστρακάκης, Αστρακίδης, Αστράκος, Αστρακιανάκης, Αστραχάς, Ασδραχάς, Αστρακαί.
Όλα αυτά είναι δηλωτικά του επαγγέλματος του κατασκευάζοντος τα πάσης φύσεως όστρακα (πήλινα αγγεία), κεραμέως, κεραμιδά, κεραμοποιού, αγγειοπλάστου, κανατά κ.λπ.
Και ο απώτερος πρόγονος των εν Σκαμνώ Αστρακαίων, ο Σπυρίδων Αστρακάς και εν συνεχεία ο υιός του Δημήτριος Σπυρίδωνος Αστρακάς, γνωστός ως Σπυριδόπουλος (Σπυρδόπλους) είχε και διετήρει εις θέσιν Καλάμι μικρόν κεραμοποιείον, δηλαδή ήτο οστρακεύς > οστρακάς > αστρακάς .
Τα ανωτέρω αποτελούν περίληψιν μεγαλυτέρας ανεκδότου μελέτης μου με ημερομηνίαν συγγραφής 6-10-1994.
Αθήναι 14 – 10 – 2005 / Περικλής Αστρακάς