20141122
Πηγή: Μηχανή του χρόνου
Η Υπατία ήταν μία από τις μεγαλύτερες φιλοσόφους της Αλεξάνδρειας. Προκαλούσε τον σεβασμό και τον θαυμασμό των πνευματικών ανθρώπων της πόλης, αλλά βρήκε τραγικό τέλος στα χέρια φανατισμένων Χριστιανών. Πατέρας της ήταν ο μαθηματικός και αστρονόμος, Θέων, που δεν περιόρισε ποτέ την όρεξή της για μάθηση. Η Υπατία σπούδασε στην Αθήνα και επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια, όπου δίδαξε φιλοσοφία στους νέους της πόλης. Ανάμεσα στους μαθητές της ήταν οι γόνοι των ισχυρότερων οικογενειών της Αλεξάνδρειας, που αργότερα ανέλαβαν εξαιρετικά υψηλά αξιώματα. Δύο από αυτούς ήταν ο Επίσκοπος της Κυρήνης, Συνέσιος και ο Έπαρχος της Αλεξάνδρειας, Ορέστης.
Με τον Συνέσιο διατηρούσε σταθερή αλληλογραφία, τμήματα της οποίας έχουν σωθεί και αποκαλύπτουν τον τεράστιο θαυμασμό που έτρεφε ο Επίσκοπος για την Υπατία. “… Ακόμα και αν υπάρχει απόλυτη λήθη στον Άδη, ακόμα και εκεί θα σε θυμάμαι αγαπητή Υπατία”, έγραφε στις επιστολές του. «Υπατία», Τσαρλς Γουίλιαμ Μίτσελ, 1885 Η Υπατία ήταν εξίσου σεβαστή και από τους Χριστιανούς, οι οποίοι την χρησιμοποιούσαν ως παράδειγμα αγνότητας. Λέγεται μάλιστα ότι απάντησε σε έναν νεαρό που της εξέφρασε τον έρωτά του, δείχνοντάς του ένα μαντήλι λερωμένο με την έμμηνο ρύση για να τονίσει τη μη καθαρότητα των σαρκικών σχέσεων.
Ο θάνατος της Υπατίας
Για τον θάνατο της φιλοσόφου έγραψαν δύο ιστορικοί, ο Σωκράτης ο Σχολαστικός και ο Ιωάννης Νικίου. Το κείμενο του Σχολαστικού θεωρείται πιο έγκυρο, καθώς ο Νικίου ήταν φανερά επηρεασμένος από την προπαγάνδα των Χριστιανών. Χαρακτηριστικά ανέφερε ότι η Υπατία “σαγήνευε τους ανθρώπους με τη σατανικά τεχνάσματά της”. Σύμφωνα λοιπόν με τον πιο αμερόληπτο Σχολιαστικό, ο θάνατος της Υπατίας ήταν αποτέλεσμα της διαμάχης μεταξύ του Έπαρχου της Αλεξάνδρειας, Ορέστη και του Επισκόπου της Αλεξάνδρειας, Κυρίλλου. Το 415 μ.Χ, ο Ορέστης εξέδοσε διάταγμα με το οποίο ρύθμιζε τις δημόσιες γιορτές των Εβραίων, καθώς συνήθως συγκέντρωναν μεγάλα πλήθη και προκαλούσαν ταραχές. Το διάταγμα τοιχοκολλήθηκε και ένας χριστιανός, ονόματι Ιέραξ, υποστήριξε φωναχτά τις νέες ρυθμίσεις.
Οι Εβραίοι εξέλαβαν την πράξη του Ιέρακα ως προσβολή και απευθύνθηκαν στον Έπαρχο, ο οποίος διέταξε να συλληφθεί ο χριστιανός Ιέραξ και να βασανιστεί δημοσίως. Η σκληρή τιμωρία του χριστιανού εξόργισε τον Επίσκοπο Κύριλλο, ο οποίος εξαπέλυσε επίθεση εναντίον των Εβραίων. Ύστερα από συνεχείς αντεπιθέσεις, κατά τις οποίες και τα δύο στρατόπεδα είχαν μεγάλες απώλειες, ο Κυρίλλος εξόρισε όλους τους Εβραίους από την Αλεξάνδρεια και επέτρεψε στους χριστιανούς να σφετεριστούν τις περιουσίες τους. Ο Έπαρχος εξαγριώθηκε με τον Κύριλλο και η ένταση μεταξύ τους κορυφώθηκε. Τότε κατέφτασαν 500 φανατισμένοι μοναχοί για να πολεμήσουν στο πλευρό του Κυρίλλου. Ένας από αυτούς, ο Αμμώνιος, έριξε μια πέτρα στον Ορέστη, η οποία τον τραυμάτισε στο κεφάλι. Ο Αμμώνιος συνελήφθη επιτόπου, βασανίστηκε και εκτελέστηκε.
Η δολοφονία της Υπατίας
Τότε ενεπλάκη στην ιστορία η Υπατία, η οποία ήταν στενή φίλη και σύμβουλος του Έπαρχου.
Σύμφωνα με τον Σχολαστικό, η φιλόσοφος ήταν θύμα των πολιτικών ανταγωνισμών, καθώς κατηγορήθηκε αβάσιμα από τους Χριστιανούς ότι έστρεφε τον Ορέστη εναντίον τους. Την απήγαγε ο όχλος με επικεφαλής τον κληρικό Πέτρο και τη μετέφερε σε μια εκκλησία, όπου την έγδυσαν και την έγδαραν ζωντανή. Όταν πέθανε, διαμέλησαν το σώμα της και έριξαν κάθε κομμάτι στη φωτιά. Το μαρτυρικό τέλος της Υπατίας το 415 μ.Χ. χαρακτηρίστηκε από την καθηγήτρια Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Μίσιγκαν, Καθλίν Γουάιντερ, ως το τέλος της κλασσικής αρχαιότητας. Ωστόσο, ας μην σπεύσουν όλοι να κατηγορήσουν συνολικά το χριστιανισμό. Ήταν μια περίοδος παθών και αγριότητας, κατά την οποία σε κάθε περιοχή ερμήνευαν με το δικό τους τρόπο κάθε δόγμα και όχι μόνο το χριστιανικό, που το κήρυγμά του είναι κατά της βίας, όπως άλλωστε σχεδόν των περισσοτέρων θρησκειών. Αλλά η πραγματικότητα ήταν και είναι πολύ διαφορετική.
Το 2009 κυκλοφόρησε η ταινία “Agora” του Αλεχάνδρο Αμενάμπαρ, που βασίστηκε στην ιστορία της Αλεξανδρινής φιλοσόφου….