FtS84

υπό Περικλέους Αστρακά

1) Εις την περιοχήν του λόφου – υψώματος «Αη Λιάς» Σκαμνού υπήρχεν είτε ναός, είτε βωμός του Διός. Επ΄ αυτού πρέπει να λεχθούν τα ακόλουθα:

2) Οι αρχαίοι επίστευον, ότι ο κόσμος αποτελείται από τρία επίπεδα, τον υπόγειον κόσμον, τον και ΄Αδην καλούμενον, τον επίγειον κόσμον και τον επουράνιον κόσμον. Ακόμη αι τοιαύται αντιλήψεις απαντώνται, τόσον εις την Καινήν Διαθήκην, [Πάτερ ημών ο εν τοις Ουρανοίς, (Ματθαίον 4.17, 6, 9, Λουκάν 11, 2) η Βασιλεία των ουρανών (Ματθαίον 10.7) κ.λπ.,] όσον και εις την Παλαιάν Διαθήκην (΄Εξοδος 20, 3 – 5 … «Ού ποιήσεις σ΄ εαυτώ είδωλον, ουδέ παντός ομοίωμα, όσα εν τω ουρανώ άνω και όσα εν τη γή κάτω και όσα εν τοις ύδασιν υποκάτω της γής …» κ.λπ.).
3) Εις τας περισσοτέρας θρησκείας του κόσμου, το όρος, ίσως εξαιτίας του ύψους και του μυστηρίου, που το περιβάλλει, θεωρείται το σημείον συναντήσεως του ουρανού και της γης. Πολλαί χώραι έχουν το ιερόν όρος των, το μέρος, όπου, καθώς πιστεύουν εδημιουργήθη ο κόσμος, κατοικούν οι θεοί από όπου έρχεται η σωτηρία (Λεξικόν Βιβλικής Θεολογίας των XAVIER LEON – DOUFOUR , κ.λπ. Παρίσι 1971, Ελληνική μετάφρασις Σάββα Αγουρίδη κ.λπ. Αθήνα 1980 σελίδες 742 – 745 όπου διεξοδική ανάπτυξις).
Εις το όρος αναβαίνει και ο Προφήτης Ηλίας (Γ. Βασιλειών 19, 8) ο οποίος ήθελεν να ακούση το θεόν να του ομιλή.
Εκ του λόγου τούτου σχεδόν εις όλας τας θρησκείας, επί των ορέων και των λόφων κτίζονται τα ιερά κέντρα (Ναοί, βωμοί κ.λπ.).
4) Οι αρχαίοι ΄Ελληνες εις τας κορυφάς των λόφων και των ορέων
ελάτρευον τον Δία, πατέρα θεών τε και ανθρώπων, και, εκ του λόγου τούτου ανήγειρον επί των κορυφών, είτε βωμούς, είτε ναούς. Ο Ηρόδοτος [Ιστορία Α΄ (Κλειώ), παρ. 131] εκθέτει σχετικώς : «… Οι δε νομίζουσι Διί μεν επί τα υψηλότατα των ορέων αναβαίνοντες θυσίας έρδειν, το κύκλον πάντα του ουρανού Διός καλέοντες …».
(Μετάφρασις : «… Συνηθίζουν να αναβαίνουν εις τα υψηλότερα των ορέων και να προσφέρουν θυσίας εις τον Δία, καλούντες μάλιστα Δία και όλον τον κύκλον του Ουρανού …»).
Ο Ηρόδοτος εις την άνω περικοπήν του ταυτίζει τον Δία, προς τον υπέρτατον θεόν των Περσών Ωρομάσδην (Ορμούζδ ή Αχουραμάζδα).
Ακόμη και ο Ιησούς Χριστός εις το όρος έκαμεν την ομιλίαν του (Κατά Ματθαίου Ευαγγέλιον 5, 1. «… Ιδών δε τους όχλους ανέβη εις το όρος . και καθίσαντος αυτού προσήλθον αυτώ οι μαθηταί αυτού . και ανοίξας το στόμα αυτού εδίδασκεν αυτούς λέγων …» ). Εξ άλλου εις το όρος προσεύχεται, εις τον Λόφον Σιών σταυρούται, εις το όρος Θαβώρ μεταμορφούται κ.λπ.
5) Ο Ζεύς ήτο θεός του φωτεινού Ουρανού («Αίθριος») και ως τοιούτος εξουσιάζει όλων των εκεί φαινομένων, ως συννέφων, αποκαλούμενος «Νεφεληγερέτης, των βροχών , («όμβριος»), κεραυνών και αστραπών, («Αστραπαίος», «Κεραύνιος», «Κεραυνοβόλος»), ανέμων («ούριος», «ευάνεμος»), καταιγίδων («Αιγίοχος»), κατοικεί εις τα κορυφάς των ορέων («ακραίος») είναι θεός όλων των ελλήνων, («Πανελλάνιος») κ.λπ.
6) Εις την περιοχήν του υψώματος «΄Αη – Λιάς» εις το χωρίον Σκαμνός, υπάρχει πλάτωμα και εκ της θέσεως αυτής δύναται κάποιος να κατοπτεύη της όλης περιοχής . Εις παλαιοτέρους χρόνους και ο αγροφύλαξ του χωρίου Αθανάσιος Ντάος του Αντωνίου, (Γιαγκούλας), είχε κατασκευάσει το παρατηρητήριόν του, δηλαδή την «δραγασιάν», δια να ελέγχη τους αμπελώνας του χωρίου. Κατά τα πρωτοβρόχια αι σημειούμεναι αστραπαί και βρονταί εις την περιοχή προκαλούν το δέος. Τούτου ένεκα υποπτεύομαι, ότι εις την άνω θέσιν υπήρχεν βωμός του Αστραπαίου Οιταίου Διός. Εξ άλλου και ο Σοφοκλής, εις τον στοίχο 436 της Τραγωδίας του «Τραχίνιοι» εκθέτει επί λέξει : «… Προς σε του κατ΄ άκρον Οιταίον Νάπος Διός καταστράπτοντος …».
7) Το 692 μ.Χ. συνήλθεν εις Κωνσταντινούπολιν η Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδος, η οποία απηγόρευσε τα τελευταία κατάλοιπα της αρχαίας ελληνικής θρησκείας και συγκεκριμένως δια του 62 Κανόνος αυτής ώρισεν, ότι : «… Τας ούτω καλουμένας καλάνδας και τα λεγόμενα βοτά και τα καλούμενα Βρουμάλια, καθάπαξ εκ της των πιστών πολιτείας περιαιθήναι βουλόμεθα …» . Δηλαδή η Σύνοδος έθεσεν εκτός νόμου την εορτήν των καλενδών και την προσφοράν γάλακτος και μέλητος κατά τας θυσίας, κατά τον εορτασμόν των βοτών, προς τιμήν του θεού Πανός και των Ρωμαϊκών Βρουμαλίων προς τιμήν του θεού Διονύσου. Ήσαν τα τελευταία μέτρα κατά της Θρησκείας των Ελλήνων .
Ταυτοχρόνως από των επομένων ετών άρχισαν να αλλάζουν τας ονομασίας των πόλεων, των χωρίων και των τοπωνυμίων και να τους δίδουν χριστιανικά ονόματα. Ούτω εις τας κορυφάς των ορέων και των λόφων, που υπήρχεν βωμός του Διός, εγκατέστησαν τον Προφήτην Ηλίαν (εβραϊστί : Ελιγιάχου = ο θεός μου είναι ο Γιαχβε), [ίδετε εκτενώς : Βλάσσης Γ. Ρασσιάς : Εις ΄Εδαφος φέρειν, Αθήνα 2000, σελίδες 94 – 97 και 164 – 166, Αλέξανδρος Λίτσας : Μυθολογία της Γεωργίας , Τόμοι Α-Γ, Αθήνα 1989, κεφάλαιον Αστραπή και Κεραυνός, Martin Persson Nilsson : Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Θρησκείας. Μετάφρασις Αικατερίνη Παπαθωμοπούλου, ΄Εκδοσις Δημ. Ν. Παπαδήμας, Αθήνα, σελίς 313 ένθα αναγράφει : «… Οι ειδωλολατρικοί θεοί μετεμφιέσθησαν με χριστιανικά ονόματα. Αντί για τον Δία, ο προφήτης Ηλίας ζει στις κορυφές των βουνών ….»].
8) Έτσι λοιπόν, βάσει των ανωτέρω, το τοπωνύμιον «΄Αη – Λιάς» πρέπει να καθιερώθη αρχάς του ογδόου (8ου) αιώνος μ.Χ. εις αντικατάστασιν του εκεί υπάρχοντος βωμού του Διός.
Εις την ευρυτέραν περιοχήν μας έχομεν τοπωνύμια «Προφήτης Ηλίας», ως εις την Νευρόπολιν, την ονομασίαν «Προφήτης Ηλίας» της κορυφής, δίπλα από την κορυφήν του Αλογοβορού ή Παληοβορού, άνωθεν του χωρίου Παλαιοχωρίου το τοπωνύμιον «Προφήτης Ηλίας» κ.λπ.
Εις το πλάτωμα του ΄Αη – Λια» Σκαμνού και προς το νότιον τμήμα αυτού και όπως παρατηρούμεν προς την τοποθεσίαν Γρανισιώτη, από ό,τι ενθυμούμαι, υπήρχεν κάποιος σωρός από χώματα, πέτρες κ.λπ., επί των οποίων είχον φυτρώσει διάφορα δένδρα. Μήπως είναι αι θεμελιώσεις και τα ερείπια καταστραφέντος ναού ; Επ΄ αυτού άλλοι έχουν τον λόγον και την συνέχειαν, αρμοδιώτεροι του γράφοντος και απλώς υποδεικνύοντος μίαν ενδεχομένην αρχαιολογικήν θέσιν και χώρον.
Βωμός του Οιταίου Διός υπήρχεν και επί της κορυφής της Νευροπόλεως, η οποία σήμερον φέρει την ονομασίαν «Προφήτης Ηλίας».
9) Εκ της αναλύσεως του διασωθέντος άνω τοπωνυμίου, μετατοπίζεται πολλούς αιώνας η ύπαρξις του οικισμού του σημερινού χωρίου Σκαμνός (Προκοβενίκου), όλαι δε αι ενδείξεις ανάγουν την αρχήν της κατοικήσεως της περιοχής τουλάχιστον εις τον 15ον αιώναν π.Χ., όταν εις την περιοχήν κατώκουν οι Δρύοπες, έν των πλέον αρχαιοτέρων προελληνικών φύλων, και περί το 1350 π.Χ. εξεδιώχθησαν υπό του Ηρακλέους και εγκατεστάθησαν οι Αινιάνες, λαός ποιμενικός και ληστρικός, εκ της αναμείξεως των οποίων, μετά των υπολειμμάτων των Δρυόπων, προέκυψαν οι Οιταίοι.
10) Το παρόν αποτελεί απόσπασμα ευρυτέρας μελέτης περί του Ναού της Τραχινίδος Αθηνάς.

Αθήνα, 30 Μαΐου 2002