FtS63

υπό Γεωργίου Αποστολοπούλου

1. Προς τι ο τουρισμός;

1.1. Πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη

Έννοιες και όροι συνυφασμένοι. Αρκεί μία ματιά στα εγχειρίδια της ιστορίας, ακόμη και από τους μη ειδικούς, για να καταδειχθεί ότι όπου και όταν παρατηρήθηκε οικονομική ανάπτυξη, σημειώθηκε αντίστοιχη πρόοδος πολιτιστική, στα γράμματα και στις τέχνες.

Η αντιπαραβολή των όρων ύλη και πνεύμα δεν δείχνει οπωσδήποτε δύο αντίθετους πόλους. Η αντιπαραβολή αυτή υπηρετεί σκοπούς μελέτης και μόνον, ενώ η αλήθεια είναι ότι και οι δύο έννοιες ανάγονται στην ίδια ουσία. Μέσα από τις αισθήσεις μας βιώνουμε στον υπέροχο αυτό συνεδριακό χώρο τα σημαντικά μηνύματα των εισηγήσεων, καθιστάμεθα σοφότεροι, απολαμβάνουμε μία σπάνια πνευματική τροφή.

Έλληνες, αλλά και ξένοι διανοητές υποστήριξαν αυτή τη θέση, ο καθένας με τον τρόπο του, μέχρι και πρόσφατα με τον Νίκο Καζαντζάκη που μίλησε για τη “φτώχεια και το πάθος” που έχουν τον ίδιο κοινό παρονομαστή.

Το δεδομένο αυτό μας “νομιμοποιεί”, λοιπόν, να μιλήσουμε σ΄ αυτό το παγκόσμιο συνέδριο Ρουμελιωτών για την οικονομική πρόοδο μέσα από την ήπια τουριστική ανάπτυξη της Ρούμελης.

1.2. Συμβολή της τουριστικής βιομηχανίας στην ανάπτυξη της Ελλάδος

Αρκεί απλά και μόνον το στοιχείο, ότι η ελληνική τουριστική βιομηχανία, μαζί με τις εξαρτώμενες από αυτήν δραστηριότητες καλύπτουν το 18% του ΑΕΠ (Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος) για να καταφανεί ο ρόλος και η σημασία του κορυφαίου αυτού κλάδου της οικονομίας για την πατρίδα μας.

Εξειδικεύοντας περαιτέρω τα πράγματα έχει να σταθεί κανείς σε κρίσιμες παραμέτρους, όπως η εισαγωγή συναλλάγματος, δεδομένου ότι μιλώντας για τουρισμό στην Ελλάδα θα πρέπει να αντιλαμβανόμαστε ότι σε ποσοστό περίπου 90% των μεγεθών, εννοούμε εισερχόμενο τουρισμό. Κατ επέκταση να υπογραμμισθεί η σημασία του τουρισμού στην αντιμετώπιση των προβλημάτων του ισοζυγίου πληρωμών.

Δεν είναι υποδεέστερη η σημασία του κλάδου αυτού στον τομέα της απασχόλησης μιας και από την φύση του ο τουρισμός θεωρείται δραστηριότητα που χρειάζεται πολλές θέσεις και ειδικότητες ανθρώπινης εργασίας. Να αποσαφηνισθεί η φοροδοτική ικανότητα του κλάδου, αλλά και ο “διπλωματικός” του ρόλος, μιας και αποτελεί ένα παράθυρο στον κόσμο, μεταφέροντας σε όλα τα σημεία του πλανήτη το μήνυμα του δικού μας πολιτισμού, του δικού μας τόπου. Είναι δηλαδή ο τουρισμός ο καλύτερος μας πρεσβευτής και πολλές φορές συμβάλλει αποφασιστικά στην καλλιέργεια των διεθνών μας σχέσεων.

1.3. Σύγκριση με άλλους κλάδους της οικονομίας

Η ναυτιλία μας που δικαιολογημένα μας κάνει εθνικά υπερήφανους και μας χαρίζει την πρωτιά σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει το χαρακτηριστικό γνώρισμα και εν τέλει μειονέκτημα, της εύκολης μεταφοράς της έδρας και της σημαίας των σκαφών στους ανά την υδρόγειο φορολογικούς παραδείσους, αποστερώντας τη χώρα μας από αντίστοιχα φορολογικά έσοδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι και οι εξαιρετικά χαμηλοί συντελεστές φορολογίας και τα διάφορα νομοθετημένα προνόμια υπέρ του κλάδου αυτού, δεν μπόρεσαν να προσελκύσουν ένα σημαντικό ποσοστό σκαφών κάτω από την ελληνική σημαία ή να διατηρήσουν την έδρα των ναυτιλιακών επιχειρήσεων ελληνικών συμφερόντων πάνω σε ελληνικό έδαφος.

Το ζήτημα συμβολής στην απασχόληση φαίνεται ότι μειώνεται στο χώρο της ναυτιλίας μας, μιας και μεγάλος αριθμός αλλοδαπών, κάτω από ευμενέστερους οικονομικούς όρους, εκτοπίζει τους Έλληνες ναυτικούς.

Από την άλλη μεριά, η κλασσική βιομηχανία της πατρίδος μας, η μεταποίηση, εκτός από μερικές φωτεινές εξαιρέσεις, δεν φαίνεται να δικαιώνει τις προσδοκίες των κυβερνήσεων από το τέλος του 2ου Παγκοσμίου πολέμου και μέχρι τα σήμερα. Το αποτέλεσμα είναι μικρό και υπολείπεται πολύ των στόχων που αντιστοιχούν στους πολυποίκιλους πόρους και ευεργετήματα που θέσπισε η πολιτεία και καρπώθηκαν οι βιομήχανοι.

2. Υφιστάμενη κατάσταση στη Ρούμελη

2.1. Ανομοιογένεια

Δραματικές αποκλίσεις ανάπτυξης παρατηρούνται μεταξύ των επί μέρους περιοχών της Ρούμελης στην εν γένει οικονομική πρόοδο και ειδικότερα στην τουριστική ανάπτυξη, που εκ προοιμίου θα πρέπει να τονισθεί ότι βρίσκεται στο κατώτατο επίπεδο .

Περιοχές με κάποια σχετική ανάπτυξη, εντοπίζονται στην Αττική, στην Εύβοια -κυρίως την νότια-, στο Λουτράκι, τους Δελφούς, το Καρπενήσι, την Αράχοβα και τον Παρνασσό με το χειμερινό σκι.

2.2. Αθήνα: Η Πύλη εισόδου που φθίνει

Η Ελληνική πρωτεύουσα με πολλά περιβαλλοντολογικά προβλήματα, αποτελεί και για τον τουρισμό σκιά του παλαιού εαυτού της. Οι επισκέπτες είναι λίγοι και το μεγαλύτερο μέρος από αυτούς φθάνουν για να πάρουν μέρος στα προγράμματα των γύρων . Οι επισκέπτες όμως αυτοί δεν παραμένουν στην πόλη παρά μόνον μία βραδιά για να επισκεφθούν την Ακρόπολη και το Εθνικό Μουσείο ή κάτι ανάλογο και να σπεύσουν να απομακρυνθούν προς τους άλλους επιλεγμένους προορισμούς σύμφωνα με το πρόγραμμά τους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το τρέχον έτος 2001, λίγα χρόνια πριν την μεγάλη διοργάνωση της Ολυμπιάδας του 2004 και παρά τις βάσιμες ευμενείς εκτιμήσεις, η Αθήνα δεν σημείωσε κάποια αξιόλογη ευμενή εξέλιξη στις διανυκτερεύσεις των αλλοδαπών τουριστών.

2.3. Δελφοί: Πολυήμεροι γύροι

Οι πολυήμεροι γύροι είναι το προϊόν που αγγίζει τη Ρούμελη με επίκεντρο τους Δελφούς, όπου πραγματοποιείται μία και μόνη διανυκτέρευση. Οι πολυήμεροι γύροι που μέχρι σήμερα τραβούν το ενδιαφέρον πελατών της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης, αλλά και από τις ΗΠΑ, παρουσιάζουν συμπτώματα κόπωσης. Το πλείστον των πελατών που ταξιδεύουν έχουν ήδη επισκεφθεί αυτές τις περιοχές, αλλά εδώ προσμετράται -αρνητικά- και η συμπεριφορά των τουριστών που στρέφουν το ενδιαφέρον των σε άλλα προϊόντα, βιώματα, προγράμματα.

2.4. Καχεξία στα λοιπά αντικείμενα

Ο ιαματικός τουρισμός, μιας και η Ρούμελη, με επίκεντρο τη Φθιώτιδα, εμφανίζεται με πολλές αξιόλογες πηγές, δεν εμφανίζει κάποια πρόοδο. Τον ίδιο δρόμο ακολουθούν άλλα θεματικά αντικείμενα όπως θρησκευτικός τουρισμός, συνέδρια, πολιτιστικά γεγονότα.

Κάποια ελπίδα δικαιολογεί ο χειμερινός τουρισμός στον Παρνασσό και Καρπενήσι, καθώς και στους πλησίον οικισμούς στα δυτικά (Αράχοβα) και ανατολικά (Πολύδροσο, Αμφίκλεια, Επτάλοφος) του όρους Παρνασσού και Τυμφρηστού. Ομοίως αξίζει να σημειωθεί η παρατηρούμενη κίνηση στα αντικείμενα του βιώματος ή και της “περιπέτειας”, όπως το κανό και η λαστιχένιες βάρκες για το πέρασμα ποταμού (Εύηνος), το φαράγγι του Ασωπού που πρόσφατα “ανακαλύφθηκε”.

Ο αγροτουρισμός δεν παρουσίασε κάποια αξιόλογη εξέλιξη και υπολείπεται κατά πολύ έναντι άλλων περιοχών της χώρας, όπου έγινε συστηματικότερη δουλειά και βέλτιστη αξιοποίηση διατεθέντων κοινοτικών πόρων (προγράμματα leader).

2.5. Υποδομές

Η έλλειψη αεροδρομίου αυτομάτως εξαιρεί τη Ρούμελη από τη συμμετοχή της στην μεγάλη πίττα του Τουρισμού. Η χώρα μας προσεγγίζεται από τους αλλοδαπούς -κυρίως Ευρωπαίους- τουρίστες με έκτακτες αεροπορικές πτήσεις.

Το οδικό δίκτυο εμφανίζεται προβληματικό και σε μερικές περιοχές ανεπαρκές. Η “φουρκέτα” του Μαλιακού, τμήμα της λεγόμενης εθνικής οδού Αθηνών – Θεσσαλονίκης ευρύτερα πλέον συνδυάζεται με την εκατόμβη των θυμάτων της ασφάλτου. Μεγάλοι οδικοί κόμβοι -όρα περίπτωση διασταύρωσης Θερμοπυλών- χωρίς ανισόπεδες διαβάσεις ή έστω ένα φωτεινό σηματοδόπτη! Από κοντά ακολουθεί σε κακή κατάσταση η σήμανση.

Ο σιδηρόδρομος που σε άλλες χώρες αποτελεί αξιόπιστο μέσο μεταφοράς και υποστήριξης τουριστικής δραστηριότητας, συνεχίζει να είναι απηρχαιωμένος στη χώρα μας.

Η επικοινωνία ενσύρματη και ασύρματη παρουσιάζει πολλές αδυναμίες στη Ρούμελη ή τουλάχιστον σε αρκετές περιοχές, εξ αιτίας του ανάγλυφου. Έτσι λοιπόν δεν μπορεί κανείς να είναι σίγουρος ότι θα έχει παντού χρήση κινητού τηλεφώνου ή τηλεόρασης. Ομοίως δεν μπορεί να έχει παντού ψηφιακές γραμμές τηλεφώνου ή μεταφοράς δεδομένων για υπολογιστές.

Η ανεπάρκεια σε μαρίνες και λιμάνια αποστερεί την Ρούμελη από πολλούς και καλούς πελάτες.

Οι παραπάνω ανεπάρκειες αποτελούν και την απάντηση στο ερώτημα που τίθεται από πολλούς, γιατί η Ρούμελη δεν έχει ξενοδοχεία. Και βέβαια, δεν γίνεται καν λόγος για καλά ξενοδοχεία 4 και 5 αστέρων που προσελκύουν καλούς πελάτες.

2.6. Οι πόροι – βάσεις

Δεν χωρεί αμφιβολία ότι η Ρούμελη διαθέτει σημαντικούς φυσικούς πόρους. Ένα φυσικό περιβάλλον με σπάνιες ομορφιές, ορεινούς όγκους, ιαματικές πηγές και βαριά πολιτιστική κληρονομιά. Όλα αυτά όμως χωρίς καμία αξιόλογη προσπάθεια ανάδειξης και αξιοποίησης.

2.7. Το περιβάλλον

Σε γενικές γραμμές το φυσικό περιβάλλον διατηρείται χωρίς μεγάλες βλάβες. Σε μερικές περιοχές (Βοιωτία) παρατηρείται επιβάρυνση του περιβάλλοντος από βιομηχανικά απόβλητα.

Μεγάλο πρόβλημα εντοπίζεται στο “ανθρωπογενές” περιβάλλον, όπως η αρχιτεκτονική των κτιρίων που υποβαθμίζεται βάναυσα, καθώς εκφυλίζονται και εκτοπίζονται όλα εκείνα τα παραδοσιακά στοιχεία που συνθέτουν την ομορφιά και τον αρχιτεκτονικό πολιτισμό της περιοχής. Ημιτελείς κατασκευές χάσκουν εδώ κι εκεί για πολλά χρόνια, ακόμη και κοντά στους Δελφούς.

Η κακή διαχείριση των οικιακών και βιομηχανικών απορριμμάτων αποτελεί μείζον πρόβλημα και στιγματίζει την περιοχή. Τα οδικά δίκτυα βρίθουν από σκουπίδια δεξιά και αριστερά, απειλώντας τον κορυφαίο κλάδο της Ελληνικής οικονομίας. Οι ξένοι επισκέπτες δακρύζουν ακούγοντας τους ξεναγούς να τους μιλούν για τον Λεωνίδα, εκστασιάζονται μαθαίνοντας περισσότερα πράγματα για τους Δελφούς, αλλά διερωτώνται κινούμενοι με τα πούλμαν και τα ιδιωτικά αυτοκίνητα “τι σόϊ άνθρωποι είναι αυτοί που κατοικούν αυτό τον τόπο σήμερα;”

2.8. Μηχανισμοί ανάπτυξης

Δεν έχουμε υπόψη μας κάποιο αξιόλογο μηχανισμό ανάπτυξης με χειροπιαστό έργο και θετικό αποτέλεσμα σε όλη την περιοχή της Ρούμελης. Οι ΟΤΑ, όπως στο πλείστον των περιοχών της χώρας, εμφανίζονται ασυντόνιστοι και πρόχειροι. Πολλοί άρχοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν έκριναν χρήσιμη και απαραίτητη τη συμμετοχή τους σ΄ αυτή εδώ την μεγάλη διοργάνωση που αφορά όλους μας.

3. Παράμετροι ήπιας τουριστικής ανάπτυξης

3.1. Αειφορία

Ανάλωση αποθεμάτων φυσικών πόρων με φειδώ. Οι παρεμβάσεις μας στο περιβάλλον να μην μειώνουν ή υποβαθμίζουν την ποιότητα των φυσικών πόρων. Μέριμνα για τις επόμενες γενεές.

Η ενέργεια, για παράδειγμα, να εξοικονομηθεί από ήπιες πηγές, όπως ο ήλιος, ο άνεμος, ή βιομάζα, η γεωθερμία.

3.2. Φυσικό περιβάλλον

Η ύπαρξη καλού φυσικού περιβάλλοντος και η αποτελεσματική του προστασία, αποτελεί θεμελιώδη όρο. Εδώ εννοείται η χλωρίδα και πανίδα, αλλά και οι ακτές, τα θαλάσσια και εσωτερικά ύδατα των λιμών και ποταμών, ακόμη και ο υδροφόρος ορίζοντας.

Η προστασία του περιβάλλοντος προϋποθέτει συγκεκριμένα μέτρα και διευθετήσεις μεταξύ αντικρουομένων δράσεων. Παραπέρα αυτά τα μέτρα σημαίνουν παρεμβάσεις στη χρήση των φυτοφαρμάκων, την υπεράντληση των υδάτων, τη διαχείριση των απορριμμάτων, την πυροπροστασία, την ανεξέλεγκτη θήρα και υλοτομία. Περαιτέρω σημαίνουν βιολογικό καθαρισμό αποβλήτων και ενίσχυση των οικολογικών καλλιεργειών και της κτηνοτροφίας πάνω σε βάση που υπαγορεύει η υγιεινή.

3.3. Ανθρωπογενές περιβάλλον

Η διατήρηση της παραδοσιακής ομορφιάς στα κτίρια και τον οικιακό ή επαγγελματικό εξοπλισμό δεν αφορά μόνον τους χαρακτηρισμένους “παραδοσιακούς” οικισμούς ή τα διατηρητέα κτίσματα. Κάθε νέα κατασκευή θα όφειλε, σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο και φυσικά σε ολόκληρη τη Ρούμελη να παίρνει σοβαρά υπόψη της τα στοιχεία αυτά, όπως υπαγορεύονται από την παράδοση. Να ενισχύεται το τοπικό χρώμα, ο τοπικός χαρακτήρας του κάθε οικισμού. Να ενταχθεί δυναμικά και πάλι στις κτηριοδομικές παρεμβάσεις σαν βασικό υλικό η πέτρα, το ξύλο και το κεραμίδι.

Τα έπιπλα στους εσωτερικούς χώρους έχουν να αναδείξουν την περίφημη πολιτιστική μας κληρονομιά της Ρούμελης, χωρίς εκφυλιστικά φαινόμενα και παραφωνίες.

Η νέα τεχνολογία είναι καλοδεχούμενη, ιδίως στους τομείς ποιότητας και ασφάλειας, αλλά επιζητείται το σωστό πάντρεμα με το παραδοσιακό στυλ.

3.4 Αλληλεπιδράσεις στο ανθρώπινο στοιχείο

Στα ζητούμενα εντάσσεται ένα ιδανικό πάντρεμα με σχέση δούναι και λαβείν του ανθρώπινου στοιχείου με το περιβάλλον της Ρούμελης και τις σύγχρονες τάσεις και την εξέλιξη που είναι αναπότρεπτη. Τον αρμονικό συνδυασμό και συμβιβασμό του παλιού με το καινούργιο.

3.5. Προσπέλαση

Είναι το βασικότερο στοιχείο, αν μιλάμε για τουριστική ανάπτυξη. Απαραίτητο το αεροδρόμιο, αν προσβλέπουμε στην επίσκεψη αλλοδαπών, που μόνον από κει μπορεί να γίνει σοβαρή συζήτηση για τουριστική ανάπτυξη. Είναι λάθος και αφίσταται της πραγματικότητας ο υπερτονισμός του εσωτερικού τουρισμού. Οι τοπικές περιηγήσεις στο χώρο της Ρούμελης ή οι επισκέψεις από άλλες περιοχές της χώρας, είναι μεν καλοδεχούμενες, αλλά έχουν περιορισμένη σημασία.

3.6. Ισόρροπη ανάπτυξη

Στα ζητούμενα είναι να υποστηριχθεί ολόκληρη η Ρούμελη με την αξιοποίηση και ανάδειξη των πλεονεκτημάτων της κάθε περιοχής. Παραθαλάσσιες εγκαταστάσεις και διακοπές στις ακρογιαλιές, αγροτουρισμός στα ορεινά.

3.7. Πολιτιστική ανάπτυξη

Επιζητείται να αναδειχθεί ο τεράστιος πολιτιστικός πλούτος της Ρούμελης που αγνοείται ακόμη και από τους αυτόχθονες. Αυτό το στοιχείο μπορεί να αποτελέσει στη συνέχεια πόλο έλξης επισκεπτών αν συμπληρωθεί με κατάλληλες ενέργειες.

3.8. Διαφοροποίηση

Να βρεθεί αυτό που δεν προσφέρει ο άλλος, ο ανταγωνιστής κι εκεί να δουλέψουμε. Να δούμε τι ζητάει ο σημερινός επισκέπτης και προς αυτή τη κατεύθυνση να στρέψουμε τη δημιουργική μας φαντασία με έμφαση στην πρωτοτυπία, την εναλλαγή και πολυμορφία των εμπειριών, τη συμμετοχή του επισκέπτη σε δράσεις και βιώματα που φθάνουν ακόμη και στην περιπέτεια (πέρασμα φαραγγιού του Ασωπού, κανό στον Εύηνο, ποδήλατο στο οροπέδιο, ιππασία).

4. Προς τι η ήπια τουριστική ανάπτυξη;

Η βίαιη επέμβαση στο περιβάλλον με βαριές κατασκευές, ως επί το πλείστον ασυμβίβαστες προς τη φυσιογνωμία της κάθε περιοχής, επιφέρει σε μεσομακροπρόθεσμη προοπτική περισσότερη ζημία, παρά όφελος.

Η απότομη αύξηση τουριστών και η μαζική παρουσία τους σε μία περιοχή μπορεί να προκαλέσει αλλοίωση και εκφυλισμό των τοπικών πολιτιστικών στοιχείων.

Η εμπειρίες από ανάλογες περιπτώσεις είναι διδακτικές. Παράδειγμα η Μαγιόρκα, του συμπλέγματος των Βαλεαρίδων, όπου τα μεγέθη και μόνον της συγκεκριμένης νήσου, ανταγωνίζονται τα συνολικά μεγέθη της Ελλάδος σε διακίνηση τουριστών κλπ. Ήδη οι τοπικές αρχές επιβάλλουν φόρους “περιβάλλοντος” κατά κεφαλή εισερχομένων τουριστών, αρνούνται τη χορήγηση νέων αδειών για ανέγερση ξενοδοχείων, παρά μόνον μετά από κατεδάφιση ίσου αριθμού παλαιών μονάδων, αντιμετωπίζουν δυσχέρειες στην ύδρευση παρά τις τέλειες εγκαταστάσεις αφαλάτωσης και τους ταμιευτήρες νερού κλπ.

Η Ρούμελη ξεκινώντας από πολύ χαμηλά επίπεδα δεν έχει κανένα λόγο να κάνει λάθη.

5. Μέτρα και προτάσεις

5.1. Αεροδρόμιο

Αποτελεί τον πρώτιστο στόχο το άνοιγμα του αεροδρομίου της Λαμίας. Από τη στιγμή που χάθηκε η ευκαιρία επέκτασης του αεροδρομίου της Τανάγρας σε αντικατάσταση του Ελληνικού που υποστηρίχθηκε από σοβαρότατους φορείς, δεν φαίνεται άλλη καλύτερη λύση για τη Ρούμελη. Τουλάχιστον την ανατολική. Να σημειωθεί ότι το Αεροδρόμιο Τανάγρας αποκλείεται και από τη σύμβαση του Ελληνικού Δημοσίου με τον γερμανικό οίκο Hochtief που διαχειρίζεται το αεροδρόμιο των Σπάτων ως ευρισκόμενο εντός ακτίνος 100 χιλιομέτρων. Επίσης δεν φαίνεται πιθανό να χρησιμοποιηθεί έστω σαν εφεδρικό αεροδρόμιο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες μιας και η πίστα του δεν έχει τις απαιτούμενες προδιαγραφές για βαριά αεροσκάφη της πολιτικής αεροπορίας.

Το αεροδρόμιο Λαμίας, θα μπορούσε να δημιουργηθεί μετά από σχετική άδεια του Υπουργείου Μεταφορών με ένα μικτό σύστημα επένδυσης από τοπκές αρχές αυτοδιοίκησης (Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, Νομαρχία Φθιώτιδος, ΤΕΔΚ, Δήμους της περιοχής και πιθανόν με σύμπραξη ιδιοτικών κεφαλαίων, κονσόρτσιουμ ενδιαφερομένων επιχειρήσεων.

Στους Δελφούς επιβάλλεται να δημιουργηθεί ελικοδρόμιο.

5.2. Ολυμπιακοί αγώνες

Η μεγάλη διοργάνωση του 2004 αποτελεί πρόκληση και ευκαιρία για τη Ρούμελη, καθώς και για ολόκληρη τη χώρα. Η Ρούμελη μπορεί κάλλιστα να διεκδικήσει σημαντικό τμήμα δραστηριότητας πριν, κατά και μετά τη μεγάλη διοργάνωση για την υποδοχή αθλητικών αποστολών εγκλιματισμού σε αθλητικές εγκαταστάσεις συδυασμένες με ποιοτικά καταλύματα, μονάδες γαστρονομίας κττ. Στη διάρκεια της τέλεσης των αγώνων μπορούν τα καταλύμματα της περιοχής να συμβάλλουν στη φιλοξενία του αριθμού των επισκεπτών που εκτιμάται ιδιαίτερα μεγάλος. Οι επισκέπτες που θα επισκεφθούν τη χώρα μας δεν θα εξαντλήσουν την παραμονή τους στην Αθήνα ή στην ευρύτερη περιοχή του Λεκανοπεδίου Αττικής, αλλά ένα μεγάλο μέρος του πακέτου των υπηρεσιών τους θα καλυφθεί από παραμονή, επισκέψεις και εκδρομές στον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο. Η Ρούμελη, ευρισκόμενη εγγύτατα στο χώρο τέλεσης των αγώνων, θα μπορούσε να προετοιμαστεί και να διεκδικήσει ένα μεγάλο ποσοστό από αυτές τις συμπληρωματικές υπηρεσίες.

5.3. Αστακός

Στην πανέμορφη αυτή περιοχή της Αιτολοακαρνανίας που είχε προ ετών προβλεφθεί για ΠΟΤΑ μαθαίνουμε τώρα ότι προγραμματίζεται η δημιουργία ναυτικής βιομηχανικής ζώνης για διάλυση πλοίων κττ. Θεωρούμε ατυχή την εξέλιξη αυτή. Υπάρχουν άλλες περιοχές για διαλυτήριο πλοίων, ενώ δεν υπάρχουν τόσο όμορφες περιοχές για τουριστική ανάπτυξη που θα άλλαζε την τύχη και τις προοπτικές της περιοχής αυτής.

Αν δεν είναι αργά, θα άξιζε να εκτιμηθεί και πάλι αυτή η εξέλιξη.

5.4. Ιαματικά λουτρά

Ένα παλιό και ξεπερασμένο “προϊόν” χρειάζεται εντελώς νέο “στείσιμο”, παρουσίαση και μάρκετινγκ. Μία εντελώς διαφορετική στρατηγική. Δεν μιλάμε πια για την συνταγογράφιση προς τους ασθενείς μέσω ΙΚΑ για να κάνουν ιαματικά μπάνια. Αυτό δεν έχει σχεδόν κανένα ενδιαφέρον και απομακρύνει τους επισκέπτες που έτσι αισθάνονται ή τους αντιμετωπίζουν σαν “ασθενείς”.

Αντ΄αυτών μικλάμε πλέον για κέντρα ομορφιάς και καλλιέργειας της φυσικής κατάστασης (wellnes). Προσελκύουμε πελάτες ευρύτερου ηλικιακού και οικονομικού φάσματος. Μιλάμε για εγκαταστάσεις πολυτελείας 4 και 5 αστέρων με πολλές εναλλακτικές μορφές άθλησης και ψυχαγωγίας.

5.5. Ενίσχυση του τοπικού χρώματος

Οι πολεοδομικές και άλλες συναρμόδιες αρχές υποδεικνύουν και υποστηρίζουν μελέτες και κατασκευές που πειθαρχούν στο παραδοσιακό στυλ αρχιτεκτονικής με όλα τα ωραία στοιχεία της Ρουμελιώτικης αρχιτεκτονικής. Θεσπίζονται κίνητρα για λιθοδομές στις κτηριακές κατασκευές και τη διαμόρφωση του περίβολου, μάντρες ή λιθόστρωτες αυλές (καλντερίμια). Τα κίνητρα δεν κάνουν εξαιρέσεις σε παραδοσιακούς και μη οικισμούς. Ομοίως υποστηρίζεται η κεραμοσκεπή (αντί για τις απεχθείς ταράτσες από μπετόν) και τα ξύλινα πορτοπαράθυρα (αντί για πλαστικά) ή το τούβλο (αντί για τσιμεντόλιθους).

Δεν γίνονται δημόσια, επαρχιακά ή δημοτικά έργα χωρίς επένδυση από πέτρα.

Και μόνον για το ζήτημα αυτό, το Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτών θα άξιζε να συγκαλέσει ένα συνέδριο αρχιτεκτόνων της Ρούμελης με σκοπό να οριοθετηθεί το ζήτημα και να διαμορφωθούν νόρμες για κτηριοδομικά ζητήματα, αλλά και αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων, στυλ εξοπλισμού, επίπλωσης κλπ

5.6. Διαιτολόγιο

Μία επιλογή από τα καλύτερα ρουμελιώτικα εδέσματα που παρουσιάζουν διαιτολογικά πλεονεκτήματα -όχι σώνει και καλά κοκορέτσι- , αλλά πολύ πιθανόν ψητά σούβλας, λαχανοντολμάδες, γιαπράκια, χορτόπιτες, μπαμπανέτσα, φορμαέλα κλπ.

Βάση του διαιτολογίου τα υγιεινά και οικολογικά προϊόντα φυτικής και ζωϊκής προέλευσης.

Επιχειρήσεις εστίασης και γαστρονομίας με υψηλές προδιαγραφές καθαριότητας, εξοπλισμού και εξυπηρέτησης του πελάτη.

5.7. Ο τοπικός πληθυσμός

Η ευαισθητοποίηση, η συμμετοχή και η κινητοποίηση του τοπικού πληθυσμού αποτελεί πολύ σημαντικό, αλλά και εξαιρετικά δύσκολο παράγοντα. Να αγκαλιάσει την προσπάθεια και να δώσει τον καλύτερο εαυτό του. Πόσο εύκολο είναι να μάθει ο νεοέλληνας να μην πετάει τα σκουπίδια από δω και από κει;

Οι πρωτοβουλίες επικοινωνίας και “μοτιβαρίσματος” του κοινού τόσο από τον δημόσιο, όσο και τον ιδιωτικό τομέα, θα πρέπει να βρίσκονται σε πλήρη στοίχιση και εναρμονισμό, ώστε το μήνυμα να περνάει καθαρό και ισχυρό υπηρετώντας τον γενικό στόχο. Να ενθαρρυνθεί ο Ρουμελιώτης στην διατήρηση της παροιμιώδους φιλοξενίας του χωρίς το έντονο κερδοσκοπικό στοιχείο .

Να συμβιβάσει ο ρουμελιώτης τις παραδοσιακές του δραστηριότητες στον αγροτικό και κτηνοτροφικό ή αλιευτικό τομέα με κάτι το καινούργιο που αγγίζει την αγροτουριστική δραστηριότητα ή διάφορες ειδικές μορφές τουρισμού.

5.8. Ανάδειξη των ιστορικών μνημείων

Ανεξερεύνητοι είναι οι θησαυροί που κρύβει η ρουμελιώτικη γη στα σπλάχνα της για να τεκμηριώσει τη λαμπρή και μακραίωνη ιστορία της, αλλά και το υψηλό πολιτιστικό της επίπεδο στα παλαιότερα χρόνια. Να ενταθούν οι ρυθμοί ανάδειξης αυτής της τεράστιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

Είναι κρίμα ότι και τα ήδη γνωστά μνημεία και μαρτυρίες αυτού του πολιτισμού δεν αναδεικνύονται και δεν προβάλλονται όσο πρέπει. Για παράδειγμα μιλάμε για το μυθικό Ηρακλή, τον Αχιλλέα, το Βασιλιά της Φθίας, το Λεωνίδα, το Διάκο, τον Ανδρούτσο, το Μεσολόγγι, τους αρματολούς και κλέφτες, τον Γοργοπόταμο.

5.9. Πολιτιστική δράση

Να υποστηριχθεί και προβληθεί η καλλιτεχνική δημιουργία της Ρούμελης που είναι πλούσια, αλλά περίπου άγνωστη. Στη μουσική, τη ζωγραφική, τη γλυπτική. Να αναδείξουμε νέους πολιτιστικούς θεσμούς, όπως το Φεστιβάλ της Ρούμελης με σπονδυλωτές δράσεις που θα αγκαλιάζουν όλες τις περιοχές με αλληλοσυμπλήρωση και συντονισμό. Να ζωντανέψουν τα αρχαία θέατρα στην Ερέτρια, τη Χαιρώνεια, τα κάστρα της Λαμίας, της Μενδενίτσας, της Ναυπάκτου.

5.10. Δημόσιοι χώροι και υποδομές

Βελτίωση οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου. Ανισόπεδοι κόμβοι όπου χρειάζεται, σήμανση στους δρόμους. Πλακοστρώσεις σε δρόμους, πεζοδρόμια, πλατείες. Νοικοκυρεμένη διαχείριση απορριμμάτων σε συνδυασμό με σχολαστική καθαριότητα. Βιολογικός καθαρισμός αποβλήτων της βιομηχανίας (κυρίως Βοιωτία), των ξενοδοχείων και των οικισμών.

Οι μεγάλοι διεθνείς τουριστικοί οργανισμοί υπογραμμίζουν ότι ο Ελληνικός Τουρισμός κινδυνεύει από τα σκουπίδια!

5.11. Νέες δραστηριότητες

Κεφαλαιώδους σημασίας το στοιχείο της καινοτομίας!

Πρότυπες οικολογικές καλλιέργειες και κτηνοτροφία με εκπαιδευτικές προεκτάσεις ή και δυνατότητες επίσκεψης. Δράσεις με έντονο στοιχείο της πρωτοτυπίας και του βιώματος, συνδυασμένες με τα μοναστήρια, την ορειβασία, την άθληση στη φύση, ποδήλατο στο βουνό, ιππασία, πέρασμα του ποταμού με κανώ ή φουσκωτή βάρκα (Εύηνος), μέχρι και δράσεις με το στοιχείο της περιπέτειας που φαίνεται σύμφωνα με αναλύσεις, ότι το ζητάει ο σύγχρονος τουρίστας, όπως πέρασμα Φαραγγιού (Σκαμνός – Ασωπός).

5.12. Οικονομικοί πόροι

Πρωτοβουλίες και επεμβάσεις της μορφής που αναπτύσσονται εδώ, δεν προσελκύουν τουλάχιστον σε πρώτο στάδιο το ιδιωτικό επενδυτικό ενδιαφέρον. Το σημείο στο οποίο, όμως, θα πρέπει να σταθεί κανείς είναι η βέλτιστη αξιοποίηση των πόρων του 3ου ΚΠΣ, αλλά και τα σημαντικά κονδύλια από την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του ΕΟΤ, ιδιαίτερα σε σχέση με τις λουτροπόλεις της περιοχής.

Οι ΟΤΑ θα όφειλαν να λαβαίνουν σοβαρότατα υπόψη τους τις διαστάσεις της πολιτιστικής, οικολογικής – περιβαλλοντολογικής ανάπτυξης και προστασίας για τη διενέργεια κάθε δαπάνης.

Το αεροδρόμιο Λαμίας θα μπορούσε, αν δεν χρηματοδοτηθεί από το δημόσιο που ήδη έχει μεγάλες υποχρεώσεις υποστήριξης 40 περίπου αεροδρομίων πολιτικής αεροπορίας, να αντιμετωπισθεί από ένα κονσόρτσιουμ ιδιωτικών επενδύσεων με αντάλλαγμα μία μακροχρόνια εκμετάλλευσή του, σε συνδυασμό με παραχώρηση αδειών και εγκαταστάσεων σε λουτροπόλεις από τον ΕΟΤ.

5.13. Επιτροπές και συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης

Η κορυφαία εκδήλωση με το παγκόσμιο συνέδριο Ρουμελιωτών που διοργάνωσε για πρώτη φορά το πνευματικό κέντρο της Ρούμελης, αναδεικνύει ένα τεράστιο δυναμικό σε ανθρώπινο μυαλό, αλλά και ενθουσιώδεις ντόπιους και ομογενείς της διασποράς Ρουμελιώτες που θέλουν και μπορούν να βοηθήσουν στην προκοπή του τόπου τους. Αυτό το δυναμικό είναι κρίμα να πάει χαμένο.

Από αυτή τη διαπίστωση προκύπτει η ευθύνη του πνευματικού κέντρου Ρουμελιωτών να συστήσει ομάδες εργασίας προκειμένου να εμβαθύνουν και εξειδικεύσουν τα επί μέρους ζητήματα. Μία τέτοια πρωτοβουλία δεν υποκαθιστά τις αρχές, αλλά μπορεί να αποβεί πολύτιμος σύμβουλος και συμπαραστάτης.

5.14. Μηχανισμός παρακολούθησης έργων & επικοινωνίας

Κρίνουμε απαραίτητη τη δημιουργία ιστοσελίδας του πνευματικού κέντρου Ρουμελιωτών που θα αποτελέσει ένα διεθνές φόρουμ κατάθεσης και ανταλλαγής απόψεων, αλλά και εργαλείο συντονισμού και παρακολούθησης των δραστηριοτήτων με κυρίαρχο το στοιχείο της αμεσότητας και πιστότητας. Μέσα από αυτό τον μηχανισμό αξιοποιούνται όλοι οι Ρουμελιώτες σε οποιοδήποτε μέρος της υδρογείου και αν βρίσκονται.

***

Εισήγηση που έγινε στο 1ο Παγκόσμιο Συνέδριο Ρουμελιωτών στο Κάστρο της Λαμίας 14-17.09.2001
Οικονομολόγος, Οικονομικός Διευθυντής TUI Hellas -ιθύνουσα εταιρία τουρισμού στην Ελλάδα, θυγατρική του ομώνυμου ομίλου που ηγείται στον κλάδο της τουριστικής βιομηχανίας σε παγκόσμιο επίπεδο-, Έφορος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Επιχειρήσεων Τουρισμού (ΠΟΕΤ)