FtS48

υπό Γεωργίου Τσίτσα
Ιστοριοδείφη

Ασωπός – Καρβουνάρια – Βάγιες – Μουντρίτσα (Μαντρίτσα)

Ο Ασωπός είναι ποταμός της επαρχίας και του Νομού Φθιώτιδος, δέχεται όλα τα νερά του υδροκρήτη βορειοδυτικά του Π. Μπράλου από την τοποθεσία Αγλαμιές – Σβαρνίστρα – Δέντρο Γκουμανάτου (Πριτσιφέρη) – Δέντρο Κρεκούζα – Πουρναράκι – Πύργος – Πουριά – Ομιαλός – Γαρδικάκι – Αετός – Παύλιανη – Πυρά – Καταβόθρα – Κουμαρίτσι και ένα μέρος από τα νερά του Δέλφινου.

[Η παλιά γέφυρα Ασωπού. Αρχείο Σπύρου Καλαφατάκη]

Το ποτάμι περνά μέσα από το γνωστό πλέον φαράγγι ανάμεσα στην Οίτη και τον Καλλίδρομο. Από την πλευρά της Οίτης είναι το χωριό Δέλφινο και το Μοναστήρι της Παναγίας της Δελφινιώτισσας (διαλυμένο). Από δε την πλευρά του Καλλιδρόμου το χωριό Σκαμνός, Ελευθεροχώρι και το γυναικείο Μοναστήρι της Παναγίας της Δαμάστας. Τα δύο Μοναστήρια πανηγυρίζουν την ίδια μέρα, στις 8 Σεπτεμβρίου, το γεννέσιον της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου.

[μία άποψη της παλιάς γέφυρας Ασωπού – Αρχείο Γεωργίου Τσίτσα]

Το παλιό του όνομα Ασωπός (για τα άλλα ίσως επανέλθουμε σε άλλο φύλλο) το οφείλει στον Ασωπό που ήταν γιος του Ωκεανού και της Τηθύος (ποτάμιος θεός). Κατ άλλους το οφείλει στον Ωκεανό και τη βασίλισσα του Φλιούντος. Κατ άλλη ακόμη εκδοχή, λέγουν, ότι ο Δίας απέκτησε τον Ασωπό με την κόρη του Αίγινα με την οποία ο Δίας απέκτησε και τον Φθία. Η δε περιοχή γύρω από το ποτάμι ελέγετο Παρασωπιάς, κατά δε την εγκυκλοπαίδεια του Δρανδάκη «ήταν η χώρα πλάϊ στις όχθες του Ασωπού, κειμένη στας υπωρείας της Οίτης και τα παλαιά χρόνια υπήγετο εις την χώραν των Οιταίων. Εδώ έκειτο και η πόλη Παρασώπιον (ου μακράν της Ηρακλείας της Τραχινίας)».

Υστερα από την έξοδό του από το φαράγγι (στόμιο ο Ντούνος), στην αρχαιότητα εχύνετο απ ευθείας στο Μαλλιακό κόλπο διασχίζοντας για λίγο τη χώρα των Μαλλιέων. Σήμερα όμως, μετά από τρία χιλιόμετρα, προσθέτει τα γάργαρα νερά του (γιατί ακόμη και σήμερα δεν τροφοδοτείται με βρώμικα λύματα) στο Σπερχειό ποταμό (Αγράμηλα, Αλαμάνα, Ελλάδα), ένεκα των προσχώσεων που έγιναν από τα ποτάμια Μέλας (Μαυρονέρι), Δύρας (Γοργοπόταμος και Σπερχειός – Βείκριτσα).

Ο Ασωπός ποταμός έχει γίνει γνωστός από τη μάχη των Θερμοπυλών το 480 π.Χ. γιατί από τον Ασωπό άρχιζε η Ανοπαία (εκ δε τούτης εκαλείτο μία στενή οδός δια του όρους τούτου καταντώσα έως των Αλπινών) οδός. Μέσω της ατραπού της Ανοπαίας ο Εφιάλτης (Τραχίνιος υιός του Ευρυδήμου προδώσας της Ελευθερία της Ελλάδος) πέρασε τους στρατιώτες του Υδάρνη που χτύπησαν από τα νότα τον Λεωνίδα.

Μετά από τη μάχη αυτή το ποτάμι πέρασε με τον καιρό στην αφάνεια. Σήμερα όμως με την προβολή που έγινε, το φαράγγι και το ποτάμι ξαναβρήκαν τη λάμψη τους.